پروین اعتصامی، معجزه شعر در روزگار ما/ چرا پروین از سوی جامعه روشنفکری نفی شد؟ 

حلقه وصل:
تازه‌ترین قسمت از سری جدید برنامه دانشجویی «رادیکال سه» به بررسی صنعت ادبی و عدالت خواهی در شعر پروین اعتصامی اختصاص پیدا کرد.
به گزارش حلقه وصل در تازه‌ترین قسمت از برنامه «رادیکال سه»، فریبا یوسفی شاعر و پژوهشگر ادبی، مقابل سجاد بلوکات نشست و به بررسی صنعت ادبی و عدالت خواهی در شعر پروین اعتصامی پرداخت.

دلیل ارتباط بیشتر نسل جوان با اشعار فروغ فرخزاد در برابر پروین 
در قسمت ابتدایی این برنامه فریبا یوسفی شاعر و پژوهشگر ادبی درباره این موضوع که چرا شاعرانگی فروغ فرخزاد در ذهن برخی از جوانان نسبت به پروین اعتصامی بیشتر است، گفت: این موضوع به زمینه‌های اجتماعی و آنچه که د روزگار ما به دلیل موقعیت‌های مختلف حاکم شده است. این خیلی طبیعی است که شعر امروز با اشعار فروغ فرخزاد بیشتر ارتباط برقرار کند، به ویژه نسل جوان و دانشجویان.
او ادامه داد: البته مسائل دیگری نیز در این میان مطرح است. مخصوصاً اینکه نسل جوان همیشه به دنبال مسائل نو و تازه است؛ از آنجا که فروغ فرخزاد در زمره شاعرانی بود که تغییرات ایجاد شده در صدسال اخیر در شعر فارسی را در شعرش بازتاب داد؛ از همین نظر، نگاه مخاطبان جوان را بیشتر به خود جلب می‌کند. این در حالی است که پروین اعتصامی در روزگاری زیست می‌کرد که مرز میان شعر سنتی و شعر نو بود. یعنی روزگاری که شعر فارسی در ابتدای تحول خود بود، پروین اعتصامی با آن رویکردی که به شعر کهن داشت، پا به عرصه گذاشت و در دوره خود خیلی با اقبال روبرو نشد.

مقایسه سطح شعر پروین با فروغ، علمی نیست
این پژوهشگر حوزه ادبیات در ارتباط با اینکه گروهی با مقایسه سطح شهر پروین اعتصامی با فروغ فرخزاد، آن را یک مقایسه غیرعلمی و غیردقیق دانست و گفت: «به دلیل اینکه فروغ فرخزاد در روزگاری که رویکردهای سنتی به شعر شکسته شد، پا به عرصه شعری گذاشت ولی پروین اعتصامی در پایان دوره شعر سنتی پا به عرصه شاعری گذاشت و تمام مطالعات و تعالیم او متصل به شعر کهن بود.
او خاطرنشان کرد: رویکرد پروین اعتصامی، شعر سنتی است. شعر پروین شعر حکمت و پند است و جوان معمولا از پند گریزان است؛ از این نظر شاید یکی از دلایلی که جوانان کمتر با شعر پروین ارتباط برقرار کردند، همین باشد.

پررنگ بودن مفاهیم ظلم‌ستیزانه در اشعار پروین اعتصامی
مهمان این قسمت از «رادیکال سه» که خود از شاعران کشورمان است، در ارتباط با مفاهیم ظلم‌ستیزانه موجود در اشعار پروین اعتصامی گفت: رویکرد عدالتخواهی و ظلم‌ستیزی در شعر پروین اعتصامی خیلی پررنگ است و نمونه‌های بسیاری در این زمینه در آثار او به چشم می‌خورد. منتهی با توجه به اینکه جامعه چندان با مجموعه اشعار پروین اعتصامی آشنا نیست، اشعار ظلم‌ستیزانه او کمتر دیده شده است.
وی افزود: حتی نمونه‌ای از این اشعار در کتاب‌های درسی بود اما اگر اشتباه نکنم، این اشعار از کتاب‌های درسی حذف شده است. این‌ موضوعی است که مظلومیت پروین را نشان می‌دهد. این در حالی است که پروین در دیوان خود، اشعاری به شدت زیبا را دارد. برای نمونه مناظره حلزون با پیله‌ای که تبدیل به کرم ابریشم می‌شود، آن‌قدر حکیمانه و پندآموز است که انسان باور نمی‌کند که شاعری با سن و سال کم او، بتواند این‌گونه حکیمانه سخن بگوید.

چرا پروین اعتصامی از سوی جامعه روشنفکری نفی شد؟
این پژوهشگر ادبی با اشاره به پررنگ بودن رویکردهای اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی گفت: یکی از اشعار معروف پروین «شعر مست و هوشیار» است که نمونه‌ای جدی از اشعار اجتماعی است و هر بیت از آن شعر نشان‌دهنده بخشی از جامعه آن روز است. در یک بیت به قاضی، در یک بیت به والی، در یک بیت به داروغه و...، که نشان دهنده اجتماعی بودن جوهر شعر است.
او در واکنش به نفی پروین اعتصامی از سوی بخشی از جامعه روشنفکری در زمان حیات پروین نیز گفت: برخی از گروه‌های روشنفکری همواره در رد و نفی همه چیز هستند؛ معمولا این گروه بیشتر هوادار دارند! اما آن دسته از روشنفکران که بیشتر می‌توان نام روشنفکر را بر آن نهاد، آرمان‌خواهی مشخصی دارد که پروین اعتصامی را باید متعلق به این دسته از روشنفکران دانست. پروین یک روشنفکر واقعی بود که نگاهی به آرمان‌ها و مفاهیم عدالتخواهانه داشت.

پروین اعتصامی، معجزه شعر در روزگار ما
این پژوهشگر ادبی در ارتباط با تعاریف شاعران نامدار و چهره‌های سرشناس ادبیات از اشعار پروین اعتصامی، گفت: یکی از بزرگترین تایید‌هایی که بر شعر پروین اعتصامی وجود دارد، مقدمه‌ای است که از سوی ملک‌الشعرای بهار بر دیوان پروین اعتصامی نوشته است. بعد از آن هم در ادبیات معاصر هم تعاریف بسیاری از پروین اعتصامی شده است.
او خاطرنشان کرد: استاد شفیعی‌کدکنی، پروین اعتصامی را معجزه شعر در روزگار ما می‌دانند. اساسا طوری است که اگر هر مخاطبی به دیوان پروین اعتصامی رجوع کند و با در نظر گرفتن این پیش‌فرض که یک شاعر جوان این اشعار را سروده، قطعاً به بزرگی و توانایی پروین اعتصامی در شعر پی خواهد برد.