بهارانه کتاب ۹۹ یک فرصت مغتنم است؟

به گزارش حلقه وصل، زمستان سال قبل، در روزهایی که هنوز از شیوع کرونا شوکه بودیم، مدیرعامل خانه کتاب از تعویق طرح عیدانه کتاب خبر داد. نیکنام حسین‌پور به رسانه‌ها اعلام کرد که اجرای این طرح با وجود آمادگی زیرساخت‌ها، در بهار سال ۹۹ برگزار می‌شود. حالا خانه کتاب به وعده‌اش وفا کرده و از دیروز طرح بهارانه کتاب آعاز شده است؛ طرحی که می‌تواند با استقبال قابل توجهی همراه شود، چون بسیاری از علاقه‌مندان به کتاب در روزهای قرنطینه حسابی دلتنگ کتاب‌خریدن و کتاب‌خواندن شده‌اند. شاید اگر زمستان امسال به اندازه امروز آمادگی مواجهه با همه‌گیری گسترده بیماری کووید- ۱۹ را داشتیم و اگر فروش اینترنتی به اندازه حالا رونق داشت، می‌شد که طرح عیدانه مثل هرسال از اواخر اسفند آغاز شود و تا نیمه‌های فروردین ادامه پیدا کند، اما شرایط چنان بود که کمتر کسی به اجرای طرح فصلی فروش کتاب امیدوار بود. حالا این شما و این فرصت کوتاه خرید کتاب با تخفیف در طرح بهارانه سال ۹۹ که یک فرصت متفاوت برای خرید است و به دلایلی که در ادامه می‌خوانید بهتر است که از دست نرود!

طرح بهارانه کتاب ۹۹ چیست؟ علاقه‌مندان به کتاب می‌دانند که از سال  ۱۳۹۴ طرح فروش فصلی کتاب با شعار «کتاب‌فروشی به وسعت ایران» آغاز شده و به صورت تقریبا مستمر تا امسال ادامه داشته است. در این طرح کتاب‌فروشی‌ها اعلام آمادگی می‌کنند و بعد از ثبت‌نام برای مدت معینی کتاب‌هایشان را با تحفیف تعیین‌شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فروش می‌رسانند. بعد از اتمام دوره و پایان فروش ویژه، کتاب‌فروشی‌ها مابه‌التفاوت قیمت کتاب‌ها یعنی تخفیفی که به مشتری‌ها داده‌اند را از دولت می‌گیرند. گفت‌وگو ندارد که این طرح برای حمایت از کتاب‌فروشان و البته علاقه‌مندان به کتاب اجرا می‌شود و آخرین طرح فروش فصلی کتاب پاییز ۱۳۹۸ برگزار شده بود.

طرح بهارانه ۱۳۹۹ که از دیروز کارش را آغاز کرده، به این ترتیب برگزار می‌شود: هر کتاب با ۲۰ درصد تخفیف عرضه می‌شود تخفیف به کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و کتاب‌های دانشگاهی تعلق می‌گیرد این طرح ۱۱ روز ادامه خواهد داشت؛ از ۲۰ اردیبهشت تا ساعت ۲۴ روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت  سقف مجاز خرید برای هر خریدار حداکثر ۱۵۰ هزار تومان است این طرح با اعتبار دومیلیارد تومان اجرا می‌شود طرح بهارانه کتاب امسال با شعار «بهار کتاب همزمان با بهار دل‌ها» اجرا می‌شود ۷۰۰ کتاب‌فروشی از سراسر کشور در این طرح مشارکت دارند این دوره یازدهمین دوره طرح توزیع یارانه کتاب محسوب می‌شود طرح بهارانه ۹۹  چه ویژگی‌هایی دارد؟ تفاوت مهم طرح بهارانه ۹۹ با سایر طرح‌های فصلی عرضه یارانه‌ای کتاب به شرایط جامعه و تبعات ناشی از شیوع گسترده بیماری کووید- ۱۹ مرتبط می‌شود. همچنین امسال طرح عرضه کتاب یارانه‌ای در طول ۱۰ روز اجرا می‌شود، درحالی‌که در دوره‌های پیشین معمولا خریداران حدود دو هفته فرصت داشتند که کتاب‌های مورد نظرشان را با تخفیف خریداری کنند. شاید کوتاه‌شدن زمان اجرای طرح به ویروس کرونا مرتبط باشد اما به نظر می‌رسد این اتفاق باید کاملا برعکس رخ‌می‌داد و زمان اجرای طرح طولانی‌تر می‌شد که با وجود محدودیت‌ها، مردم فرصت کافی داشته باشند، کتاب‌های مورد نظرشان را تهیه کنند.

در طرح بهارانه امسال تخفیف ۲۰ درصد برای عرضه کتاب در نظر گرفته شده، درحالی‌که پیش از این شاهد تخفیف‌های ۲۵درصدی بودیم. این مورد به طور مشخص به بودجه طرح مرتبط است؛ بودجه‌ای که به طور معمول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختیار خانه کتاب قرار می‌دهد اما در مواردی سایر نهادها نیز در تامین آن مشارکت می‌کنند. به عنوان نمونه شهرداری مشهد یکی از نهادهایی است که در تامین بودجه این طرح در شهر مشهد همکاری داشته و به همین دلیل  پاییز سال گذشته، طرح پاییزه کتاب در مشهد طولانی‌تر از شهرهای دیگر برگزار شده بود.

استقبال کتاب‌فروشان از طرح بهارانه ۹۹ قابل توجه بوده است. معمولا تعداد کتاب‌فروشی‌هایی که تا امسال در طرح‌های فروش فصلی کتاب شرکت کرده‌اند در هر دوره به عدد ۷۰۰ نمی‌رسید اما امسال با احتساب  ۴۳ کتاب‌فروشی که در پایان مهلت به این طرح پیوسته‌اند، بیشتر از ۷۰۰ کتاب‌فروشی در طرح بهارانه ۹۹ مشارکت دارند. این استقبال با رکود در بازار کتاب و آینده مبهم صنعت نشر بی‌ارتباط نیست و به نظر می‌رسد کتاب‌فروشی‌های فعال قصد ندارند این فرصت را از دست بدهند. چرا این فرصت مغتنم است؟ چند نکته درباره وضعیت کتاب وجود دارد که یک نگاه اجمالی به آنها بدون هیچ تحلیل دشوار و پیچیده‌ای، هر کسی را به این نتیجه می‌رساند که شاید قیمت کتاب‌ها در طرح بهارانه سال ۹۹ دیگر تکرار نشود و بعد از این طرح نتوان هیچ کتابی را به قیمتی که در این طرح ارائه شده خریداری کرد.

طرح عیدانه سال ۹۸ به دلیل ‌تأمین نشدن اعتبار برگزار نشد طی سال ۹۸ قیمت کاغذ مخصوص کتاب تا ۵۰۰ درصد افزایش پیدا کرد قیمت کتاب در اردیبهشت سال گذشته افزایش ۸۸ درصدی داشته   از ابتدای سال جاری جز به تعداد معدودی از واردکنندگان کاغذ، یارانه دولتی تخصیص پیدا نکرده

اگر همه این موارد را که از آمارهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استخراج شده، مد نظر قرار دهیم، افزایش قیمت کاغذ و به تبع آن افزایش قیمت کتاب در آینده‌ای نه‌چندان دور تقریبا اجتناب‌ناپذیر است. در سال جاری حتی اگر دولت بتواند بازار کاغذ یارانه‌ای را کنترل کند باز هم تورم و افزایش قیمت ارز، روی صنعت نشر تاثیر خواهد داشت و بعید است که شاهد رونق تولید کتاب باشیم. به وضوح با رکود در بازار کتاب مواجه هستیم و به همین دلیل است که فرصت خرید کتاب در طرح بهارانه ۹۹ یک فرصت مغتنم محسوب می‌شود.

*جام جم