سرویس اقتصاد حلقه وصل - در ماه‌های اخیر رشد چشمگیر و بی‌سابقه بورس، گوی سبقت را از همه بازارها ربوده است و این روزها بسیاری از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس، دارایی‌های خود را فروخته و راهی بازار سرمایه می‌شوند.
اما یک نگرانی بزرگ درباره آینده بازار سرمایه وجود دارد. آیا رشد یک سال اخیر بورس، کاذب بوده و باید در انتظار سقوط آن باشیم؟ کارشناسان در این باره نظرات مختلفی دارند. در این گزارش دیدگاه چند کارشناس اقتصادی را پرسیده‌ایم.
اگر عرضه سهام زیاد شود، حباب رخ نمی‌دهد
علی رحمانی، مدیرعامل سابق شرکت بورس و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا گفت: کار بسیار مشکلی است که بتوانیم زمان دقیق ترکیدن حباب بورس را بفهمیم ولی در حال حاضر نقدینگی بسیار بالایی در حال ورود به بورس است که خود عاملی مهمی در افزایش قیمت‌هاست.
وی افزود: اگر بحث عرضه در بورس را بتوانیم بهبود بدهیم همان‌طوری که مقام معظم رهبری آزادسازی سهام عدالت را ابلاغ کرد هم بار زیادی از روی دوش طبقات نیازمند بر خواهد داشت و هم این سهام بخش عرضه در بورس را تقویت می‌کند و این امر در آخر به منطقی شدن قیمت‌ها منتج خواهد شد.
مدیرعامل سابق شرکت بورس اظهار نمود: البته در برخی سهام مسائل و مشکلاتی وجود دارد ولی با این انتظارات تورمی و انتظارات افزایش نرخ ارزی که در بازار وجود دارد همه اعتقاد دارند رشد شاخص‌ها منطقی است به نوعی دیگر بازار انتظارات است اما معرف اصلی این رشد شاخص‌ها به نقدینگی برمی‌گردد.
رحمانی گفت: وجود یا عدم وجود حباب در بازار بورس خیلی مشخص نیست ولی با این حال باید سمت عرضه سهام و عرضه اوراق بهادار را تقویت کنیم تا فشاری به قیمت وارد نشود، اگر نقدینگی زیاد شود باعث انحراف از ارزش‌های ذاتی سهام شود.
وی با بیان این که عدم ارتباط با دنیای پیرامون به دلیل شیوع بیماری کرونا فرصت‌های زیادی را از بین برده است، تصریح نمود: پایان بیماری کرونا به دلیل این که کسب‌وکارها رونق پیدا خواهد کرد می‌تواند تأثیر بسیار مفیدی روی شاخص‌های بورس بگذارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا درباره تاثیرگذاری عوامل خارجی همچون انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در فصل پاییز امسال بر بازار سرمایه ایران گفت: انتخابات آمریکا به دلیل این که شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران وضع شده و دیگری چیزی بدتر از این اتفاق نخواهد افتاد، بنابراین اگر دوباره ترامپ ریاست‌جمهوری‌اش تثبیت شود اتفاق بدتری رخ نمی‌دهد ولی اگر از حزب دموکرات کسی روی کار آید شاید اندکی اوضاع بهتر شود.
حباب بورس وجود خارجی ندارد
علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران گفت: به هیچ وجه حباب داشتن بورس را تأیید نمی‌کنم چون بازار سرمایه در معرض قضاوت قیمت‌گذاری نیست و خود فعالین این عرصه تعیین‌کننده این امر هستند.
وی افزود: ممکن است چندین شرکت مشکل داشته باشند ولی کلیت بازار سرمایه مشکلی ندارد و با مطالعات صورت گرفته این امر به اثبات نرسیده است.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در مورد تأثیر نتیجه انتخابات آمریکا روی بورس ایران اظهار نمود: تا جایی که بنده اطلاع دارم دیدگاه‌های هر دو حزب آمریکا تنها به لحاظ شکلی مغایرت دارد و ماهیت و استراتژی هر دوی آنها یکی است، هر دو دشمن ما هستند ولی تکنیک‌هایشان با هم متفاوت است و این امر به سبب مسائل داخلی آنهاست هرچند عداوت ترامپ نمود بیشتری دارد؛ اما دموکرات‌ها در مذاکرات خود و رویکردهایشان به تعبیر مقام معظم رهبری از دستکش مخلمین که داخل آن دست چدنی است، استفاده می‌کنند.
صحرایی در ادامه یادآور شد: به اعتقاد بنده پس از شهادت سردار پرافتخار وطنمان شهید سپهبد قاسم سلیمانی و موشک‌های بازدارنده سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بازار سرمایه ایران رشد بسیاری خوبی را داشته است و این توان بازدارندگی دفاعی اقتدارمندان سپاه بوده است که شاخص‌های بورس را افزایش داده است و این شلیک موشک‌ها را بنده نقطه عطفی در تاریخ بورس ایران می‌دانم.
این فعال حوزه بورس اذعان کرد: چون شهادت ایشان امنیت بیشتری را به کشور آورد و کسانی که سایه جنگ قریب‌الوقوع را در ایران می‌دیدند دیگر از این بابت خیالشان راحت شد و وارد بازار سرمایه شدند.
وی افزود: البته بنده همین مطلب را به خبرگزاری ایلنا هم گفتم ولی در مصاحبه بنده این نکته را حذف کردند چراکه فکر می‌کردند کسانی که در رأس بازار سرمایه هستند نباید به این حوزه‌ها ورود کنند.
صحرایی تاکید کرد: منابع نقدینگی که در بازار سرمایه (بورس) می‌آید آثار مولد اقتصادی دارد و در حالی که بازارهای رقیب مثل طلا، خودرو و ملک این مولد بودن را از دست می‌دهد ولی بازار بورس سبب افزایش تولید و درنهایت افزایش بنیه اقتصادی کشور خواهد شد.
مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران گفت: خوشبختانه شرایط بازار سرمایه به گونه‌ای است که هر روز ضریب نفوذش در خانواده‌ها افزایش پیدا می‌کند و مردم استقبال زیادی از آن کرده‌اند و بورس از شفافیت بیشتری نسبت به سایر حوزه‌ها اقتصادی دارد.
وی افزود: علاوه بر دسترسی‌های برخط که در کشور برای افراد متخصص است، بیش از ۲ هزار نقطه تماس و ایستگاه معاملاتی در سراسر کشور خدمات بازار سرمایه را به مردم ارائه می‌دهند، به واسطه منابع طبیعی زیاد در کشور چهل صنعت در بورس سهام دارند این در حالی است که این تنوع در دیگر کشورها وجود ندارد.
صحرایی در پایان بیان داشت: حتی برای افرادی که ریسک‌پذیری پایین‌تری دارند صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت وجود دارد، محصولات بازار بدهی وجود دارد و حتی کسی که تازه کد معاملاتی گرفته تا فعال ۴۰ ساله بورس فرصت برابری دارند به همین دلیل مردم اعتماد بیشتری به بورس دارند.
نقدینگی عامل رشد بورس است، نه حباب
محمدمهدی درستی، فعال بازار بورس نیز در این باره گفت: این حجم زیاد نقدینگی که از سایر بازارها به سمت بازار بورس آمده سبب افزایش شاخص‌های بورس شده است، بنابراین به هیچ وجه حبابی در بازار بورس وجود ندارد.
وی افزود: ما نباید بگذاریم نقدینگی از بازار بورس به سمت دیگر بازارها همچون بازار طلا، سکه، دلار، ملک برود چون بازار بورس بازار مولدی محسوب می‌شود. از طرف دیگر با توجه به آزادسازی سهام عدالت که با تصمیم هوشمندانه رهبر معظم انقلاب صورت گرفت به نظر می‌رسد رشد شاخص‌های بورس همچنان ادامه داشته باشد و این امر جای تقدیر دارد چون جهت‌گیری‌های کشور از محوریت بانک به سمت محور شدن بورس در حال حرکت است.
درستی در پایان گفت: طبیعتاً انتخابات آمریکا و ریشه‌کن شدن بیماری کرونا می‌تواند در افزایش رونق بازار بورس ایران مؤثر باشد.
سهام شرکت‌های بزرگ حباب ندارد
حسین نصیری، کارشناس بازار بورس و سرمایه نیز در این باره گفت: هم می‌توان گفت که در بازار بورس حباب وجود دارد و هم می‌توان گفتی حبابی در آن نیست، یک وقت حباب را برای کل اقتصاد یا بخش بازار سرمایه می‌بینیم صعود شاخص همراه با نزول خواهد بود چون بعد از هر صعودی ما نزول داریم.
وی افزود: این کاهش یا نزول را برخی‌ها حباب می‌دانند که در حال تخلیه شدن است و برخی از اصطلاحات همچون این که «طبیعی است» و «اتفاق می‌افتد» استفاده می‌کنند.
این کارشناس بازار سرمایه اظهار نمود: بورس‌ها معمولاً دو سال افزایش شاخص دارند و بعد نزول پیدا خواهند کرد اما سابقه تاریخی نشان می‌دهد در اواخر دولت‌ها هر کدام از رئیس‌جمهورها رشد خوبی را در بورس شاهد بوده‌ایم ولی بعد از آن کاهش پیدا خواهد کرد.
نصیری گفت: اگر بخواهیم به دلایل افزایش شاخص‌های بورس اشاره کنیم باید به نقدینگی توجه داشته باشیم به طوری که سرمایه و نقدینگی از دیگر بازارها به سمت بازار بورس حرکت کرد و این امر با بسته شدن سایر بازارها (طلا، ارز، ماشین و مسکن) و افزایش تقاضا به سمت بازار بورس اتفاق افتاده است.
وی افزود: حمایت دولت از بورس نیز تأثیر زیادی داشته است به طوری که به صورت کلی این بازار را تأمین مالی می‌کند علی‌الخصوص با فروش دارایی‌های خود، به‌خصوص این که مردم نیز جذب آن شده است.
این کارشناس بورس اذعان داشت: بازار سرمایه در ایران شناخته شده نبود و مردم ترجیح می‌دادند در این بازار سرمایه‌گذاری نکنند اما در وضعیت فعلی این امر حل شده است.
نصیری تصریح کرد: در برخی از شرکت‌ها خصوصاً شرکت‌های کوچک شاخص‌ها به شدت افزایش یافته‌اند این در حالی است که زیان‌ده هستند و حتی درآمد کمی دارند که این امر ناشی از حباب است و سهامداران این شرکت‌ها با افت بازار بیشتر از سهامداران شرکت‌های بنیادی و بزرگ (فولادی‌ها، خودروسازی‌ها، پتروشیمی و پالایشگاهی) ضرر خواهند دید.
وی افزود: اگر به شاخص‌ها نگاه کنیم متوجه می‌شویم با کاهش ۳.۵ برابری ارزش پولی ملی، سهام شرکت‌های بزرگ ۲ برابر و شرکت‌های کوچک ۶ برابر افزایش یافته‌اند.
این کارشناس بورس اذعان داشت: اما احتمالاً این سقوط شرکت‌ها یا بعد از مجامع اتفاق خواهد بود و یا در انتهای پاییز با فروش شرکت‌های دولتی و یا پس از این که دولت اوراق قرضه خود را منتشر و در بازار عرضه کند به دلیل کمبود منابع نقدینگی بازار بورس احتمالا کاهش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: پایان بیماری کرونا می‌تواند بورس را رشد بدهد هرچند شیوع این بیماری هیچ تاثیری روی بورس نگذاشت.
این کارشناس بازار بورس در خصوص نتایج انتخابات آمریکا روی بورس ایران نیز بیان داشت: انتخابات آمریکا تاثیری زیادی بر بورس کشورمان دارد اگر تحریم‌های ظالمانه برداشته شود و از ظرفیت‌های بین‌المللی کشورمان در بحث اقتصادی استفاده شود و تجارت راحت‌تر شود بازار بورس با رشد قابل توجهی روبرو می‌شود.
رشد بورس ادامه خواهد داشت
احمد جانجان، کارشناس بازار سرمایه نیز در این باره اظهار می‌کند: خوشبختانه بازار سرمایه از ابتدای سال ۹۷ به بعد با رشد خوبی مواجه بوده و انتظار می‌رود این امر ادامه‌دار نیز باشد.
وی افزود: طی سال‌های اخیر همیشه شاهد این بودیم که تورم موجود در سطح جامعه روی سهام بورس تأثیر داشته است به همین دلیل در سال گذشته نیز با تورم ۴۱ درصدی در جامعه شاخص‌های بورس نیز افزایش پیدا کرد از طرف دیگر انتظار می‌رود با افزایش قیمت کالاها در سال جدید شاخص‌های بورس باز روند رو به رشد به خود بگیرند.
این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: در بازار سهم‌هایی وجود دارد که چند برابر ارزش واقعی معامله می‌شوند که این اتفاق به دلیل ورود نقدینگی به بازار و صرف خرید سهام بدون در نظر داشتن اینکه چه سهامی خریداری می‌شود رخ می‌دهد؛ از این رو لازم است هنگام خرید، وضعیت بنیادی شرکت‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
جانجان تصریح کرد: افراد با نداشتن اطلاعات کافی و توجه کردن به تبلیغات به سمتی هدایت می‌شوند که روند صعودی در قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت؛ برخی شرکت‌ها با توجه به تورم، نرخ دلار و قیمت محصولات به سوددهی خوبی رسیده و با اعلام این موضوع در صورت‌های مالی برای هر سهم ارزش‌گذاری کرده و درنتیجه افراد برای خرید آن ترغیب می‌شوند.
وی تاکید کرد: افراد با هدایت غلط و نداشتن اطلاعات کافی سهم‌هایی را خریداری می‌کنند و در این سرمایه‌گذاری دومینووار بخشی از افراد پولدار شده‌اند اما باید توجه داشت که این روند ادامه‌دار نیست و قطعاً شاهد زیان خواهیم بود.
جانجان گفت: حدود ۴۰ تا ۵۰ شرکت وجود دارند که ۷۰ درصد کل بازار بورس به آنها تعلق دارد و بدون آنها بورسی نخواهیم داشت، اما عده‌ای نیز با خرید ظاهری و مصنوعی سهم شرکت‌های کوچک در نظام عرضه و تقاضا اخلال ایجاد می‌کنند.
وی درباره وجود حباب در بازار عنوان کرد: کلیت بازار دارای حباب نیست، لازم است برای تحلیل بورس مسائل مختلف را در نظر داشت و مقایسه آن با سال‌های گذشته صحیح نیست؛ چراکه عوامل مختلف از جمله میزان نقدینگی و معاملات خرد از سال ۹۲ تاکنون رشد ۱۰ برابری داشته است.