به گزارش حلقه وصل، بیش از دو ماه و نیم از تعطیلی مدارس به دلیل پیشگیری از شیوع کرونا میگذرد اما معلمان در این ایام تعطیل نبودند و تلاش میکردند که زنجیره آموزش در ایام تعطیلی کرونا قطع نشود.
علی محمودی یکی از همان معلمان است که عاشقانه درس میدهد و در این ایام تعطیلی، ساعات طولانی برای تحقق آموزش و یادگیری محتوای دروس در بین دانشآموزانش تلاش کرده است؛ آقای محمودی دبیر فیزیک دبیرستان شهید باقری منطقه 5 تهران است.
او 28 سال است که به عنوان دبیر فیزیک به دانشآموزان این مرز و بوم آموزش داده است و حالا هم ایام تعطیلی مدارس را در روزهای کرونایی به فرصت تحقق یادگیری در فضای مجازی بدل کرده است.
آقای محمودی بیشتر در منزل، محتوای آموزشی را آماده میکند اما خیلی اتفاقی وقتی برای تهیه گزارش به مدرسه شهید باقری رفته بودیم، ایشان را دیدیم و فرصتی شد تا در دفتر مدیر مدرسه به گفتوگو بنشینیم.
* فیزیک درس سختی است؟
فیزیک درس سختی نیست. ما سختش میکنیم. نگاهمان به فیزیک سخت است. هر کاری به تلاش احتیاج دارد و اگر تلاش نکنید و زحمت نکشید، نابرده رنج، گنج میسر نمیشود.
* در هر صورت فیزیک مثل درس ریاضی برای برخی دانشآموزان سخت است؛ البته بچهها از همان دوره ابتدایی با ریاضی سر و کار دارند و درباره درس فیزیک اینگونه نیست؟
اتفاقا به نظرم بچهها بیشتر با فیزیک آشنا میشوند البته نه در مفهوم انتزاعی؛ همان موقعی که کودک راه میرود، کم کم مقاومت بدنش را افزایش میدهد و از دستانش برای تعادل استفاده میکند، فیزیک است؛ زمانی که غذا را میخورد، آب مینوشد و نفس میکشد، اینها همه اصول فیزیک است.
ولی آن موقع درس فیزیک را نمیخواند؛ البته ما در طول دروه ابتدایی هم یک بخشهایی فیزیک را داریم ولی خیلی سطحی است که به نظر من هم کفایت میکند.
در مورد سؤال شما، فیزیک مانند یک ساختمان بتنی است شما وقتی میخواهید ساختمان بتنی را بسازید به یک سری ابزارها نیاز دارید و اگر این ابزارها در اختیارتان نباشد هرچقدر متریال داشته باشید، هیچ کاری نمیتوانید انجام دهید. اولین ابزار، قالب است و شما باید قالب داشته باشید.
مشکلی که در فیزیک داریم، بحث ریاضی است چرا که بچههای ما ریاضی و کاربرد در فیزیک را نمیخوانند یعنی تعریف را میخوانند اما در ادامهاش وقتی درس، کاربردی میشود با مشکل برخورد میکنند؛ در تمام دنیا همه آدمهایی که توانایی ذهنیشان بالاتر است، برای تحصیل علم فیزیک انتخاب میشوند.
* درباره بعضی از درسها نقد است مثلا در برنامههای طنز تلویزیونی نقد میشود که چرا باید بچهها این درسها را بخوانند؛ واقعا درس فیزیک چقدر برای دانشآموزان در زندگی تأثیرگذار است؟
یک رودخانه را در نظر بگیرید، میخواهید از عرض رودخانه عبور کنید؛ اگر خود رودخانه را در نظر بگیرید، شاید عبور کردن از آن کار دشواری باشد اما اگر موانعی در رودخانه قرار دهیم حالا نه اینکه اصلا پلی ایجاد کنیم، بلکه جای پا برای عبور ایجاد کنیم، کمک میکند تا از رودخانه عبور کنیم؛ در فیزیک هم روش حل مسأله را یاد میگیریم.
وقتی علم فیزیک را یاد میگیریم، تفکر ما فقط ادامه تحصیل نیست بلکه تفکر ما نسبت به اطرافمان عوض میشود؛ قدیمیها میگفتند زمین روی شاخ گاو سیاه قرار دارد؛ بچه بودم این جمله را بارها میشنیدم و میگفتم این گاو سیاه، پاهایش کجاست که توانسته است زمین به این بزرگی را روی شاخهایش نگه دارد؟ اما وقتی تحصیل علم کردم، نگاهم نسبت به اطرافم عوض شد.
نباید بگوییم ما فیزیک را میخوانیم که مستقیم در زندگیمان کاربرد داشته باشد؛ ما خیلی جاها از فیزیک و مفاهیم آن استفاده میکنیم بدون آنکه به مفاهیمش توجه کرده باشیم؛ مثلا میخواهید مبلمان خود را بچینید؛ اولین کاری که خواهید کرد این است که زیر پایههای آن، تختههای پهنی بزرگتر از پایهها میگذارید و اگر فرزندتان سؤال کند که چرا این کار را کردید، میگویید چون روی فرش اثر نگذارد یعنی در واقع شما از علم فیزیک استفاده میکنید به عبارت دیگر سطح را افزایش میدهید و فشار را کم میکنید.
پس ما در دبیرستان، فیزیکدان و ریاضیدان تربیت نمیکنیم بلکه میخواهیم دید دانشآموز را نسبت به اطرافش تغییر دهیم.
* آیا برای درس فیزیک، دانشآموز باید حضوری سرکلاس باشد؟ چقدر آموزش حضوری تأثیر دارد؟
متدهایی که ما در آموزش داریم، یکی آموزش حضوری است و دیگری، آموزش از راه دور است؛ ولی فیزیک درسی است که باید لمس شود و آزمایش باید انجام شود؛ گاهی سرکلاس برای اینکه مفاهیم را به دانشآموز یاد بدهیم، اول یک آزمایش انجام میدهیم ولی بعضی موارد مثل همین دوران مجبوریم که خارج از کلاس باشیم.
ولی خب بهترین روش یادگیری، روش حضوری است زیرا انجام آزمایش و تبادل تجربه است و میتواند مفید باشد البته هدف از حضور دانشآموز در کلاس درس، صرفا آموزش علم فیزیک نیست بلکه آموزش زندگی اجتماعی در جمع است، به حقوق دیگران احترام بگذارد و یاد بگیرد که در یک جمع چگونه زندگی کند که این موارد را در کلاس باید یاد بگیرد.
* از وقتی که مدارس به دلیل پیشگیری از شیوع کرونا تعطیل شدند، شما چه کردید تا دانشآموزانتان از درس عقب نمانند؟
با هماهنگی با مدرسه سعی کردم از ابزارهایی که در دسترس دارم برای آموزش مجازی استفاده کنم؛ مثلا کلاس آنلاین برگزار کردم یا محتواهای تدریس شده را در قالب فیلم برای دانشآموزان در گروه کلاس در فضای مجازی بارگذاری کردم.
سعی کردم به دانشآموزان کمک کنم تا در خانه سرگرم باشند چرا که ما عادت کردیم چند ساعت خارج از خانه باشیم و وقتی دانشآموزان برای پیشگیری از شیوع کرونا در منزل هستند، باید برنامهریزی و محتوا داشته باشند که هم آموزنده و هم سرگرم کننده باشد.
* قبل از اینکه مدرسه تعطیل شود، چقدر از محتوای کتاب را به دانشآموزانتان یاد داده بودید؟
ما برای آموزش، طرح درس مینویسیم، هفتهها را تعریف میکنیم که هر هفته چه مقدار از کتاب باید تدریس شود؛ تا 90 درصد از تقویم آموزشی را اجرا کردیم.
* 90 درصد محتوای کتاب؟
نه 90 درصد بودجهبندی تا آن تاریخ را اجرا کردیم. 15 روز تعطیلی مدارس تهران را به دلایل مختلف قبل از تعطیلی کرونا، داشتیم.
* خب چند درصد کتاب میشود؟
امتحانات دی ماه وقتی شروع شد، ما 50 درصد از کتاب را مطابق برنامهای که از قبل داریم، تدریس کردیم؛ بعد از امتحانات دی، یک ماه دیگر کلاس درس داشتیم که بعضی کلاسها 70 درصد و بعضی کلاسها 65 درصد درس دادم.
* از زمانی که تعطیلات شروع شد و محتوای آموزشی را به صورت مجازی به دانشآموزان یاد دادید، چقدر از محتوا را آموزش دادید؟
ببینید، محتوا را خیلی خوب پیش بردیم و تلاش میکنیم که تا زمان امتحانات، کل کتاب را تمام کنیم؛ البته در خلال تدریس، آزمون آنلاین هم داشتیم چرا که ارزشیابی بخشی از فرایند یادگیری است و اینکه درس بدهید و جلو بروید، کافی نیست.
* چقدر در آموزشهایی که داشتید، یادگیری محقق شده است؟
پارامترهای دقیقی در دسترس نداریم.
* خب همین که با دانشآموزان در ارتباط هستید، متوجه میشوید که چقدر دانشآموز درس جلسه قبلی را یاد گرفته است؟
جواب دادن آن سخت است چون امتحانی که در فضای مجازی برگزار میکنم از آن امنیتی که در کلاس برگزار میکنم، برخوردار نیست؛ البته گاهی اوقات امتحان کتابباز میگیرم و اعتقادم بر این است که کسی میتواند کتاب باز به سؤالات جواب دهد که کتاب را به خوبی خوانده باشد.
سؤالات مفهومی را بهگونهای طراحی میکنم که کسی که کتاب را به خوبی خوانده و فهمیده باشد، بتواند به آن پاسخ دهد. اصلا قرار نیست همه چیز را از دانشآموز از حفظیات بخواهیم. باید روش یادگیری را یاد بدهیم و قرار نیست که دانشآموز را مجبور کنیم که حفظ کند.
* یکسری آموزشهای تلویزیونی هم مدتی است که ارائه میشود به نظر شما این آموزشها خوب است؟
این آموزشها را نمیشود نادیده گرفت ولی ممکن است نقایصی داشته باشد که بحث غیرتعاملی بودن آن است؛ آموزش یکسویه است ولی در این شرایط کار خیلی بزرگی انجام دادند و شما حساب کنید 12 پایه فقط متوسطه نظری داریم حالا فنی و حرفهای و کاردانش را هم اضافه کنید، حجم خیلی عظیمی است و برنامهریزی کردن در حجم کوتاهی برای اینها، کار سادهای نیست.
خیلی موارد بوده است که فیلم کلاسهای تلویزیون را گرفتم و برای دانشآموزانم فرستادم و گفتم در دقیقهای که متوجه نشدید، یادداشت کنید و به بنده بگویید تا برای شما رفع اشکال کنم.
به نظرم آموزشهای تلویزیونی، کار بزرگی در زمان کوتاه بود؛ زمان جنگ هم این مشکل پیش آمد و آن موقع امکاناتی که الان هست، نبود اما تجربهای از زمان جنگ وجود داشت.
* آن موقع محصل بودید؟
بله اول دبیرستان بودم.
* از آموزش تلویزیونی استفاده میکردید؟
بله. اتفاقا حتی روش بیان کردن و آموزش را از معلمانی که درس میدادند، یاد گرفتم. معلمان باتجربهای را آورده بودند.
آموزش ریاضی را فردی به اسم آقای نائینی برعهده داشت. اگر در قید حیات هستند خداوند به ایشان سلامتی دهد و اگر فوت شدند، خداوند رحمتشان کند؛ بنده منطق ریاضی را از ایشان یاد گرفتم. یکی از دلایلی که به ریاضی علاقهمند شدم، روش آموزش ایشان بود.
* الان چگونه درس میدهید، برای تهیه محتوای آموزشی در منزل هستید یاد به مدرسه میآیید؟
در واقع از خانه مطالب را آماده میکنیم اما برخی مواقع مثل همین امروز به مدرسه آمدم تا تبادل نظر با همکاران انجام شود ولی عمده برنامهریزی در خانه هست مگر اینکه به مشکلی بر بخوریم.
* مشکلی مثل اینترنت و نرم افزار دارید؟
نمیشود همه چیز ایدهآل است. به نظرم وقتی مشکلات پیش میآید انسان مغزش را به کار میاندازد و می خواهد یک چیزی را جایگزین یک چیز دیگری کند. شما برای شروع یک کار هیچ موقع نمیتوانید ایدهآل فکر کنید. اگر شما منتظر باشید که همه چیز ایدهآل باشد تا کار را استارت بزنید، نمیشود.
کار را باید شروع کنید تا وسط کار ایرادات را ببینید و بتوانید ابتکار به خرج دهید.
* چند درصد از دانشآموزان کلاستان وارد آموزش مجازی میشوند؟
در بعضی کلاسها بالای 90 درصد حضور دارند؛ مابقی را که پیگیری میکنیم، مشکلاتی دارند یا زنگ قبل برای مدت زمان طولانی کلاس داشتند یا مشکل اینترنت در آن زمان دارند.
* برای آنهایی که در کلاسها حضور ندارند، برنامه دارید؟
بله به چند روش است. در سایتمان، کلاس درس را ضبط میکنیم و دانشآموز میتواند بعدا استفاده کند؛ البته بنده فایلهای آموزشی را هم در شبکه «شاد» برای استفاده دانشآموزان بارگذاری میکنم.
* ممکن است دانشآموزی اینترنت یا ابزار کار مثل تلفن همراه را نداشته باشد؟
پیشنهاد کردیم که از آموزش تلویزیون و جزوه های آموزشی استفاده شود. البته امیدواریم هرچه زودتر کرونا شکست داده شود و بتوانیم به وضعیت عادی برگردیم.
* ساعت کارتان در ایام تعطیلی چگونه است؟
روزهای اول شاید 16 تا 17 ساعت کار میکردم و باید محتوا و مطالب آماده میکردم؛ قبلا با یک کتاب سر کلاس میرفتم و بچهها کتابها را باز میکردند و پای تخته شروع به نوشتن میکردم.
اما در فیلم که آماده میشود شرایط فرق میکند؛ باید تمرین میکردم.
* پس کلی تمرین کردید؟
بله، در بعضی مواقع جلوی آینه، 3،4 مرتبه تدریس را تکرار میکردم تا ببینم آیا درست اجرا میکنم بعد سهپایه میگذاشتم و با گوشی تلفن از تدریسم فیلم میگرفتم تا نحوه درس دادن خود را ببینم و اینکه آیا اهداف کتاب در زمان آموزشم محقق شده است؟
بعضیها فکر میکنند حالا که مدارس تعطیل شده، کارمان تعطیل شده است ولی باور کنید در روزهای اول کمتر از 16، 17 ساعت کار نکردیم.
جدا از تمرین آموزش دروس و تحقق اهداف آن در زمان اندک در قالب فیلم، آموزش استفاده از فضای مجازی مثل برگزاری آزمون آنلاین و پیگیری استفاده از بهترین سایتها، از اقدامات دیگر ماست.
همه اش خاطره است برخی تلخ و برخی شیرین. خاطره شیرین این است که شما وارد یک کار جدیدی میشوید که تجربه نو است مثلا از آزمون آنلاین خیلی استقبال شد و این موضوع برایم جذاب بود.