به گزارش حلقه وصل، سهام عدالت که در سال 1385 در راستای سیاستهای اجرایی اصل 44 قانون اساسی و درخواست رئیس جمهور وقت و با اذن رهبری و مصوبه دولت وقت، طراحی شد، در آن طرح سهام حدود 49 شرکت، شامل 36 شرکت بورسی و 13 شرکت غیربورسی به تعداد 49 میلیون و 152 هزار و 741 نفر واگذار شد.
همچنین بر اساس آئیننامه اجرایی سهام در آن موقع قرار بود سهام عدالت برای 6 دهک جمعیتی کشور یعنی 49 میلیون نفر واگذار شود.
این سهام برای دو دهک یعنی مشمولان مددجوی کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کل کشور با 50 درصد تخفیف واگذار شد و برای سایر مشمولان قرار شد از محل سود آتی شرکتهای سرمایهپذیر طی 10 سال، قیمت برگه سهام یک میلیون تومانی به دولت پرداخت شود و بعد از 10 سال این سهام آزادسازی شود.
ارزش روز شرکتهای سرمایه پذیر عدالت ارزش سهام عدالت در مقطع واگذاری یعنی سال 85 در مجموع 266 هزار و 363 میلیارد ریال بود که مربوط به سهام 49 شرکت شامل 36 شرکت بورسی به ارزش 227 هزار و 825 میلیارد ریال و 13 شرکت غیربورسی به ارزش 35 هزار و 965 ریال بوده است.
اما بعد از 13 سال ارزش روز 36 شرکت بورسی سهام عدالت، به بیش از 3 میلیون و 665 هزار و 861 میلیارد ریال شده و ارزش 13 شرکت غیربوسی همچنان 35 هزار و 965 میلیارد ریال برآورد شده است.
ارزش کل سهام 49 شرکت حاضر در سهام عدالت، امروز به بیش از 3 میلیون و 701 هزار و 826 میلیارد ریال یعنی 370 هزار میلیارد تومان شده است که اگر ارزش روز این شرکتها را به ارزش روز شرکتها در مقطع واگذاری تقسیم کنیم، به صورت میانگین 13.9 برابر شده است.
به زبان ساده میتوان گفت: ارزش سهام عدالت یک میلیون تومانی بعد از گذشت 13 سال به حدود 13 میلیون و 900 هزار تومان رسیده و به همین نسبت ارزش سهام 532 هزار تومانی نیز 13.9 برابر (یعنی 7 میلیون و 394 هزار تومان) شده است.
در پی درخواست رئیس جمهور برای آزادسازی سهام عدالت و سپس ابلاغیه مقام معظم رهبری در هفته گذشته، قرار شد، آزادسازی سهام عدالت با تاکید بر واگذاری مدیریت و مالکیت سهام عدالت به مردم، با سازوکاری که شورای عالی بورس، تعیین میکند، انجام و سهام عدالت آزادسازی و قابل معامله شود.
اما سازمان خصوصی سازی بلافاصله نشست مطبوعاتی برگزار کرد و علیرضا صالح رئیس سازمان اعلام کرد، مردم با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی https://www.samanese.ir/ دو گزینه روش مدیریت مستقیم سهام عدالت یا روش مدیریت غیرمستقیم را انتخاب کنند و برای این انتخاب یک ماه فرصت دارند.
وی این را هم گفت: اگر کسی ظرف مدت یک ماه گزینهای انتخاب نکرد، به منزله این است که روش مدیریت غیرمستقیم یعنی مدیریت سهام عدالت توسط شرکتهای سهام عدالت استانی و شهرستانی انتخاب خواهد شد.
با مراجعه فراوان مردم به سامانه سهام عدالت امروز این سامانه دچار اختلال شده و جوابگوی تقاضای مردم نیست.
همچنین با توجه به اینکه عدهای از مردم روش آزاد سازی مستقیم یعنی از طریق بورس را انتخاب میکنند پیشبینی میشود، یک باره تعداد زیادی از مشتریان وارد بازار سرمایه شده و این بازار را دچار اختلال کنند.
از طرفی هجوم یک باره 307 هزار میلیارد تومان ارزش سهام شرکتهای سرمایهپذیر سهام عدالت، ارزش بازار بورس ایران را بسیار بزرگ میکند و با هجوم 49 میلیون سهامدار جدید به بورس تهران،این بازار از نظر تعداد مشتری، به بزرگترین بازار سرمایه دنیا تبدیل خواهد کرد.
یکی از ایرادهایی که به سازمان خصوصی سازی مبنی بر انتخاب دو گزینه روش مستقیم و غیرمستقیم وارد است این است که هنوز شورای عالی بورس تصمیمی درباره نحوه آزاد سازی سهام عدالت و اینکه دارنده سهام عدالت ظرف چه مدت و به چه میزان میتواند سهام خود را در بورس معامله کند، نگرفته است، این امر باعث میشود، تصمیمگیری مردم در یک اتاق تاریک و در شرایط مبهم صورت گیرد.
در حالی که باید ابتدا مزایا و معایب هر دو روش به صورت شفاف و واقعی به مردم ارائه میشد، تا مردم با اطلاعات کافی نسبت به روش مدیریت سهام خود تصمیمگیری کنند.
حتی اگر افرادی روش مستقیم بورسی را برای سهام عدالت برگزینند، هنوز مدیریت 30 درصد دارایی سهام عدالت در 13 شرکت غیر بورسی مشخص نیست و در جدول ارزش روز سهام عدالت هم ارزش روز این 13 شرکت در سال 85 با ارزش روز آنها در سال 1399 یکی است!
از طرفی همان گونه که در ابلاغیه مقام معظم رهبری و نیز در فحوای مصوبه اولیه سهام عدالت، ذکر شده قرار است، باید مالکیت و مدیریت سهام شرکتها از دولت جدا شده و به مردم سپرده شود.
در حالی که هنوز سهام 13 شرکت سرمایهپذیر عدالت وارد بورس نشده و حتی اگر کسی روش مدیریت مستقیم سهام عدالت را هم انتخاب کند باز در مورد سهام مشاع خود در 13 شرکت غیربورسی اختیارش را به دولت و شرکتهای سرمایه گذاری سهام عدالت باید بدهد.
یکی از مشکلات سهام عدالت در آستانه ورود به بورس اوراق بهادار این است که وزیر امور اقتصادی و دارایی دستور داده برای همه 49 میلیون سهامدار عدالت کد معاملاتی بورسی صادر شود، در حای که اکنون برای عرضه اولیه شستا که 2 میلیون و 70 هزار نفر متقاضی شدند، با مراجعه مردم برای دریافت کد بورسی هم 108 شرکت کارگزاری دچار وقفه و شلوغی خارج از انتظار شدند و هم دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک دچار ازدحام در شرایط کرونایی و صفهای 4-5 ساعته متقاضیان و قطع سامانههای احراز هویت سجام، سامانه جامع اطلاعات مشتریان شدند.
سامانه سجام به نظر میرسد، با توجه به هجوم مردم برای دریافت کد معاملاتی بورسی و احراز هویت در سامانه سجام باید هم دفاتر پیشخوان دولت الکترونیک و هم دفاتر کارگزاری بورسی چندین برابر شوند و هم سامانه معاملات بورسی با حجم چندین برابر افزایش حجم بیابد.