آیا همه موضوعات آیات قرآن تکراری هستند؟

به گزارش حلقه وصل، مرجع تقلید شیعیان در کربلا گفت: بعضی‎ها اینچنین تصور دارند که موضوعات تمام آیات تکراری است اما باید یک حقیقت را بدانید که آیات قرآن آیات متشابهات است.

آیت‌الله سیدمحمدتقی مدرسی، از مراجع معظم تقلید و مفسر تفسیر هدایت در اولین جلسه تفسیر و تدبر در سوره ابراهیم در ماه مبارک رمضان ۱۴۴۱ هجری قمری که به صورت ضبط تلویزیونی از دفتر کربلای معلی معظم‌له در شبکه‌های اجتماعی پخش شد، با اشاره به خطبه پیامبراکرم؟ص؟ در آخرین جمعه ماه شعبان گفت: در آخرین جمعه از ماه مبارک شعبان، پیامبر اکرم ؟ص؟ ضمن خطبه‌ای مردم را بشارت دادند و فرمودند: «وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیافَهِ‌اللَّهِ»؛ ماهی که در آن به ضیافت خدا خوانده شده‌اید. ماه مبارک رمضان ماهی است که شما همگی برای ضیافت خدا فراخوانده شده‌اید.

این مرجع تقلید شیعیان با اشاره به چگونگی پذیرایی خداوند از بندگانش در ماه مبارک رمضان اظهار کرد: در هر ضیافتی پذیرایی هست و پذیرایی خداوند از ما بندگان ضعیف و ذلیل و فقیر در این ماه چیست؟ آنچه از آیات قرآن از سوره بقره استنباط می‌شود، سه موضوع قرآن، روزه و دعا برای پذیرایی خداوند در ماه رمضان از بندگان خود بیان شده است. خدا این‌چنین فرموده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ…»؛ ماه رمضان ماهی است که قرآن در آن برای هدایت بشر و راهنمایی و امتیاز حق از باطل نازل شده، پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد.

و در ادامه در آیه بعد خداوند می‌فرماید: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ»؛ و چون بندگان من (از دوری و نزدیکی) از تو پرسند، (بدانند که) من به آنها نزدیکم، هرگاه کسی مرا خواند دعای او را اجابت کنم. پس این سه مطلب یعنی اوّل، قرآن، دوّم، روزه ‌گرفتن و روزه‌داری و سوّم، استجابت دعا، سه چیزی است که خداوند در این ماه با آنها از بندگان خود پذیرایی می‌کند.

آیت‌الله‌العظمی مدرسی با اشاره به سنت برگزاری جلسات تفسیر و تدبر در قرآن در ماه مبارک رمضان گفت: ما بر سنت هر ساله که در خدمت برادران و خواهران مؤمن در ماه مبارک رمضان بر سر مائده‎ای از موائد قرآن می‌نشینیم تا بهره‎ای از آیات قرآن بر اساس تدبر نصیب ما ‌کند، امسال هم سعی داریم در سوره ابراهیم تدبرات و تأملاتی داشته باشیم و ان‌شاءالله بتوانیم بهره خوبی از این سوره کریمه در این ماه ضیافت‌الله ببریم.

مفسر تفسیر هدایت با طرح این سؤال که حضرت ابراهیم (ع) کیست؟ درباره شخصیت این پیامبر گفت: حضرت ابراهیم (ع) شخصی است که سنبل بت‌شکنی جهان است. ابراهیم آن شخصی است که به‌تنهایی اُمتی بود؛ یک شخص اما کل امت یکتاپرستی را در یک برهه از زمان داشت. قرآن هم درباره حضرت ابراهیم(ع) می‌فرماید: «إِنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ أُمَّهً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِیفًا وَلَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکِینَ». حضرت ابراهیم (ع)شخصی بود که بدن را برای سوختن در آتش و بچه‌اش را برای کشته ‌شدن در راه خدا آماده کرد، همچنین زن و بچه‎اش را برای اقامه نماز به صحرایی بی‌کشت و زرع برد که قرآن می‌فرماید: «رَبَّنَا إِنِّی أَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَّتِی بِوَادٍ غَیْرِ ذِی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِیُقِیمُوا الصَّلَاهَ»؛ پروردگارا، من برخی از ذرّیّه و فرزندان خود را به وادی بی‌کشت و زرعی نزد بیت‌الحرام تو مسکن دادم تا نماز را به پا دارند.

آیت‌الله مدرسی خدایی ‌شدن انسان را یکی از محورهای موضوعی سوره ابراهیم دانست و گفت: حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) کسی بود که تمام وجودش در راه خدا بود و یک انسان خدایی بود. در بحث‎های آینده عرض می‌کنیم که یکی از محورهای اساسی سوره ابراهیم این است که چگونه انسان، انسانی خدایی و «صِبْغَهَ‌اللَّهِ» شود؛ همچنین بوی الهی در او تجلّی کند که این یکی از محورهای اساسی این سوره است و محورهای دیگری هم دارد.

مفسر تفسیر هدایت با طرح این سؤال که آیا موضوعات آیات قرآنی همه تکراری است؟ در جواب گفت: سؤالی که درباره محورهای مطرح‌شده در سوره‌های قرآن پیش می‌آید این است که غالباً بعضی‎ها این‌چنین تصور دارند که موضوعات تمام آیات تکراری است و آنها همان توحید و وعده به آخرت است که در هر سوره‌ای تکرار می‌شود؛ اما باید یک حقیقت را بدانید که آیات قرآن آیات متشابهات است، به این معنا که قرآن حقایق واحده را از راه‌های مختلف و بر مبنای تجلّیاتِ مختلف آن حقایق بیان و ما را متذکر می‌کند که این مساله بسیار حائز اهمیت است. اینکه قرآن در سوره‌های مختلف همان حقایق را بازگو می‌کند، برای این است که اولاً از بُعدهای مختلف تجلّیات آن را بیان می‌کند، دوّماً اینکه ما بتوانیم در شخصیت خود تحولی ایجاد کنیم که این حقایق را نه‌تنها باور کنیم، بلکه آن را وجدان کنیم تا این حقایق در حقیقت ما اثر عمیق بگذارند. شاید به این دلیل باشد که قرآن می‌فرماید: آیات قرآن متشابه همان حقیقت است و از یک زاویه جدید و تجلّی جدید بیان می‎شود.

آیت‌الله مدرسی در پایان اولین جلسه تدبر در سوره ابراهیم گفت: این بحث مقدماتی بود برای ورود به سوره ابراهیم که در آینده بحث‎هایی درباره سوره ابراهیم بیان خواهد شد و هدف ما در این ماه مبارک رمضان آن است که تحوّل حقیقی در ما شکل بگیرد و ما نزدیک‎تر به خدا و خداگونه شده و رنگ خدا و بوی خدا گرفته و تحوّل خدایی در ما ایجاد شود که ان‌شاءالله خواهد شد.

*صبح نو