به گزارش حلقه وصل، سی و سومین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برخلاف سال‌های گذشته و به دلیل هم‌زمانی با ایام ماه مبارک رمضان قرار بود در تاریخ ۲۶ فروردین تا ۵ اردیبهشت سال ۱۳۹۹ برگزار شود. اقدامات و برنامه‌ها برای برگزاری یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی سالانه کشور در حال انجام بود که شیوع ویروس کرونا در جهان و رسیدن این ویروس به ایران این رویداد را هم تحت تأثیر قرار داد و برگزاری آن را به تعویق انداخت.
طبق اعلام مسئولین برگزاری این دوره نمایشگاه کتاب تهران برگزاری این رویداد فرهنگی در فصل بهار ممکن نیست و حتی احتمال لغو آن در این سال هم مطرح است.
برگزاری نمایشگاه کتاب تهران برای ناشران از لحاظ اقتصادی بسیار مهم است و می‌تواند بخشی از آسیب‌های واردشده به این صنعت را در این روزها جبران کند. در همین رابطه با محمد حقی؛ مدیر انتشارات کتابستان معرفت گفت: اولین فرصت ممکن برای برگزاری نمایشگاه هر موقع محقق شود باید نمایشگاه را برگزار کرد؛ یعنی اگر آخر خرداد این اتفاق می‌افتد آخر خرداد اگر اول تیر این اتفاق ممکن است اول تیر برگزار شود اینکه بخواهیم وصلش کنیم به یک مناسبتی و یا مثلاً هفته کتاب در آبان‌ماه منطقی نیست.
وی برطرف شدن کامل ویروس کرونا و برگشت به حالت عادی برای برگزاری نمایشگاه کتاب را ضروری دانشت و بیان کرد: شرط لازم و ضروری برای برگزاری نمایشگاه کتاب برگشت به حالت عادی است. باید شرایط جامعه و مردم شرایط سلامت باشد و شرایط استرس در جامعه نباشد؛ چون نمایشگاه محل تردد و ازدحام خواهد بود و این شلوغ شدن و خریدوفروش جزء لاینفک نمایشگاه است. هر گونه گمانه‌ای در مورد اینکه هنوز سلامت مردم محقق نشده و کرونا برطرف نشده است باعث می‌شود که نمایشگاهی که سالیانه پنج میلیون بازدید دارد با کاهش عجیب و غریبی مواجه خواهد شد.
اولین فرصت در شرایط سلامت بهترین زمان نمایشگاه کتاب تهران
مدیر انتشارات کتابستان معرفت اظهار کرد: بنابراین به لحاظ اینکه نه زمان نمایشگاه چه وقتی باشد به نظر من همان ماهی که داستان کرونا به پایان رسید.
حقی درباره برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به‌صورت مجازی نیز ابراز کرد: اگر بخواهم به زبان ساده بگویم نمایشگاه مجازی یعنی خانه کتاب. موسسه‌ای که اطلاعات کتاب‌ها را دارد، از آن طرف برای خودش زیرساخت فروش ایجاد کرده است. این یعنی آقایان ناشر بیایید اطلاعات کتاب‌هایتان را به من بدهید تا من بفروشم.
وی با بیان اینکه سوالات متعددی درباره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران وجود دارد، گفت: برگزاری این رویداد به صورت مجازی چند مشکل عمده دارد؛ اولین مشکلش این است که چرا خانه کتاب باید آن را برگزار کند؟ اینجا دچار یک تناقض در عدالت می‌شویم. اصلاً درست نیست پهلوانی به نام خانه کتاب که قدرتش را از همین ناشران گرفته است بیاید و رقیب آنها در فروش کتاب شود.
مدیر انتشارات کتابستان معرفت اضافه کرد: نکته قابل توجه دیگر این است که همین الان چندین و چند سایت فروش کتاب وجود دارد که اگر نمایشگاه مجازی کتاب با میدان‌داری خانه کتاب بخواهد کتاب بفروشد برای مقطعی آنها هم حذف خواهند شد.
حقی با مبهم دانستن برگزاری نمایشگاه کتاب مجازی خاطرنشان کرد: مشخص نیست منظور از برگزاری مجازی دقیقاً چیست. اگر منظور جایی برای ارائه کتاب‌ها در بستر فضای مجازی باشد که همین الان سایت‌های فروش کتاب همین کار را انجام می دهند. به‌نظرم باید به سایت های فروش کتاب بگویند که تراکنش شان چقدر است و ارشاد و درصدی از آن را تقبل کند مثلاً ۱۰ درصد به مردم تخفیف دهند و ارشاد آن مبلغ را پرداخت کند. قرار است چه کار متفاوتی نسبت به سایت های فروش کتاب انجام شود.
نمایشگاه کتاب مجازی برای ناشران کوچک هیچ آورده‌ای ندارد
وی تشریح کرد: آسیب جدی دیگر این مسئله این است که نمایشگاه کتاب بودنش برای ناشران بزرگ لازم است ولی برای ناشران کوچک واجب است؛ یعنی ناشران بزرگ و با اعتبار و سابقه‌ای که کار کرده‌اند به‌واسطه ذخیره و نقدینگی‌ای که دارند می‌توانند از این بحران به‌وجود آمده به نحوی خارج شوند؛ این ناشران کوچک هستند که به فروش نمایشگاه دلخوش هستند. اگر بخواهیم نمایشگاه مجازی برگزار کنیم دومرتبه دست برتر با ناشران بزرگ‌تر خواهد بود این ناشران به دلیل سابقه و قدمت‌شان توانسته‌اند مدیاها و محصولات متناسب با فضای مجازی عجیب‌وغریبی تولید کنند یعنی دوباره در آن‌جا پولی که مردم بخواهند هزینه کنند اسیر فضای تبلیغی و زرق و برق فضای مجازی خواهد شد.
مدیر انتشارات کتابستان معرفت با طرح سؤالی گفت: آقای وزارت ارشاد این دست‌وپا زدن برای برگزاری نمایشگاه مجازی دقیقاً چیست؟ آیا می‌خواهید بگویید امسال نمایشگاه کتاب را به هر ضرب و زوری بود برگزار کردم یا نه من نمایشگاه کتاب را برای ناشر برگزار کردم و این آورده را داشت. دوستان در وزارت ارشاد باید برای خود این سوالات را مطرح و پاسخ دهند و متناسب با این جواب این سوالات اقدام و عمل کنند.
وزارت ارشاد با تحریک تقاضا به کمک کل چرخه نشر بیاید
حقی عنوان کرد: مهم‌ترین بخش نمایشگاه برای ناشران بحث نقدینگی بود آیا هیچ راه دیگری برای تامین نقدینگی ناشران که قرار بود از نمایشگاه تامین شود وجود ندارد؟ وزارت ارشاد الان امکان توزیع کاغذ دارد؛ می‌تواند این توزیع کاغذ را به‌صورت اقساط ۱۰ ماهه در اختیار ناشران قرار دهد. مراحل تخصیص کاغذ به ناشران نیز نه مراحل خاص خودش را دارد و غیر قابل اجرا نیست.
این فعال حوزه نشر کتاب گفت: طبق شناخت و اطلاعاتی که از بعضی از فروشگاه‌ها گرفتم تقریباً در ایام اوج کرونا فروش کتاب تقریباً یک‌چهارم و یک‌سوم شده بود. الان با بازگشایی دوباره کار ناشران و کتاب‌فروشان تقریباً پنجاه تا شصت درصد فروش بالفعل شده است یعنی ما با یک کاهش چهل تا پنجاه درصد طرف هستیم. ارشاد باید به این فکر کند که چگونه می‌توانم تحریک تقاضا ایجاد کنم برای اینکه این چهل پنجاه درصد فوت‌شده را احیا کنم.
وی با اشاره به اینکه راه‌های مختلفی برای کمک به صنعت نشر کتاب وجود دارد، اضافه کرد: یکی از راه‌هایی که برای کمک به صنعت نشر کتاب وجود دارد برگزاری سنگین طرح بهاره است. هرسال برای طرح‌های فصلی رقمی را اختصاص می‌دادند که می‌توانند با افزایش بودجه این تحریک تقاضا را ایجاد کنند.
حقی در پایان با بیان اینکه هر طرحی باید تمام چرخه نشر را یاری کند، خاطرنشان کرد: به عنوان یک ناشر نباید فقط غصه نشر را بخورم؛ نشر یک زیرساختی دارد به اسم توزیع؛ اگر یک کتاب‌فروشی در این روزها تعطیل شود آسیب آن مستقیماً به ناشر برمی‌گردد. ناشر نباید به این فکر کند که در نمایشگاه چند میلیون فروش داشتم و الان آن را از دست دادم. الان تا می توانیم باید کمک کنیم تا توزیع فروشگاهی دوباره تقویت شود. پیشنهاد این است که برای طرح بهاره بودجه بیشتری از طرف ارشاد اختصاص داده شود و با یک تخفیف بالایی تحریک تقاضا ایجاد شود.
*آنا