گفت‌وگوی راهبردی جدیدی بین واشنگتن - بغداد اتفاق نمی‌افتد

به گزارش حلقه وصل، حسن کاظمی قمی اولین سفیر ایران بعد از سقوط حکومت بعث در عراق  و در یکی از مقاطع مهم سیاسی کشور عهده‌دار سفارت ایران در عراق بود؛ درست در زمانی که حمله آمریکا به عراق تمام شده و عراقی­‌ها آماده تشکیل دولت مستقل شده بودند. او در این دوره به نمایندگی از ایران و به صورت رسمی سرپرستی هیئت ایرانی در مذاکرات هیئت‌های ایرانی و آمریکایی درباره عراق را بر عهده داشت. کاظمی قمی توانسته بود در این مدت ارتباط متوازنی با گروه‌های سیاسی از جمله کردها، شیعیان و اهل تسنن و مسیحیان و دیگر اقلیت‌های قومی و مذهبی در عراق ایجاد کند.

همین امر ما را وا داشته تا به سراغ این دیپلمات سابق عراق برویم و درباره تحولات اخیر این کشور از جمله  اجرایی شدن مصوبه پارلمان عراق در خصوص خروج نظامیان آمریکایی از این کشور، چرایی جابه جایی نیروهای آمریکایی در عراق ، گفت‌وگوهای راهبردی آینده بین عراق و آمریکا و نیز تشکیل دولت جدید این کشور با وی گفت‌وگویی انجام دادیم. 

محورهای مهم این مصاحبه:

متن کامل این مصاحبه در زیر می‌آید:

" حسن کاظمی قمی " در ارتباط با حضور نظامی آمریکا  در عراق گفت: آمریکا از ابتدای اشغال عراق توسط نظامیانش  در سال 2003 تا امروز به دنبال چند هدف بود. اول اینکه یک نظام سیاسی مطلوب کاخ سفید در عراق حاکم کند.  دوم، ساختار نظامی و امنیتی این کشور  را وابسته به آمریکا کند.  سوم، مناسبات خارجی عراق را مدیریت کند.  در مجموع ،  واشنگتن می‌خواست و می‌خواهد، استقلال، سیادت و حاکمیت ملی عراق را تحت سطله خودش قرار دهد اما عراق تمام قد در مقابل آمریکا  درحوزه‌های امنیتی ، دفاعی، اقتصادی و حتی سیاست خارجی ایستاد و نمی‌خواست وابسته محض به آمریکا باشد. در اینجا باید بگویم، آمریکا پس از سرنگونی رژیم بعث عراق می‌خواست با تسلط براین کشور به آن اهداف نامشروعی که برشماردیم، دست پیدا کند و اگر موفق می‌شد، همین  مدل را در کشورهای غرب آسیا توسعه می‌داد.

سفیر سابق ایران در عراق تصریح کرد: روند تحولات در عراق از سال 2003 تا امروز  و اراده رهبران سیاسی، مردم،  مرجعیت دینی و نخبگان عراقی این بود که یک نظام سیاسی ملی ایجاد کنند، عراق را کشوری مستقل با دارا بودن حاکمیت ملی،  به دور از اشغالگری و دخالت‌های بیگانگان شکل بدهند. این مسائل در تعارض با خواسته‌های آمریکا بود. واشنگتن به منافع، هنجارهای فرهنگی اجتماعی و خواسته‌های مردم عراق بی‌توجه بودند، این موضوع سبب شد تا کاخ سفید در تمام سیاست‌ها، طرح و اهدافشان ناکام بمانند. آمریکا که یک روز مدعی بود، به عراق آمده تا  امنیت را  در این کشور برقرار کند، اینک خودش گرفتار ناامنی شده‌ است چراکه آمریکایی‌ها  بودند، گروه‌های تروریستی از جمله داعش  را در عراق به وجود آوردند و بعدا هم بدان اعتراف کردند. به هرحال،  آمریکایی‌ها به ایجاد شکاف‌های اجتماعی  و سیاسی در داخل عراق متهم هستند، آنان فکر می‌کردند با انفجار مرقد شریف امامان ( ع) در سامرا  جنگ شیعه و سنی در عراق شعله‎ور شده‌ است . در حقیقت، آمریکایی‌ها می‌خواستند با گسترش گسل‌های اجتماعی، فضای امنیتی عراق را بیشتر در اختیار خود بگیرند.  

وی در ارتباط با همکاری‌های اقتصادی بغداد – واشنگتن گفت: از روز اول، آمریکایی‌ها  قرار دادهای سنگینی مثلا درحوزه انرژی و نفت به عراقی‌ها تحمیل کردند تا نیروگاه‌هایی برایشان تاسیس کنند که بایستی توربین‌های مولد برق آن را از آمریکا بخرند و عراق نیز حق ندارد، مثلا ایران بگوید برای ما نیروگاه احداث کن. آمریکایی‌ها کاری کردند که اقتصاد عراق و نفت این کشور را در تصرف خودشان قرار دهند. همین طوری‌که شما مشاهده می‌کنید، یکی از تهدیدهای آمریکا تحریم است. به عنوان مثل در شرایط کنونی که بحث تشکیل دولت جدید بغداد مطرح است، آمریکا مسئله کودتا را مطرح می‌کند، همزمان با آن ، موضوع حمله علیه حشدالشعبی را به میان می‌کشد و در همین زمان نیز تهدید به اعمال تحریم علیه بغداد می‌کند. اگر دولتی با مشخصه ملی  در بغداد به قدرت برسد و این دولت بخواهد قانون پارلمان عراق در خصوص خروج نظامیان آمریکایی را در این کشور اجرایی کند، با تحریم‌های اقتصادی کاخ سفید مواجه خواهد شد. شما می‌دانید صندوق اصلی درآمدهای ملی عراق در آمریکاست. واشنگتن  با این ابزارها دولتمردان عراقی را تهدید می‌کند.

جالب این است، وقتی آمریکا با ناکامی مواجه شد و دید دچار خسارت‌های سیاسی امنیتی  و اقتصادی شده و با مقاومت‌های مشروع روبروست و دیگر نمی‌تواند به اشغالگری در عراق ادامه بدهد، یک توافقنامه راهبردی و امنیتی  به این کشور تحمیل کرد. در این توافقنامه،حاکمیت ملی عراق نقض می‌شد و آمریکا سکاندار امنیت و دفاع از عراق بود و دولت بغداد بایستی در نقش پیشتیبانی انجام وظیفه می‌کرد یا آن قانون مصونیت قضایی که برای نظامیان آمریکایی  دیده بودند، عراقی‌ها با تمام اینها مخالفت کردند. آمریکا مجبور شد نظامیانش را از عراق در سال 2011 خارج کند زیرا آمریکایی‌ها احساس نگرانی می‌کردند از اینکه مورد حمله قرار بگیرند.

این دیپلمات سابق ایران در پاسخ به این سوال که " آیا توافقنامه امنیتی بغداد واشنگتن شکست خورده‌ است؟ " اظهار داشت: آن توافقنامه‌ای که آمریکا می خواست و آن چیزی که امضاء شد، ماهیتا اتقاق نیفتاد یعنی آمریکا می‌خواست که در آن توافقنامه مسئول دفاع و امنیت عراق باشد و اینکه تهدید متوجه این کشور است ، آمریکا مشخص کند. در این صورت، آمریکایی‌ها بهانه می‌کردند که فلان مورد تهدید است و باید عملیات نظامی صورت بگیرد. این بزرگترین موضوعی بود که می‌توانست کشورهای همسایه را نگران کند. به علاوه، این مسئله استقلال و حاکمیت ملی عراق را زیر سئوال می‎برد لذا عراقی‌ها این موضوع را نپذیرفتند  چراکه هوشمند بودند وبا مشاورت‌هایی که داده شد، متوجه خطر شدند و این اتفاق نیفتاد.

وی در ارتباط با تشکیل دولت جدید بغداد گفت: دموکراسی یک تجربه جوانی در عراق است. بدیهی است که تشکیل دولت زمان خواهد بود  چرا که فراکسیون‌های مختلف نظرات گوناگون دارند اما نکته مهم این است که خطوط قرمز امنیت ملی و منافع ملی را عراقی‌ها به‌خوبی می‌دانند. اینکه کشور باید مستقل باشد حاکمیت ملی باید در اختیار خود عراقی‌ها باشد. به هرحال، در فضای این روزهای عراق که یکی از موضوعات مهم این کشور تشکیل دولت جدید بغداد است،آمریکا به دنبال این است دولتی در عراق قدرت را به دست بگیرد که به دنبال اجرایی کردن قانون خروج نظامیان آمریکایی نباشد. از دغدغه‌های جدی کاخ سفید در عراق این است که بغداد روابط خوبی با کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران نداشته باشد. این یکی از مداخله گری‌های آمریکاست که در تنظیم روابط خارجی عراق دخالت می کند. این در حالی است که روابط بغداد – تهران  فقط در حوزه همکاری دوجانبه و اقتصادی نیست بلکه این روابط در یک حوزه راهبردی است. جمهوری اسلامی ایران ظرفیت‌هایی دارد که به سازندگی عراق کمک می‌کند و بالعکس. امروز عراق و ایران با کشورهای همراه می‌توانند ثبات و امنیت منطقه را شکل بدهد. یک طرح دفاعی وامنیتی منطقه ای را با مشارکت کشورهای غرب آسیا پی ریزی کنند که نیازی به مداخله قدرت‌های خارجی نباشد اما آمریکا نسبت به این مسائل تمایل ندارد. شما ملاحظه می‌کنید، آمریکایی‌ها نسبت به نیروهای مردمی و الحشدالشعبی با خشم برخورد می‌کنند. یعنی به دنبال این هستند که حشد نباشد، در حالی که  الحشدالشعبی جدایی ناپذیر استراتژی دفاعی امروز عراق است. ما می‌دانیمامنیت امروز عراق و قدرت دفاعی این کشور مردم پایه است. اما آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که استراتژی دفاعی عراق  را تضعیف کنند. این باب مداخله گری آمریکا را تقویت می‌کند.

سفیر سابق ایران در بغداد با اشاره به جایی نظامیان آمریکایی در عراق گفت: آمریکایی‌ها برای ایمن سازی خودشان دست به چنین اقدامی زنده‌اند. در همین فضا گفته می‌شود آمریکا سامانه موشکی پاتریوت  در عراق مستقر کرده‌ است. بنده معتقدم چنین خبری در راستای عملیات روانی کاخ سفید قرار دارد زیرا آمریکایی‌ها در شرایطی نیستند که بخواهند خودشان درگیر یک رخداد نظامی  جدید بکنند که سرانجام آن معلوم نیست. در اینجا بار دیگر باید تاکید کنم، عراقی‌ها امروز قدرت دفاعی از خودشان دارند و تمام آنان پایبند استقلال و حاکمیت ملی کشورشان هستند. عراقی‌ها تعصب دارند که دیگران در امور کشورشان دخالت کنند. آنان نشان دادند  در مبارزه با پدیده تروریسم توانایی  بازدارندگی دارند و نیازی به حضور آمریکایی‌ها ندارند. به هرحال، اینکه گفته می‌شود آمریکایی‌ها درحال جابه جایی نیروهایشان  هستند، یک بخش آن بخاطر حفظ خودشان در برابر تهدیدات است.آمریکایی‌ها بخوبی می‌دانند، چنانچه بخواهند به قانون خروج نظامیانشان از عراق اعتناء نکنند، ممکن است عراقی‌ها به هر شیوه ای متوسل شوند تا آنان را از کشور خود بیرون کنند.

وی درباره گفت وگوهای راهبردی آینده آمریکا با عراق گفت:  به اعتقاد بنده، هیچ گفت‌وگوی جدیدی وجود نخواهد داشت و قرار نیست اتفاق تازه‌ای بیفتد. از نگاه عراقی‌ها، آمریکا کشوری است که اگر مصالح و منافع عراق را در نظر بگیرد، در این صورت، بغداد به دنبال آن است که با واشنگتن نیز رابطه داشته باشد. حال، چنانچه گفت‌وگوهای آمریکا، فشارها و تهدیدات این کشور بخواهد، منافع  عراق را تحت تاثیر قرار بدهد، قطعا با مخالفت عراقی‌ها مواجه خواهد شد. این موضوعی است که ما طی 10 سال گذشته شاهد آن بودیم لذا بنده معتقدم یک گفت‌وگوی جدید راهبردی اتفاق نخواهد افتاد مگر اینکه آمریکایی‌ها به دنبال این باشند که در عراق یک حضور خوبی داشته باشند و این در صورتی امکان‌پذیر است که  واشنگتن از آن اهداف نامشروع خود دست بردارند تا بتوانند یک روابط  سالمی برقرار کنند . اما با توجه به اینکه ماهیت آمریکا ماهیت وخوی تجاوزگری است، بنده براین باورم که  چنین اتفاقی نخواهد افتاد  و تهدید وتطمیع‌ها نیز خیلی جواب نخواهد داد.

کاظمی قمی در پایان گفت: عراق با تمام چالش‌ها و مشکلاتی که داشت و پیش روی دارد، آینده خوبی در انتظار این کشور است چرا که عراقی‌ها نسبت به مصالح و منافع کشورشان و منطقه هوشمند و هوشیارند و علاقمند عراق با کشورهای همسایه روابط حسنه داشته باشند لذا چشم انداز عراق در رابطه با خود این کشور و منطقه را مثبت ارزیابی می‌کنم.