کاش ۱۳۹۹ را سال آزادکردن فایل‌های الکترونیکی کتابها بدانیم

آیا مناسب نیست در حوزه فرهنگ، سال ۱۳۹۹ را سال آزاد کردن فایل های الکترونیکی کتابها نامگذاری کنیم؟

به گزارش حلقه وصل، این روزها، درخواست های اهل کتاب، برای دریافت فایل های الکترونیکی خیلی زیاد شده است. در واقع، به دلیل بسته شدن کتابخانه ها، و عدم امکان مراجعه مستقیم از یک طرف، و وقت بیشتری که اهل نوشتن در خانه برای انجام کارهای علمی می گذارند، نیاز به فایل های الکترونیکی جدی تر شده است. افرادی که شاید سالها فرصت مطالعه نداشتند، الان می توانند و فرصت دارند کتاب بخوانند، ولی ممکن است این کتابها به صورت فیزیکی در اختیار آنان نباشد. در این باره، کارهای زیادی می شود کرد از جمله:

الف: دانشگاه ها، کتابخانه های خود را مکلف کنند تا به درخواست های دیجیتالی پاسخ داده و اگر نه عمومی، به صورت فردی، کتابهایی را برای استادان و دانشجویانی که درخواست آن را دارند، اسکن کرده و بفرستند. اثاری که مشکل حقوقی ندارد به صورت عمومی به اشتراک بگذارند و آثار مشکل دار را به صورت فردی بفرستند و به اشتراک عمومی نگذارند و به این نکته توصیه هم بکنند.

دوم این که وزارت ارشاد، در زمینه توزیع کتابهای الکترونیکی فعال تر شود. برای نمونه، اگر سهمی از پول برای کتاب در اختیار دارد، به جای خرید نسخ کاغذی، اقدام به خرید کتاب های الکترونیکی از ناشران و مولفان کرده، و آنها را برای عموم به اشتراک بگذارد. حتما وزارت ارشاد می تواند کارهای دیگری هم انجام دهد. سوم این که موسسات خیریه، وجهی را برای اینکار اختصاص دهند. برای نمونه آنان می توانند به نویسندگان بگویند که در ازای واگذاری حق انتشار الکترونیکی کتابشان، مبلغی دریافت خواهند کرد. این مبلغ می تواند معادل پولی باشد که آنها از یک یا دو چاپ و مثلا حداکثر ۳ تا ۵ هزار نسخه از آن کتاب دریافت می کنند. پس از آن این کتاب را برای همیشه می توانند آزاد کنند.

چهارم این که در پیام رسان های معمول، کانالهایی برای دریافت فایل های کتاب الکترونیکی از مولفان آنها ایجاد شود، کسانی که دوست دارند کتابهایشان بیشتر استفاده شود. به نظرم برای تمام موسسات فرهنگی کشور، از کوچک و بزرگ، فرصتی فراهم شده است تا بتوانند با ارسال فایل های الکترونیکی در هر زمینه از علوم، به اهالی دانش کمک کنند، و حتی اگر در صدد انتشار افکاری در زمینه علائق علمی خاص خود هستند، این فرصت را غنیمت بشمارند.

سوال خاص من از کتابخانه ملی است که به جز فایل ۲۳ هزار تایی کتاب داستان و قصه، چه می کند؟ آیا بهتر نیست کتابهای قدیمی خود را که اسکن هم کرده است، به صورت آزاد روی پیام رسان های خود بگذارد یا در وبسایت خود جایی را اختصاص داده و هزاران فایل را مجانا در اختیار مردم قرار دهد؟ کتابخانه آستان قدس چه می کند؟ کتاب خانه ملک یا دیگران. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران چی؟ به هر حال شرایط برای همه مهیاست.

و نکته اخیر این که، ناشران دولتی که صدها و هزاران کتاب منتشر کرده اند و نسخه ای از آنها را ندارند، آیا بهتر نیست الان فایل های آنها را آزادانه در اختیار مردم قرا دهند؟ آیا مناسب نیست در حوزه فرهنگ، سال ۱۳۹۹ را سال آزاد کردن فایل های الکترونیکی کتابها نامگذاری کنیم؟