راه‌های مراقبت و کنترل بیماری کرونا در مدارس

به گزارش حلقه وصل، موضوع شیوع کرونا به امروز و دیروز اختصاص ندارد و هفته‌هاست که درباره آن صحبت می‌شود اما با مشاهده مواردی از ابتلا به این بیماری در کشور، توجه‌ها به آن بیشتر شده است.

با توجه به سرعت شیوع این ویروس، پیشگیری و مقابله با آن بسیار ضروری است؛ به منظور انسجام و مدیریت یکپارچه و تقویت برنامه‌های مداخلاتی اجرایی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام به تهیه دستورالعمل مراقبت و کنترل بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ در مدارس، مهدهای کودک و مراکز آموزشی اقدام کردند.

این بخشنامه با همراهی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در مدارس اجرا می‌شود.

بیماری‌های تنفسی تب‌دار:

بیماری‌های تنفسی تب‌دار می‌توانند باعث ایجاد طغیان و یا همه‌گیری شوند؛ این بیماری‌ها دارای طیف وسیعی از علایم خفیف تا شدید هستند؛ بیماری کرونا در حال حاضر در بیشتر جمعیت به صورت خفیف تا متوسط دیده می شود اما در گروههای پرخطر، به فرم شدید و حتی منجر به مرگ و میر می‌شود.

این ویروس‌ها می‌توانند در هر سنی ایجاد بیماری کنند اما توان ایجاد بیماری حاد و مرگ و میر در میان افراد مسن بیشتر است؛ افراد با بیماری زمینه‌ای خاص در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

در گروه‌های آسیب پذیر، بعد خانوار و حضور در اماکن پرازدحام، عامل مهمی در انتقال بیماری است زیرا افراد خانوار با گروه‌های متعدد در تعامل هستند و پس از بازگشت به محیط خانه توان سرایت بیماری را دارند. عوارض و مرگ و میر بیماری در سطح منطقه‌ای و سطح ملی، بسته به حدت و قدرت سرایت ویروس است.

علائم عمومی بیماری در افراد، تب و شروع حاد علائم تنفسی(سرفه و تنگی نفس) است و در افراد مسن‌تر، علائم تنفسی جدی‌تر از جمله تشدید نارسایی احتقانی قلب یا تغییر سطح هوشیاری هستند.

علائم بیماری تنفسی تب دار یک تا ۱۴ روز پس از ورود ویروس به بدن شروع می‌شود و  بزرگسالان می‌توانند ویروس را قبل از شروع علائم منتقل کنند؛ این عفونت ویروسی می‌تواند توسط قطرات تنفسی منتقل شود اما ممکن است از طریق سرفه، عطسه، یا صحبت کردن نیز منتقل شود؛ همچنین امکان انتقال از حیوان به انسان وجود دارد. ضمنا سفر و تماس با بیماران تب‌دار و بیماران دارای علائم تنفسی نقش بسیار مهمی در ابتلا به بیماری دارد.

هدف کلی:

مراقبت و کنترل بیماری تنفسی تب‌دار

اهداف اختصاصی:

-کاهش گسترش بیماری در خانواده و جامعه

-کاهش موارد ابتلا، عوارض و پیشگیری از مرگ و میر ناشی از بیماری

-حفظ و نگهداری کارکرد مراکز آموزشی

راهکارهای اختصاصی:

- افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی: آموزش دانش‌آموزان، اولیا و مربیان، فراگیران آموزشی در زمینه راه‌های انتقال و انتشار بیماری، روش‌های پیشگیری و کنترل بیماری

 -جلب حمایت و مشارکت: برنامه ریزی در راستای افزایش ارتقای سلامت عمومی و فردی در مراکز و اماکن آموزشی با استفاده از ظرفیت‌های موجود از جمله انجمن اولیا و مربیان، رابطین و سفیران سلامت

 -مراقبت بیماری: شناسایی و گزارش به موقع موارد بیماری

-مهار و محدود سازی: تعطیلی و بازگشایی مراکز و اماکن آموزشی، جداسازی

* نکاتی که دانش‌آموزان باید رعایت کنند

حسن ضیاءالدینی مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش اظهار کرد: در فصل زمستان عفونت‌های تنفسی شایع است لذا دانش‌آموزان با رعایت اصول بهداشت فردی و جمعی می‌توانند از ابتلا به بیماری‌های تنفسی آنفلوآنزا و کرونا ویروس جلوگیری کنند؛ تأکید و رعایت بهداشت فردی مهم‌ترین نکته است و دانش‌آموزان حتما دست‌ها را در طول روز چندین بار با آب و صابون بشویند.

وی ادامه داد: دانش‌آموزان در هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را با دستمال یا آرنج بگیرند و از تماس با افرادی که دچار علائم سرماخوردگی  و آنفلوآنزا هستند، دوری شود.

مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش به والدین هم توصیه‌ای کرد و افزود: اگر فرزندتان دچار علائم سرماخوردگی است تا بهبودی کامل علائم به مدرسه مراجعه نکند البته مدیران مدارس در این زمینه با والدین دانش‌آموزان همکاری لازم را داشته باشند.

وی تصریح کرد: به معاونت تربیت‌بدنی و سلامت استان‌ها اعلام کردیم که با همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی نسبت به آموزش دانش‌آموزان اقدام کنند همچنین برشور و اطلاعات آموزشی در سایت دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است؛ به مدیران مدارس هم اعلام می‌کنیم از بردن دانش‌آموزان به اردو در فصل سرما خودداری کنند چون عفونت‌های فصلی، دانش‌آموزان تهدید می‌کند.

ضیاءالدینی اضافه کرد: همچنین مدیران مدارس دقت کنند که در بوفه‌های مدارس، خوراکی مجاز طبق دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم که به مدارس کشور ارسال شده است، اقدام کنند و از فروش خوراکی‌های غیرمجاز در دستورالعمل اشاره شده است جدا خودداری شود.

اقدامات و فعالیت‌های اختصاصی: 

۱. برگزاری جلسات، کارگاه‌ها، کلاس‌های آموزشی برای فراگیران آموزشی، اولیا و مربیان

۲.برنامه‌ریزی جهت استفاده از توان فراگیران آموزشی و دانش‌آموزان به عنوان سفیر سلامت در راستای آموزش و ارتقای سلامت عمومی

۳ .اقدامات مداخله‌ای کنترلی بهداشتی:

-آموزش دانش‌آموزان، اولیا و مربیان ، کارکنان در زمینه چگونگی محافظت در مقابل بیماری‌های تنفسی

-هماهنگی برای اقامت فرد بیمار در منزل در هنگام بروز علائم بیماری حداقل به مدت ۲۴ ساعت تا بعد از قطع تب یا قطع علائم تب(لرز، احساس گرم بودن، ظاهر ملتهب و قرمز، تعریق) که بدون استفاده از داروهای تب بر باشد.

- موازین کنترل عفونت بخش اساسی و جزء ذاتی ارائه خدمات به بیماران بستری در منزل است و احتیاطات استاندارد مورد تاکید و توجه باشد. احتیاطات استاندارد شامل بهداشت دست، استفاده از وسایل حفاظت فردی در صورت لزوم(بر مبنای ارزیابی خطر)، جهت پیشگیری از تماس با ترشحات، مخاط و پوست آسیب‌دیده بیماران، بهداشت سطوح و پسماندها، آداب تنفسی، تمیز کردن و بهداشت ملحفه مورد استفاده بیمار است.

-برنامه ریزی جهت جایگزینی کارمندان/ معلمان/ اساتید بیمار با افراد سالم

- تشویق و ترغیب دانش‌آموزان و کارکنان به رعایت آداب تنفسی(پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه با استفاده از دستمال کاغذی و دفع بهداشتی آن، استفاده از چین آرنج در هنگام نبود دستمال به منظور پوشاندن دهان و بینی، و ...)

- تأمین وسایل و تجهیزات بهداشتی و نظافتی به میزان کافی(دستمال کاغذی، حوله کاغذی، صابون مایع و ...)

-تشویق و ترغیب دانش‌آموزان و کارکنان به شست‌وشوی مداوم دست‌ها با آب و صابون به طور صحیح حداقل به مدت  ۲۰-۳۰ ثانیه

-تشویق و ترغیب دانش‌آموزان و کارکنان در زمینه عدم دست زدن به چشم‌ها ، بینی و دهان در هنگام بیمار بودن در زمانی که دست‌ها آلوده هستند.

-ضدعفونی و گندزدایی محل‌های تردد و توقف در اماکن آموزشی با هماهنگی و نظارت کارشناس بهداشتی در صورت لزوم. لذا تواتر اجرای برنامه‌های ضد عفونی و گندزدایی معمول در فصول سرد سال و در هنگام شیوع بیماری باید مورد بازبینی و بازنگری قرار گیرد.

- آموزش فراگیران آموزشی و دانش‌آموزان ، کارکنان و اولیاء در زمینه اقدامات لازم در هنگام مبتلا شدن به بیماری در دستور کار جدی قرار گیرد:

- افزایش آگاهی در زمینه علائم بیماری، علائم هشداردهنده وخامت بیماری، گروه‌های پرخطر از نظر بیماری، موارد ارجاع فوری بیماران

- جداسازی افراد بیمار از سایرین تا زمانی که به منزل یا پزشک مراجعه می‌کنند(جانمایی محل یا تعیین «اتاق تحت مراقبت» در مدرسه)

- برنامه‌ریزی و اجرای کمپین‌های آموزشی در مراکز و اماکن آموزشی

-کمپین آموزشی شست‌وشوی دست‌ها

-کمپین آموزش آداب بهداشتی تنفسی

- آموزش عادات بهداشتی به منظور پیشگیری از بیماری‌های تنفسی واگیردار:

-پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار(فاصله کمتر از یک متر، دست دادن و در آغوش گرفتن، رو بوسی کردن، ...)

- اقامت در منزل در هنگام بیمار شدن

- پوشاندن دهان و بینی در هنگام عطسه و سرفه کردن ترجیحا با دستمال کاغذی

- تمیز کردن و شستن دست‌ها در فواصل زمانی(به طور معمول پس از شستن و یا ضدعفونی کردن دست‌ها بیش از ۱۵ دقیقه تمیز نمی‌مانند)

-اجتناب از لمس چشم‌ها، بینی، دهان با دست‌های آلوده

-پرهیز از تماس با حیوانات

-عدم مصرف غذاهای نیم پخته

-اجرای عادات خوب بهداشتی از جمله تمیز کردن و ضدعفونی کردن سطوح در معرض تماس در منزل، محل کار، مدرسه، خواب کافی ،کاهش اضطراب، نوشیدن مایعات کافی، تغذیه مناسب و...

-تعطیل کردن مرکز آموزشی:

در هنگام شناسایی و گزارش و تأیید طغیان بیماری تنفسی اقدامات زیر توصیه اکید می‌شود:

-تصمیم به تعطیلی و بازگشایی مرکز آموزشی در ستاد استانی و ستاد شهرستانی کارگروه سلامت و امنیت غذایی با حضور کلیه اعضا اتخاذ می‌شود.

- در صورتیکه بیش از ۱۵ درصد جمعیت انسانی هر کلاس یا مدرسه در طی مدت ۳ روز متوالی دچار بیماری تنفسی تب‌دار شوند، تعطیلی کلاس یا مدرسه در دستور کار ستاد قرار می‌گیرد.

-در مهدکودک با مشاهده اولین مورد مثبت بیماری تنفسی تب‌دار، تعطیلی مهد کودک به مدت حداقل ۷ روز توصیه می‌گردد.

 -در کودکستان با مشاهده ۲ مورد مثبت بیماری تنفسی تب‌دار، تعطیلی کودکستان به مدت حداقل ۷ روز توصیه می‌گردد.

-در مدارس و سایر مراکز تجمعی آموزشی با مشاهده بیماری در حداقل ۱۵ درصد جمعیت انسانی هر کلاس در طی مدت ۳ روز متوالی، تعطیلی کلاس مربوطه به مدت حداقل ۷ روز توصیه می‌شود.

-در مدارس و سایر مراکز تجمعی آموزشی با مشاهده بیماری در حداقل ۱۵ درصد جمعیت انسانی هر کلاس در طی مدت ۳ روز متوالی و در بیش از ۲ کلاس، تعطیلی مدرسه یا مجتمع آموزشی به مدت حداقل ۷ روز توصیه می‌شود.

-توصیه می‌شود دانش‌آموزان یا فراگیران که به صورت انفرادی دارای علائم بیماری هستند تا یک روز بعد از قطع تب در مدرسه حضور نیابند(بطور متوسط از شروع بیماری به مدت ۷ روز)

-در کلیه اماکن آموزشی در صورتی که کارمند شاغل در مجموعه‌های مذکور مبتلا به بیماری بود، عدم حضور فرد حداقل بمدت ۷ روز (یا تا یک روز بعد از قطع تب) در محل کار توصیه می‌شود.

-در کلیه موارد فوق ارزیابی بیماران مشکوک از نظر شک به بیماری تنفسی تب‌دار توسط پزشک دوره دیده معتمد و پزشک تعیین شده اعزامی توسط مرکز بهداشت الزامی است.

- ابلاغ موارد فوق به پزشکان معتمد در راستای توجه خاص به موارد فوق الزامی است.

تذکر مهم: بدون اخذ تأییدیه از ستاد مرکزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش و نیز هماهنگی با استانداری، هیچگونه اقدامی در زمینه تعطیلی اماکن آموزشی نباید انجام پذیرد.

تبادل به موقع و دقیق داده‌ها و اطلاعات مربوط به گزارش موارد مشکوک و یا وقوع طغیان در اماکن آموزشی از طریق آموزش و پرورش با مرکز بهداشت شهرستان به منظور بررسی و ارزیابی به موقع رخداد بهداشتی الزامی است.

پایش و نظارت مداوم و مستمر به منظور تبادل به موقع داده‌ها و اطلاعات مراقبت بیماری‌ها الزامی است.

تیم آموزشی و پایش و ارزیابی مشترک بین سازمانی و دستگاهی با حضور آموزش و پرورش و معاونت بهداشتی دانشگاه بر نحوه اجرای دستورالعمل نظارت کنند.

بازبینی، بازنگری و به روزرسانی دستورالعمل اجرایی کنترل و پیشگیری بیماریهای تنفسی واگیر در صورت لزوم، با همکاری مشترک آموزش و پرورش و معاونت بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

برگزاری دوره آموزشی پیشگیری از شیوع بیماری‌های حاد تنفسی در استان‌ها

در ادارات‌کل آموزش و پرورش استان‌های مختلف، دوره آموزشی پیشگیری از شیوع بیماری‌های حاد تنفسی (کرونا ویروس جدید) برگزار شده است.

تشکر از حضور و استقبال همکاران در این دوره مهم و ضروری، به تبیین و تشریح اقدامات انجام گرفته در زمینه پیشگیری از شیوع بیماریهای حاد تنفسی (انفلوانزا و کرونا ویروس جدید ) از جمله برگزاری دوره های آموزشی برای کارکنان بخش اداری ،مدیران مدارس نواحی و مناطق ،مربیان بهداشت و مراقبین سلامت، نیروهای خدماتی، طراحی، چاپ و توزیع پوستر، بروشور و پمفلت آموزشی پیشگیری از بیماری آنفلوانزا پرداخت.

رحمانی معاون فنی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان و مدرس یکی از این دوره‌ها با بیان اینکه هیچ آنتی بیوتیکی برای هیچ ویروسی خوب نیست، گفت: هر داروی آنتی بیوتیک بر طیف خاصی از باکتری‌ها موثر است و برای عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست.

وی ضمن بیان برخی علائم و تفکیک فرد مشکوک از فردی که به طور قطعی این بیماری را گرفته است، ادامه داد: ویروس کرونا کودکان را درگیر نمی‌کند و سالمندان و افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند بیشتر در معرض خطر قرار دارند که باید بیشتر مواظب باشند.

رحمانی، رعایت آداب تنفسی، پرهیز از دست دادن، روبوسی، رعایت فاصله ۱۲۰ سانتیمتری، تهویه کامل محل کار و زندگی، پرهیز از حضور در مکان‌های شلوغ، شستن دقیق دست‌ها با مایع صابون، مصرف میوه‌های تازه به ویژه مرکبات٬ مایعات و مواد مغذی را از جمله موارد پیشگیری از این بیماری به شمار آورد.

آمادگی با کرونا در مدارس تهران

حسن محمدی رئیس اداره تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش شهر تهران درباره برنامه‌های آموزش و پرورش برای پیشگیری از بیماری‌ کرونا گفت: فعالیت‌های این نهاد تمرکز بر بحث آموزش است و تاکنون جلسات مشترکی در این حوزه با دانشگاه علوم پزشکی با حضور معاونان پرورشی و بهداشت و سلامت سراسر کشور داشته‌ایم؛ توصیه‌ها و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت در قالب فایل‌ها و فیلم‌های آموزشی به مدارس ارسال و در اختیار معلمان، اولیا و دانش‌آموزان قرار داده شده است.

وی، نصب پوسترهای آموزشی و اطلاع‌رسانی برای مقابله و پیشگیری از بیماری کرونا در مدارس با هدف افزایش آگاهی دانش‌آموزان و معلمان، تاکید ما رعایت موازین بهداشتی در مدارس، شست و شوی دست‌ها با آب و صابون و شارژ صابون مایع از دیگر اقدامات این نهاد عنوان کرد و گفت: همچنین تاکید شده مدارسی که به سیستم آب گرم مجهز نیستند، تجهیز شوند.

وی درباره نصب و استفاده از ژل و مایع‌ها ضدعفونی کننده در مدارس گفت: این اقدامات برای مکان‌هایی انجام می‌شود که دسترسی به آب و صابون نیست، در مدارس آب گرم و مایع دستشویی به صورت لوله‌کشی وجود دارد و علاوه بر این به مدارس تاکید شده که با مواد شوینده، وایتکس و مواد ضدعفونی، سطوح، صندلی‌ها و نیمکت‌ها ضدعفونی شود.

محمدی با اشاره به اینکه آموزش‌های لازم برای مقابله و پیشگیری از بیماری کرونا به تمامی ۶۰۰ مراقب سلامت مدارس داده شده، گفت: آموزش‌هایی نیز به صورت خوشه‌ای به تمامی مدیران مدارس توسط شبکه‌های بهداشت و همکاری ادارات سلامت مناطق ارائه می‌شود.

توصیه‌ها و پیام‌های بهداشتی: 

- برای آگاهی از نحوه پیشگیری و وضعیت بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ در کشورمان، فقط به اطلاعیه و پیام‌هایی که از طریق وزارت بهداشت منتشر می‌شود، توجه کنید.

- به اطلاعاتی که توسط منابع غیر موثق در خصوص گسترش بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ از طریق فضای مجازی منتشر می‌شود، اعتماد نکنید.

-در کشور چین، ویروس کرونا جدید ۲۰۱۹ از طریق حیوان و انسان به انسان دیگر منتقل شده است.

- میزان کشندگی بیماری کرونا ویروس جدید چین بسیار کم است.

- سالمندان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی، گروه‌های پرخطر بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ هستند.

- تب و مشکلات تنفسی نظیر سرفه، آبریزش از بینی، سردرد و تنگی نفس از علائم بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ هستند.

- علائم تنفسی بیماری کرونا ویروس جدید ۲۰۱۹ قابل درمان است.

- از دست دادن و روبوسی کردن با افراد دارای علائم تنفسی (سرفه، عطسه و...) خودداری کنید.

- دهان و بینی خود را هنگام سرفه و عطسه با دستمال (ترجیحا) و یا قسمت بالای آستین بپوشانید.

- به طور مداوم و در هر زمان ممکن اقدام به شست و شوی کامل دست‌ها ترجیحاً با آب و صابون کنید.

- مدت شست‌وشوی دست‌ها حداقل به اندازه ۲۰ ثانیه باشد و تمامی قسمت‌های دست (انگشت، شست، کف دست و مچ دست) شسته شود.

- در صورت عدم دسترسی به آب از ژل‌های ضدعفونی کننده با پایه الکل که نیاز به شست‌وشو با آب ندارند، برای شستن دست استفاده کنید.

- از رها کردن دستمال کاغذی‌های مصرف شده در محیط خودداری کنید.

- از تماس دست آلوده به چشم، بینی و دهان خود بپرهیزید.

-  دستمال استفاده شده برای پوشاندن دهان و بینی در حین عطسه یا سرفه را داخل کیسه پلاستیکی انداخته و در کیسه را ببندید و سپس در سطل زباله بیندازید.

- از خوردن مواد غذایی نیم پز خودداری کنید.

- از افرادی که دارای علائم تنفسی مانند سرفه و عطسه هستند حداقل یک متر فاصله بگیرید. 

- در روزهای اول بیماری تنفسی، ضمن استراحت در منزل، از حضور در اماکن پرتردد پرهیز کنید.

- در صورت داشتن علائم شبیه آنفلوآنزا، با آب و نمک، دهان خود را شست‌وشو دهید.

- در مکان های شلوغ و حمل و نقل عمومی، از دست زدن به چشم و دهان خود و سطوح عمومی خودداری کنید.