افتخارآفرینی نرگس آبیار در جمع زنان موفق جهان اسلام

به گزارش حلقه وصل، نویسنده و کارگردان سرشناس سینمای ایران، جایزه زنان برتر و موفق جهان اسلام را طی مراسمی ویژه در کراچی پاکستان دریافت می کند.کارگردان فیلم‌های تحسین شده ای چون شیار 143، نفس و شبی که ماه کامل شد که روز گذشته عازم پاکستان شد، امروز طی مراسمی ویژه، جایزه بین المللی زنان برتر و موفق جهان اسلام را دریافت خواهد کرد. دکتر فوزیه سعید، نویسنده و فعال اجتماعی زنان، دکتر سیمین جمالی، رئیس اورژانس jPMC و جلیلاهایدر، وکیل و فعال حقوق بشر در بخش ملی پاکستان، سه چهره دیگری هستند که همراه آبیار تجلیل می شوند. این مراسم قدردانی با حضور برخی مقامات کشوری پاکستان، از جمله بشری بی بی، همسر عمران‌خان، نخست وزیر پاکستان برگزار خواهد شد. جایزه زنان راهبرهام یا جایزه زنان برتر و موفق جهان اسلام، از سوی کمپانی بزرگ hum network limited طراحی و ابداع شده است. این اولین دوره برگزاری این جایزه محسوب می‌شود. شرکت hum network limited که از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز کرده، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه شبکه‌های تلویزیونی در جنوب آسیاست که بیش از ده کانال تلویزیونی در شبکه‌های تلویزیونی اروپایی و آمریکایی دارد.

چرا آبیار؟

نرگس آبیار که پیش از ورود به سینمای حرفه ای به عنوان نویسنده داستان و کارگردان فیلم‌های کوتاه داستانی و مستند فعالیت می کرد و اسم و رسمی هم داشت و حتی برای برخی آثارش همچون مستند یک روز پس از دهمین روز در بعضی از جشنواره‌های جهانی هم تحسین شد و جوایزی دریافت کرد، با ورود به سینمای حرفه ای و به ویژه با فیلم دومش شیار 143، شهرتی به دست آورد و به یکی از فیلمسازان محبوب سال‌های اخیر سینمای ایران تبدیل شد. شیار 143 که روایت سینمایی یکی از داستان‌های خود آبیار به نام «اختر و روزهای تلواسه» بود و قصه انتظار طولانی یک مادر شهید را به تصویر می کشید، در سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، موردتوجه مردم و منتقدان و داوران قرار گرفت و در چند رشته نامزد دریافت جایزه شد و در نهایت، جوایز مهمی چون سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (مریلا زارعی) و سیمرغ بلورین ویژه هیات داوران را به دست آورد. به جز اینها شیار143 در جشنواره‌های آسیایی و جهانی هم حاضر و با تحسین روبه‌رو شد و جوایزی را هم کسب کرد، از جمله جایزه ویژه هیات داوران از جشنواره فیلم والاکولومسکی روبژ مسکو (دفاع میهنی) ۲۰۱۵، جایزه بهترین فیلمساز زن از جشنواره جیپور هند ۲۰۱۶، جایزه بهترین فیلمساز زن از جشنواره داکا بنگلادش ۲۰۱۶.

جوایز جهانی شیار143 البته اولین جایزه از این دست برای آبیار و برای فیلم‌های بلند و حرفه ای اش نبود و او پیشتر برای ساخت اولین فیلم سینمایی اش، «اشیا از آنچه در آینه می بینید به شما نزدیکترند»، جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم کرتل زنان فرانسه ۲۰۱۵ را به دست آورده بود. فیلم بعدی او «نفس» هم روایت خاص و متفاوتی داشت و به کودکان شهید می پرداخت، همچون فیلم شیار 143 در حضورهای جشنواره ای داخلی و خارجی، قدر دید و موردتوجه قرار گرفت. نفس در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر هم در شش رشته نامزد دریافت جایزه بود و در نهایت سیمرغ زرین بهترین فیلم در بخش نگاه ملی و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن (شبنم مقدمی) را به دست آورد. پانته آ پناهی‌ها هم برای بازی متفاوتش در این فیلم برنده سیمرغ بهترین بازیگر زن در جشنواره جهانی فیلم فجر شد. نفس همچنین در چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، جایزه ویژه هیات داوران برای بهترین فیلم با موضوع انقلاب اسلامی را به دست آورد. این فیلم همچنین نماینده سینمای ایران در اسکار سال 2018 بود که البته راهی به نامزدهای نهایی این رویداد پیدا نکرد.

نفس به جز حضورها و موفقیت‌های داخلی، در چند جشنواره جهانی هم شرکت و جوایزی را هم کسب کرد؛ از جمله جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم زنان ونکوور کانادا و جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره شب‌های سیاه تالین (استونی). شبی که ماه کامل شد- که فیلم سخت و جسورانه ای در کارنامه آبیار بود و قصه ملتهبی را با محوریت عبدالحمید ریگی و فائزه منصوری و عبدالمالک ریگی روایت می کرد- در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر، تماشاگران را غافلگیر کرد و تحت تاثیر قرار داد.

این فیلم در 13 رشته نامزد دریافت جایزه بود و در نهایت توانست شش سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد (هوتن شکیبا)، بهترین بازیگر نقش اول زن (الناز شاکردوست)، بهترین بازیگر نقش مکمل زن (فرشته صدرعرفایی) و بهترین چهره پردازی (ایمان امیدواری) را به خود اختصاص دهد.

این فیلم در بیست و یکمین دوره جشن خانه سینما هم موردتوجه و تحسین واقع شد و جوایز بهترین بازیگر نقش مکمل زن (صدرعرفایی)، بهترین طراحی صحنه و لباس (محمدرضا شجاعی) و بهترین چهره پردازی (امیدواری) را دریافت کرد. شبی که ماه کامل شد در بیست و سومین فستیوال شب‌های سیاه تالین هم حضور داشت. چنین کارنامه معتبر و قابل اعتنایی، از مهم ترین دلایلی است که همسایه‌های پاکستانی را به صرافت تجلیل از نرگس آبیار انداخته است. درواقع اگر بخواهیم در زمینه فرهنگی و به ویژه مدیوم گسترده و تاثیرگذار سینما، خانمی را با پیشینه معتبر و فعالیت مستمر در منطقه و در سطح آسیا و جهان نام ببریم، نرگس آبیار یکی از مهم ترین چهره‌هاست. اما به جز اینها، آخرین فیلم آبیار یعنی شبی که ماه کامل شد هم در این تجلیل بی تاثیر نیست. به اقتضای قصه و واقعیت، بخشی از ماجرای فیلم در کشور پاکستان روایت می شد و شخصیت‌ها راهی این کشور می شدند. به همین دلیل، گروه بخش‌هایی از فیلم را در پاکستان فیلمبرداری کردند، اما چون به دلیل برگزاری انتخابات، امکان ادامه کار در پاکستان نبود، گروه سازنده بخش‌هایی از کار را هم در بنگلادش فیلمبرداری کردند. این البته تنها نقطه پیوند نرگس آبیار و پاکستان نیست و او در فیلم نفس هم، احوالی از پاکستانی‌ها می گیرد. آن جماعت کولی و غربتی‌ها به رهبری ببری خان (با گریم و بازی عجیب و متفاوت جمشیدهاشم پور)، در رفتار و پوشش و گفتار و حتی مراسم عزاداری، نسبت‌هایی با پاکستانی‌ها و هندی‌ها دارند. بنابراین، بعید نیست پاکستانی‌ها در تجلیل از آبیار در مراسم ویژه امروز، چنین نشانه‌هایی را هم لحاظ کرده باشند. فلاش بک این اولین بار نیست که از یک شخصیت فرهنگی و هنری ایرانی در پاکستان و با حضور مقامات این کشور تجلیل می شود؛ سال 2005 هم محمد بقایی (ماکان) عالی ترین نشان فرهنگی پاکستان را از دست پرویز مشرف، رئیس جمهور وقت پاکستان دریافت کرد. دلیل این قدردانی ویژه این بود که بقایی، یک اقبال‌شناس چیره دست است و سابقه نوشتن ۲۵ جلد کتاب و ده هزار صفحه راجع به اقبال لاهوری، شاعر مشهور پاکستانی را در کارنامه دارد. تحسین فراقی، استاد پاکستانی زبان و ادبیات اردو، بقایی را تنها دانشور ایرانی می‌داند که بیش از همه درباره «افکار اقبال» کتاب تألیف کرده است. بقایی همچنین به عنوان مترجم آثار هرمان هسه هم در ایران شناخته می‌شود، از جمله کتاب‌های هسه که بقایی آنها را به فارسی ترجمه کرده می توان به آثاری چون دمیان، سفر به شرق، سیذارتا، سفینه‌زندگی، نارسیس و گلدموند و ... اشاره کرد.

پیرو سخنان رهبر معظم انقلاب که اردیبهشت امسال در دیدار نخست‌وزیر پاکستان و هیات همراه، ارتباط ملت‌های ایران و پاکستان را ارتباطی قلبی و عمیق برشمردند و تأکید کردند: «روابط دو کشور به رغم دشمنی‌ها باید هر چه بیشتر مستحکم و تقویت شود.» انتظار می رود مناسبات فرهنگی دو کشور شکلی پررنگ تر به خود بگیرد که برگزاری مراسم معرفی دستاوردهای 40 ساله سینمای ایران پس از انقلاب در پاکستان، یکی از این اقدامات است. همچنین برگزاری هفته‌های فرهنگی سینمای ایران در پاکستان و اکران فیلم‌های ایرانی در آن کشور از دیگر موارد تقویتی روابط دو کشور است. به جز اینها باید به تولیدات مشترک سینمایی هم در این خصوص فکر کرد و پاکستان را به عنوان بازاری بالقوه برای محصولات سینمایی و فرهنگی ایران جدی گرفت.

علاقه پاکستانی‌ها به سینمای ایران

همین چند روز پیش بود که همزمان با دهه فجر و چهل‌ویکمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، مراسمی ویژه با عنوان معرفی دستاوردهای 40 ساله سینمای ایران پس از انقلاب، با حضور جمعی از مقام‌های پاکستانی و شخصیت‌های فرهنگی و اجتماعی در اسلام آباد پاکستان برگزار شد. در این مراسم که با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاکستان و شورای ملی هنری پاکستان برگزار شده بود، فردوس عاشق اعوان، دستیار ویژه نخست وزیر پاکستان در امور اطلاع رسانی، سیدمحمد علی حسینی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاکستان، محمدرضا کاکا، رایزن فرهنگی ایران در اسلام آباد و فوزیه سعید، رئیس شورای ملی هنری پاکستان حضور داشتند و سخنرانی کردند. فوزیه سعید، یکی از چهره‌هایی است که امروز همراه نرگس آبیار از او تجلیل خواهد شد. به وقت شام ساخته ابراهیم حاتمی کیا، فیلمی بود که در این مراسم ویژه برای حاضران به نمایش درآمد. آن طور که در ایرنا آمده، فوزیه سعید نیز با اشاره به ریشه دار بودن روابط ایران و پاکستان به ویژه در حوزه‌های فرهنگی، بر ضرورت تعمیق همکاری‌های فرهنگی میان دو کشور تاکید کرد و آن را موجب شکل گیری هماهنگی بیشتری میان دو همسایه برشمرد. محمدرضا کاکا هم در این مراسم، آینده درخشان تری را در انتظار دو ملت و دو کشور ایران و پاکستان دانست و افزود: ما می توانیم با توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های فرهنگ، هنر و سینما نقش پررنگ تری برای نزدیک کردن روابط میان دو ملت ایران و پاکستان ایفا کنیم. علاقه پاکستانی‌ها به سینمای ایران، محدود و منحصر به این مراسم نبود و در سال‌های قبل هم فیلم‌های ایرانی در قالب برنامه‌های فرهنگی برای مردم پاکستان به نمایش درآمده بود؛ از جمله اکران فیلم‌های بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی کیا، رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی در شهری مری پاکستان و در قالب جشنواره فیلم‌های ایرانی در اردیبهشت 97 و ... مسوولان بنیاد سینمایی فارابی هم در دی ماه سال گذشته درباره امکان اکران فیلم‌های ایرانی و پاکستانی در دو کشور با خانم رفعت مسعود، سفیر پاکستان در ایران دیدار و گفت‌وگو کردند. سال 95 هم رئیس وقت شورای ملی هنرهای پاکستان در گفت و گویی که در حلقه وصل منتشر شد، اعلام کرد که پاکستان بیش از اینها به فیلم‌های ایرانی نیاز دارد و آثار سینمای ایران را مهم تر از فیلم‌های سینمای هند دانست که برای کشور مسلمان پاکستان مناسب نیست. حتی در این مصاحبه، از ساخت فیلمی مشترک درباره شخصیت اقبال لاهوری هم صحبت به میان آمده بود.

نقش کلیدی زنان در فرهنگ و هنر

متن نرگس آبیار نویسنده و کارگردان درباره این رویداد

در قیاس با ادبیات که سال‌ها تجربه فعالیت در آن را داشتم، سینما از این جهت برایم اهمیت پیدا کرده که زبانی جهانی‌تر دارد. با وجود اینکه همواره و در هر مقطع زمانی و با توجه به احوالات شخصی‌ام به سمت موضوعی خاص گرایش پیدا می‌کنم، اما مخاطبان غیر ایرانی نیز با فیلم‌هایم ارتباط برقرار کرده اند و می دانم دلیل این اقبال و توجه، مهم‌ترین عنصر مشترک میان فیلم‌هایم همان وجوه انسانی روایت‌ها است. امروز در کشور پاکستان موفق به دریافت جایزه زنان راهبر شده‌ام و این موفقیت مسئولیت من را در برداشتن قدم‌های بعدی بیشتر می کند، چرا که در دوره معاصر وظیفه و نقش خطیرتری بر عهده زنان کشورهای استراتژیکی چون ایران و پاکستان است. در ایران نیز بعد از نمایش و اکران «شبی که ماه کامل شد» بازخوردها و بحث و جدل زیادی بود بر سر اینکه چرا و چگونه یک زن به انتخاب سوژه و ساخت فیلمی درباره افراط گرایی در اسلام دست زده است. همه از این تعجب می کردند که چگونه شده که اثری هنری درباره این موضوع، رنگ و حس زنانه داشته و درباره صلح و انسان دوستی باشد تا جنگ و خشونت! و این گواه نقش کلیدی زنان در میدان فرهنگ و هنر است و همان نقطه‌ای که بانوان هنرمند و ادیب کشورهای خاورمیانه و جهان اسلام باید روی آن بایستند و بمانند که این جایگاه و آن روح لطیف زنانه نجات دهنده است. پاکستان کشوری در مرکزیت قوم‌ها و نگاه‌های گوناگون مذهبی است و جالب آنکه در این کشاکش ملتهب و جز معدود کشورهایی بوده که رئیس جمهور زن داشته و بی‌نظیربوتو در تاریخ سیاسی پاکستان نقش مهمی بازی کرد. همیشه پاکستان به این دلایل و نیز به خاطر بافت اجتماعی و زندگی روزمره‌اش برایم بسیار الهام‌بخش بوده و تقدیر شدن در این کشور که همسایه کشور عزیزم ایران است برایم ارزش زیادی دارد.

منبع: روزنامه جام جم