هستیم بر آن عهد که بستیم

حلقه وصل: هرساله هم‌زمان با سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) حسینیه امام خمینی(ره) عطر و بوی خاصی به خود می‌گیرد. در این روز مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) به دیدار رهبر و مقتدایی از  سلاله زهرای اطهر می‌روند.

گویی از سحر روز ولادت مادر سادات، هاتفی ندا سر می‌دهد امروز روز بیعت و میثاق است. روز تجلی هیبت زهرایی رهبری فرزانه که دیدارش، دیدار ابرار محسوب می‌شود.
در این روز ستایشگران اهل‌بیت، برای دریافت نقشه راه هرسال خود، دیداری بسیار و مهم و راهگشا دارند و روزی متفاوت  برای جمعی است که خود مناسبات و مناسبت‌ها را به‌عنوان شعائر دینی پردازش می‌کنند.

در این دیدار رهبر معظم انقلاب، توصیه‌هایی پدرانه و مشفقانه را در زمینه‌های مختلفی به ستایشگران اهل‌بیت(ع) دارند که به نظر می‌رسد این توصیه‌ها از باب رسالت مداحی است.

امسال نیز در سالروز ولادت دخت نبی مکرم اسلام، ستایشگران اهل‌بیت(ع) این دیدار را تازه کرده و بیعتی مجدد با مقام معظم رهبری خواهند بست.

بر همین اساس، با تنی چند از مداحان و ذاکران اهل‌بیت(ع) گفت‌وگو کرده و نظرات آن‌ها را در خصوص این تجدید بیعت هرساله جویا شده‌ایم که در ادامه آمده است.

* خانواده و کارهای زمین مانده
علیرضا ربانی‌منش ذاکر اهل‌بیت(ع) و معاون راهبردی جامعه ایمانی مشعر به دیدار سال گذشته ستایشگران آستان اهل‌بیت با رهبر معظم انقلاب اشاره و اظهار می‌دارد: ایشان در این دیدار تأکید داشتند:«در این برهه از زمان، روی مسئله خانواده تکیه کنید»  و در جای دیگر نیز فرمودند که: «این کار از شما برمی‌آید»  و شما می‌توانید این کار را انجام بدهی.

به اعتقاد این ذاکر اهل‌بیت(ع) مخاطب مقام معظم رهبری در این امر، ستایشگران به‌عنوان عضوی از جامعه هیئات بود. رهبر معظم انقلاب به ستایشگران مأموریت دادند که در حوزه‌ آسیب‌های خانواده ورود پیدا کنند.

به گفته ربانی منش تأکید مقام معظم رهبری به بحث خانواده در بیانیه گام دوم انقلاب ضرورت توجه به این امر را برای جامعه ستایشگران و هیآت دوچندان می‌کند.

وی خانواده  را کوچک‌ترین واحد اجتماع و سلول بنیادین یک جامعه معرفی و معتقد است: برای ساخت جامعه باید از ساخت خانواده آغاز کرد، هرگونه فعالیت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... که مدنظر باشد، کنش‌گر اصلی آن مردم یک جامعه هستند. مردم جامعه چطور می‌توانند رفتار خودشان را در حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ به یک رفتار مطلوب برسانند؟ بخش اعظم و قابل‌توجهی از پاسخ این سؤال را باید در خانواده دنبال کرد. خانواده‌ها در جامعه احتیاج به آموزش در جهت فرهنگ‌سازی حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و حتی اقتصادی دارند.

معاون راهبردی جامعه ایمانی مشعر به وظایف هیئات به‌عنوان بزرگترین تشکل‌ مردمی جامعه اشاره و تأکید می‌کند: هیئات مذهبی می‌توانند پای خانواده را به یک محفل عمومی باز کنند. این جمعیت انبوه که از طرف خانواده وارد هیأت می‌شود، به دنبال خود، ظرفیت عظیمی از جامعه را در اختیار متولیان امر ازجمله ستایشگران قرار می‌دهد. خانواده‌ای که وارد هیأت می‌شود از سلامت این تشکل مردمی اطمینان دارد و همین اعتماد راه را برای جامعه‌سازی و رشد فراهم می‌کند.

ربانی منش دغدغه و راهبرد نخست ستایشگران و جامعه هیآت را رساندن خانواده به هیأت عنوان و تأکید می‌کند:این‌یک مسئله‌ مهم برای حل شدن مسائل و آسیب‌های حوزه‌ خانواده است.

وی مأموریت توجه به حوزه خانواده در سالی که گذشت را مطلوب ارزیابی و عنوان می‌کند: از فراهم آوردن زمینه برای حضور خانوادگی در هیأت تا توجه به اصول و قواعد خانواده در سیره اهل‌بیت در معارف منبر و روضه و سینه‌زنی همگی حکایت از اهتمام اهالی هیأت به مسئله خانواده داشت.
معاون راهبردی جامعه ایمانی مشعر در پایان خاطرنشان می‌کند: اما جامعه ستایشگران و هیآت می‌توانند در حوزه توجه به آسیب‌های خانوادگی در مناطق خود نیز دخیل باشند. برنامه‌ریزی برای تعالی نشاط خانواده، زمینه‌سازی برای اشتغال جوانان، برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی ویژه خانواده‌ها و ... کارهای زمین‌مانده‌ای است که در آینده باید به جد به آن‌ها توجه کرد.

* مداحان، علمداران جبهه حق
اباصلت ابراهیمی یکی ستایشگران اهل‌بیت(ع) از اردبیل یکی از نعمت‌های انقلاب اسلامی را حضور مداحان انقلابی و با بصیرت برمی‌شمارد که در کنار سِمَت نوکری مکتب اهل‌بیت، ولایتمداری را در عمل نشان داده و به تبیین و تبلیغ ارشادات سالانه امام خامنه‌ای، همت می‌نمایند.

این مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) معتقد است: مداحانی که در بحث ولایتمداری از مرحله حرف و صرف اعتقاد گذشته و برای عملی کردن توصیه‌های کاربردی امام خامنه‌ای، به‌صورت تشکیلاتی اقدامات خلاقانه‌ای انجام می‌دهند.

وی می‌افزایند: واقعیت آن است که هیأت‌های مذهبی با محوریت مداحان و هدایت علمای انقلابی، به خاطر مردمی بودن و خودجوش بودن، بسیار مؤثرتر از سازمان‌های عریض و طویل می‌توانند در روند بهبود وضعیت جامعه ایفای نقش‌نمایند.

به اعتقاد ابراهیمی، حضرت آقا هم به‌خوبی به جایگاه تبلیغی مداحان اِشراف داشته و می‌دانند که آنان به‌خصوص پس از انقلاب اسلامی، علمداران حقیقی جبهه حق بوده و بیشترین تأثیر را در جامعه به‌ویژه در بین مخاطبان هیآت می‌توانند داشته باشند. از این بابت است که در دیدار سال ۱۳۹۷، توجه جامعه مداحان و هیأت‌های مذهبی را به یکی از محوری‌ترین شاخصه‌های گام دوم انقلاب اسلامی و ارکان جامعه اسلامی معطوف داشتند.

وی می‌افزاید: در توصیه حضرت آقا، از تهاجم همه‌جانبه جریان سرمایه‌داری بین‌المللی و صهیونیستی برای نابودی بنیان خانواده پرده برداشتند و از طرفی نظام خانواده را سنت الهی نامیدند و به مسائلی همچون ازدواج سفید، فرزند آوری کم، حیا زدایی و... مستقیم اشاره کردند.

این ستایشگر اهل‌بیت(ع) اقدامات صورت گرفته از سوی جامعه ایمانی مشعر در خصوص دغدغه‌مندتر شدن هیآت نسبت به حوزه خانواده با همراهی اساتید متخصص را مطلوب ارزیابی و عنوان می‌کند: تربیت مشاوران خانواده با رویکرد اسلامی و ایجاد فرصت مشاوره خانوادگی برای مخاطبان هیأت؛ پرداختن به مسئله خانواده در قالب سخنرانی‌ها، اشعار و نوحه‌ها و نگاهی متفاوت به اهل‌بیت و سبک زندگی آن‌ها و احیای روضه‌های خانگی از مواردی بود که پس از صحبت‌های حضرت آقا، در اولویت برنامه هیآت قرار گرفت.

ابراهیمی تأکید می‌کند: البته جا دارد بازهم در این موارد احصای تجربیات و ایده‌ها به‌خصوص توسط هیأت‌های بانوان و با مشارکت روانشناسان اسلامی به‌صورت برنامه ثابت در سطح هیأت‌های مذهبی و با حضور مداحان به‌صورت جدی پیگیری شود.

* قدر بدانیم
محمد نبوی یکی دیگر از ستایشگران اهل‌بیت(ع) با اشاره به بیانی از رهبر کبیر انقلاب اسلامی آنجا که می‌فرمایند: «ولایت‌فقیه همان ولایت رسول‌الله است»، تأکید می‌کند: اگر این کلام  ملکوتی خوب دریافت شود، باید گفت کلام ولی‌فقیه، همان کلام رسول‌الله است، نگاه او نگاه رسول‌الله و فرمانش فرمان رسول‌الله و نصیحتش نصیحت رسول‌الله است. بعد از ۱۴۰۰ سال از ظهور اسلام، دیدار حضرت آقا را می‌توان دیدار با رسول‌الله دانست.

این مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) معتقد است: 1400 سال پیش رسول خدا با کلام خدا، مشام جان‌ها را نوازش داد و بعد از ۱۴۰۰ سال در عصر غیبت که دست بشر از دامان امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) کوتاه است، به برکت لیلۀ قدر خاتم‌الانبیا، دیداری نصیب اهل قدر می‌شود که یادآور دیدار با ابراهیم خلیل الرحمان بت‌شکن است، یادآور کلام روح‌بخش کلیم‌الله است، یادآور شفا با دم مسیحایی عیسی بن مریم است، یادآور شوکت شریعت نبوی و صولت طریقت حیدری است.

وی خاطرنشان می‌کند: روز دیدار ستایشگرانی است که می‌توانند با گوش جان سپردن به  فرمایشات پدرانه و مشفقانۀ کسی که علم اسلام در دست اوست، مسیر ذاکری را در پیش گیرند. فرمایشات آقا همه از جنس نور است و کلام نور همان ذکر است. ذکر را ذاکر درک می‌کند چون هدفش سیر به سمت مذکور است. روز دیدار حضرت آقا با مادحین آل الله، بهترین نوع  فیض مهیاست. هم ذکر هست هم ذاکر و هم مذکور، و نعمت و موهبتی از این بالاتر نمی‌شود. شراب طهور زیارت حضرت نایب الامام فرصتی استثنایی برای جویندگان راه حقیقت است.

وظیفه ستایشگران...
کریم عبدالملکی دیگر ستایشگر اهل‌بیت(ع) نیز از مهم‌ترین وظایف ستایشگران اهل‌بیت و فعالان این عرصۀ مقدس را توجه کامل به منویات ولی‌فقیه زمان عنوان و اظهار می‌دارد: در غیر این صورت می‌توان ادعا کرد که انحراف از مسیر واقعی اهل‌بیت دور از انتظار نیست.

این مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) با تأکید بر اینکه انتخاب سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) برای دیدار ستایشگران اهل‌بیت با مقام معظم رهبری دارای پیام‌های مهمی است، عنوان می‌کند: از آن جمله می‌توان به بحث ولایتمداری با تمام وجود اشاره کرد که شاخص‌ترین شخصیت عالم بشریت در این زمینه حضرت صدیقه طاهره (سلام‌الله‌علیها) است.

وی اذعان کرد: می‌توان گفت این اوامر از جانب معظم له جنبۀ مولوی دارد و صرفاً اوامر ارشادی نیست. به این معنا که جامۀ عمل پوشاندن به این اوامر، بر ستایشگران اهل‌بیت واجب است. پس این دیدار، یک دیدار عادی محسوب نمی‌شود، بلکه دیدار بسیار حساسی است که نقشه راه را به دست ستایشگران می‌دهد تا بتوانند در مسیر الهی به ستایشگری بپردازند.

به گفته عبدالملکی مقام معظم رهبری وظایف مداحان را در دو بخش بین می‌کنند، نخست اینکه ستایشگران باید در بخشی از زمان مداحی خود به بحث معرفت هنرمندانه مستمعان خود توجه داشته باشند و محتوای مداحی خود را طوری چینش نمایند که باعث افزایش معرفت دینی مخاطبان - البته با زبان هنر - باشد. در قسمت دیگر مداحی خود نیز به بیان مراثی و مدایح اهل‌بیت که طی قرن‌ها سینه‌به‌سینه توسط همین قشر به ما رسیده است، بپردازند.
به اعتقاد این ستایشگر اهل‌بیت(ع) هدف از برگزاری محافل اهل‌بیت، صِرف اشک گرفتن از مخاطب نیست، بلکه بحث معرفت‌افزایی و بیان صحیح و مستند سیرۀ اهل‌بیت، هدف اصلی و دارای اهمیت است.

وی خاطرنشان می‌کند: توجه به این نکته نیز بسیار ضرورت دارد که در دل معرفت افزایی و بصیرت‌افزایی و بیان سیرۀ اهل‌بیت باید حتماً موضوع مبارزه و مقابله با توطئه‌های همه‌جانبۀ دشمنان نظام اسلامی، موردتوجه ستایشگران قرار گیرد. به‌بیان‌دیگر باید ثمرۀ کار ستایشگر در هیأت مذهبی خنثی شدن توطئه‌های دشمنان اهل‌بیت و اسلام ناب محمدی باشد.

عبدالملکی با بیان تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص خنثی کردن توطئه‌های دشمنان انقلاب اسلام و لزوم توجه به نهاد مقدس خانواده اظهار می‌دارد:در همین زمینه سال ۱۳۹۷ رهبر معظم انقلاب، با توجه به اینکه جبهۀ دشمنان انقلاب و اسلام، تمام توان خود را برای از بین بردن نهاد مقدس خانواده به کار بسته‌اند، ایشان از ستایشگران خواستند برای خنثی کردن این توطئه بسیار خطرناک وارد عمل شده و مسیر مداحی و هیأت خود را طوری برنامه‌ریزی نمایند تا بتوانند به بهترین شکل این توطئه را خنثی نمایند.

وی تأکید می‌کند: بیان این مطلب توسط معظم له، چند نکته در بردارد: اول اینکه ایشان این ظرفیت عظیم را در این قشر فرهنگی پذیرفته‌اند و اینکه شاید بهترین راه برای خنثی شدن این توطئه را ورود ستایشگران و فعالان این عرصۀ مقدس به این مسئله دانسته‌اند. دوم اینکه ایشان این انتظار را دارند که وقتی مطلبی از ستایشگران می‌خواهند، آن‌ها بی‌درنگ به موضوع ورود کرده و عالمانه و هنرمندانه به این دغدغۀ رهبری لبیک‌گویند.

این ستایشگر اهل‌بیت(ع) حساس‌ترین و حیاتی‌ترین نهاد در اسلام را خانواده عنوان و تصریح می‌کند: دنیای غرب به این نتیجه رسیده است که اگر می‌خواهد به اهداف خود در استحالۀ تشیع برسد، باید نهاد مقدس خانواده را یا از بین ببرند یا سبک زندگی این نهاد را به سبک غربی و غیر اسلامی تغییر دهد تا با کمترین هزینه بیشترین بهر‌ه‌برداری را داشته باشد.

وی می‌افزاید: در این شرایط، مهم‌ترین وظیفۀ ستایگران، شناخت، تبیین، تبلیغ و ترویج سبک زندگی اسلامی در حوزه خانواده در مجالس و هیآت مذهبی است. به نظر می‌رسد این کار توسط ستایشگران، جهاد در راه خدا است، زیرا هر سعی و تلاشی که در جهت خنثی نمودن توطئۀ دشمن باشد، خود جهاد محسوب می‌شود.

عبدالملکی در پایان خاطرنشان می‌کند: بنابراین در این زمان بسیار حساس از تاریخ انقلاب اسلامی ایران، جهاد ستایشگران، تلاش برای ایجاد سبک زندگی اسلامی در خانواده است که باید همۀ دغدغه‌مندان آستان اهل‌بیت تمام تلاش خود را بکار ببندند تا هر چه بیشتر بتوانند توطئه‌های دشمنان قسم‌خوردۀ این انقلاب را نقش بر آب کرده و به اوامر رهبر معظم انقلاب، جامۀ عمل پوشانند.

* درس اخلاق ستایشگری
حجت‌الاسلام محمدرضا رضایی شاعر و ستایشگر اهل‌بیت(ع) ابراز می‌کند: از یک منظر، دیدار مداحان آستان اهل‌بیت با رهبر معظم انقلاب، یک جلسۀ «درس اخلاق ستایشگری» است که هرساله در روز ولادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) برگزار می‌شود. مفاد این درس اخلاق نیز بایدها و نبایدهای مداحی است که بایدهای آن به مثابه فضائل و نبایدها نیز نقش رذایل در اخلاق ستایشگری را دارند.

وی می‌افزاید: یک درس اخلاقِ مغتنم که در آن فقیهی مدقّق و مجتهدی محقّق و استادی مُتخلّق به اخلاق اسلامی به تبیین آداب و آفات مداحی می‌پردازد و فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو را به فعالان این حوزه گوشزد می‌نماید و با آن دیدِ جامع و احاطۀ مثال‌زدنی که دارد و با عنایت به اصل بنیادیِ «خوف و رجاء»، کارهای پسندیده شاگردان در فاصله دیدار گذشته تا حال را برشمرده و آن‌ها را تشویق می‌کند و پیامد کارهای نامطلوب ایشان را با لحنی پدرانه تذکر می‌دهد.

رضایی تصریح می‌کند: در اوج جلسه نیز موضوعات مورد نیاز جامعه را که مداحان باید در جلسات خود به آن‌ها بپردازند، تشریح می‌نماید و طبیبانه درد و درمان را به مراجعان می‌گوید و به مداوا می‌پردازد. به حق می‌توان گفت که هیچ‌کس حتی مجموعه‌های فعال در حوزه ستایشگری به‌اندازه رهبر معظم انقلاب در تربیت، تقویت و شبکه‌سازی مداحان نکوشیده است.

این مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) به‌مرور دو تذکر از تذکرات مقام معظم رهبری پرداخته و اظهار می‌دارد: بشارت و انذار می‌تواند محک و سنجۀ خوبی برای مداحان و مجموعه‌های فعال در این عرصه و حتی معیاری روشن برای شعرِ شاعران و نوحۀ نوحه‌سرایان اهل‌بیت باشد. نکات مهمی در این دو تذکر وجود دارد که از همه عزیزان دعوت می‌کنم با دقت تمام به دریافت این نکات از این دو بیان همت گمارند.

تذکر اول: «کار مداحی کار بزرگی است، کار مهمی است، حرفۀ بسیار اثرگذاری است؛ می‌تواند مصداق درشت و برجسته‌‌ای باشد از مجاهدت فی سبیل الله. اینکه می‌گویید ما حاضریم در میدان حضورداشته باشیم، این برای هرکسی یک‌جور حضور است... در کار شما مداحان، در میدان بودن و مجاهدت کردن، یعنی ارائۀ سخن اثرگذار و بیان هدایت‌گر برای دل‌ها؛ البته با شیوه‌های هنرمندانه.» (بیانات معظم‌له در دیدار مداحان اهل‌بیت ۱۳۸۹/۳/۱۳)

تذکر دوم: «شعر باید با مضمون و محتوای قرآنی و اسلامی و به تعبیر رایج امروز شماها، فاطمی و حسینی باشد. اهداف انقلاب را با دید روشن، با فکر باز، با اندیشۀ عمیق، در شعر بگنجانید و آن را با صدای خوش، با لحن خوش، با شیوه‌های هنری در جلسه القا کنید؛ این درحرکت عظیم ملّت ایران بلکه درحرکت اسلامی و امّت اسلامی تأثیر بسیار عمیقی خواهد داشت. من گاهی اوقات می‌شنوم که در جلسۀ مدّاح صاحب‌هنر، نه شعر و نه مضمون در جهت معرفت افزایی نیست؛ این گناه است، این ظلم است.» (بیانات معظم‌له در دیدار مداحان اهل‌بیت ۱۳۹۷/۱۲/۷)

* روى تک‌تک ما حساب ويژه بازکرده‌اند
مهدی دردشتیان یکی دیگر از مداحان و ستایشگران اهل‌بیت نیز اظهار می‌دارد: ستايشگران اهل‌بيت، به‌عنوان فرماندهان جنگ نرم، جریان سازان مؤثر فرهنگى و مجاهدان عرصۀ مبارزه با تهاجم فرهنگى، نقش ويژه‌اى در تحقق اهداف گام دوم انقلاب و زمينه‌سازى جامعۀ مهدوى دارند.

وی خاطرنشان می‌کند: در اين ميان، آقاى مهربان ما، روى تک‌تک ما حساب ويژه بازکرده‌اند. امسال باجان و دل می‌آييم تا مأموريت جديدمان را از كلام دل‌نشین شما دريافت كنيم و تجديد پيمان كنيم با سلالۀ حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها). می‌آييم به اميد آنكه لبخند رضايتتان را عيدى بگيريم...

مداحان انقلابی و با بصیرت، علاوه بر سمت نوکری  مکتب اهل بیت(ع) ولایتمداری را نیز در عمل نشان داده‌اند. ستایشگران اهل بیت(ع) باید در کنار تبلیغ دین، به تبیین ارشادات مقام معظم رهبری همت نموده و به‌صورت تشکیلاتی اقدامات خلاقانه انجام دهند.

در واقع هیئات مذهبی به دلیل مردمی و خودجوش بودن، تاثیرات ویژه ای در جامعه داشته و می‌تواند در روند بهبود وضعیت جامعه ایفای نقش کنند و جامعه را از بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی مصون بدارند.

همچنین باید در کنار معرف افزایی و بصیرت افزایی مبارزه و مقابله با توطئه‌های همه جانبه دشمنان نظام اسلامی مورد توجه ستایشگران قرار گیرد چراکه ثمره کار ستایشگر در هیئات مذهبی خنثی شدن توطئه‌های دشمنان اهل بیت(ع) و اسلام ناب محمدی (ص) است.