خاطرات نقاش پُرتره معروف‌ امام خمینی خواندنی شد

حلقه وصل: کتاب «انقلاب رنگ‌ها: خاطرات شفاهی علیرضا خالقی» با تحقیق و تدوین حسن سلطانی به همت انتشارات راه یار منتشر شد.

اولین جلد رده هنرهای تجسّمی انقلاب مجموعه «گنج: تاریخ شفاهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی» با نام «انقلاب رنگ‌ها» خاطرات شفاهی علیرضا خالقی را دربردارد. حسن سلطانی کار تحقیق و تدوین کتاب را بر عهده داشته است. نوشتن این کتاب از اردیبهشت 1390 آغاز شده و حاصل 60 ساعت مصاحبه است که در دو دوره انجام شده است. آنچه این کتاب را متمایز می ‌کند، اهداف مشخص شده این مجموعه است. نویسنده در این کتاب به تأثیر هنر انقلاب می ‌پردازد و در عین حال به هنر محدود نشده است. راوی و مؤلف اتفاقات و کنش‌ها را مطرح می‌کنند و این روایت‌ها باعث می‌ شوند خواننده علاوه بر شناخت هنر انقلاب از وقایع تاریخی نیز مطلع شود.

با توجه به مهارت راوی در هنرهای تجسّمی و فیلم‌برداری بسیاری از جزئیات به ‌طور روشن در کتاب مطرح شده ‌اند که این امر به کم نقص شدن روایت‌ها کمک بسزایی می‌کند. البته با توجه به رواج هنرهای خیابانی، به خصوص نقاشی دیواری مؤلف می ‌توانست نگارش خاطرات را تا‌کنون ادامه دهد که این کار باعث می ‌شد اطلاعات جالبی درباره نقاشی ‌های دیواری به دست بیاید.

نقاش پُرتره معروف‌ امام خمینی(ره) کیست؟
علیرضا خالقی نقاش یکی از اولین پُرتره‌ های امام خمینی(ره) است که مدت‌ها در صف اول راهپیمایی‌ها حمل می‌شد و بسیاری از کسانی که در سال‌های انقلاب حضور داشتند، چهره ایشان را با همین تصویر شناختند. به نقل از متن کتاب، گفته آیت ‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره این اثر، در پشت جلد کتاب هم آمده است که: «... عکس بزرگی از امام(ره) ساخته شده بود که طولش شانزده یا هفده متر بود و به همین تناسب عرض داشت. این را همیشه جلو راهپیمایی‌ها حرکت می‌ دادند و می ‌بردند. دوستان می‌ گفتند، این مثل علامت مخصوص بنی ‌اسرائیل است که در هر جنگی این را با خودشان می‌ بردند، پیروز می ‌شدند. آن روز هم (9 دی 1357) که این عکس بزرگ را با خودمان حمل می ‌کردیم، دل‌هایمان قُرص بود که امروز هم حادثه ‌ای پیش نمی ‌آید.»

کتاب «انقلاب رنگ‌ها: خاطرات شفاهی علیرضا خالقی» سه فصل اصلی همراه با بخش‌های «پوستر و نقاشی ‌ها»، «ضمائم» و «اعلام» را در خود دارد. در لا‌بلای فصل‌ها هم آلبوم‌ هایی از عکس‌ های مرتبط با متن کتاب قرار گرفته است که اسناد تصویری وقایع و اتفاق‌های بیان شده توسط راوی محسوب می‌ شوند.

در اولین فصل به سال‌های اولیه زندگی علیرضا خالقی پرداخته و وقایعی چون اولین تجربه شرکت در مسابقات نقاشی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، اولین تابلونویسی، یادگرفتن سیاه قلم و کارکردن در این شاخه، نرفتن به حزب رستاخیز و فعالیت‌های ضدطاغوتی او، اولین دستگیری و اولین جرقه‌ های اعتراضات انقلابی مطرح می ‌شود.

فصل بعدی از مسائل مربوط به انقلاب آغاز شده است و تا پیروزی آن ادامه دارد. خالقی در این فصل از حضور در کمک ‌رسانی به زلزله‌ زدگان طبس، اوج‌گیری انقلاب در مشهد، فیلم‌برداری از تظاهرات مردم، ساخت کلیشه تصویر امام، فعالیت‌های انقلابی خود در مشهد، فعالیت‌های انقلابی ‌اش در تهران و... سخن می ‌گوید.

سومین فصل نیز از هشت سال دفاع مقدس تا زمان رحلت امام خمینی(ره) را شامل می ‌شود. در این فصل جزئیاتی درباره اتفاقاتی که پیرامون جنگ تحمیلی ارتش صدام علیه ایران در مشهد و تهران رخ می‌ داد، مطرح می ‌شود. همچنین در آن اهمیت و تأثیر هنرهای تجسّمی در زمان جنگ بررسی شده است؛ برای نمونه در آن دوره از هنر در بخش تبلیغات بسیار استفاده می‌ شد.

در بخش بعدی کتاب تعدادی از مشهورترین پوسترها و نقاشی‌های دیواری خالقی آورده شده است تا خواننده بیش ‌از پیش با این هنرمند و نحوه کار او آشنا شود. یکی از آخرین بخش‌ها نیز به ضمائم اختصاص داده شده است. در همین بخش کتاب مطلبی درباره اهمیت هنر انقلابی و فعالیت های علیرضا خالقی با عنوان «هنرمندی صادق و انقلابی از خطّه مقدس خراسان» از دکتر مصطفی گودرزی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و عضو پیوسته فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران چاپ شده است.

برشی از کتاب
سال 1362 بعد از رفتنم به آستان قدس، برای اولین بار به منطقه هویزه اعزام شدم. صدام اوایل جنگ هویزه را با خاک یکسان کرده بود؛ به همین خاطر حضرت امام(ره) به آستان قدس دستور داد که شهر هویزه را بازسازی کند. خب طبیعی است که وقتی می‌خواهند آنجا کار شود به کارهای تبلیغاتی هم نیاز دارند. من اولین بار از طریق آستان قدس به منطقه هویزه رفتم. آنجا پرده‌نویسی می‌کردم، عکس امام(ره) را نقاشی می‌ کردم، دیوارنویسی می‌ کردم؛ مخصوصاً زمانی که شهر داشت شکل می‌گرفت. همان موقع صدام برای دومین بار و حتی سومین بار هویزه را زد، اما ما برای اینکه نشان بدهیم کم نمی ‌آوریم سخنان امام را روی دیوارها می ‌نوشتیم که هرچقدر بزنید ما دوباره هویزه را می ‌سازیم.

آشنایی با مجموعه کتب گنج
«گنج» نام مجموعه‌ کتابهای واحد تاریخ شفاهی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی است. منتشر در این مجموعه به تأثیر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بر هنر و فرهنگ ‌و علم پرداخته می‌شود و کتاب ‌های آن بر اساس مصاحبه با افرادی که در این حوزه ‌ها فعالیت کرده ‌اند، تدوین شده است. این مجموعه که در دسته تاریخ شفاهی قرار می‌گیرد، اطلاعاتی درباره سال‌های آغاز انقلاب تاکنون و افراد موثر و نخبه که در این دوره فعالیت کرده ‌اند به مخاطب می‌ دهد.

چاپ دوم کتاب «انقلاب رنگها» در ۳۵۲ صفحه، قطع رقعی، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۴۰۰۰۰ تومان عرضه شده است. این کتاب را پیش‌تر دفتر نشر معارف منتشر کرده بود. جلد دوم رده هنر‌های تجسمی به کتاب «ساده رنگ: خاطرات فرهنگی و هنری مجید دلدوزی» (هنرمند و گرافیست تبریزی) اختصاص دارد. علاقه‌مندان برای تهیه این کتابها، علاوه بر کتاب‌فروشی‌ها می‌توانند به واحد فروش دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی واقع در میدان انقلاب اسلامی، خیابان ۱۶آذر، روبروی پورسینا، پلاک ۶۰، حسینیه هنر (۰۲۱۴۲۷۹۵۴۵۴) یا سایت‌های عماریار ammaryar.ir و پاتوق کتاب فردا bookroom.ir و من و کتاب www.manvaketab.ir مراجعه و یا نام کتاب را به شماره ۰۹۱۹۹۰۳۸۲۷۰ پیامک کنند.