به گزارش حلقه وصل، در این نوشتار، تصمیم داریم شما را با یکی از مفاهیم کلیدی حقوق کیفری که در مرحله‌ی عمل نیز کاربرد فراوانی در مراجع قضایی دارد، آشنا نماییم. همراه ما باشید تا بیشتر با شرایط و آثار گذشت از مجرم آشنا شوید.
جرم به رفتاری گفته می‌شود که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. بنابراین، جرم‌بودن یک رفتار را قانون تعیین می‌کند و نمی‌توان هر رفتار ناشایستی را جرم دانست. هنگامی که جرمی رخ می‌دهد، این جرم می‌تواند قابل گذشت یا غیرقابل گذشت باشد. تفاوت این دو جرم در تأثیر گذشت شاکی است. اگر جرم واقع شده قابل گذشت باشد و شاکی از مجرم گذشت نماید، پرونده با صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا مختومه می‌شود، ولی اگر جرم، غیرقابل گذشت باشد و شاکی گذشت نماید، تعقیب متوقف نمی‌شود، بلکه قاضی فقط می‌تواند با استناد به گذشت شاکی مجازات متهم را در حدود قانون تخفیف دهد.
به گزارش مهداد، حتماً این سوال در ذهن شما پیش آمده که کدام یک از جرایم، قابل گذشت و کدام یک غیر قابل گذشت است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اصل بر این است که همه‌ی جرایم، غیرقابل گذشت است، مگر این که قانون‌گذار به طور صریح و روشن در قانون قابل گذشت بودن جرمی را اعلام کرده باشد. به عنوان نمونه، توهین و افترا از جرایم قابل گذشت هستند که اگر شاکی گذشت نماید، پرونده چه در مرحله‌ی تعقیب باشد و چه در مرحله‌ی اجرای مجازات، مختومه می‌گردد.
حال که با تأثیر گذشت در جرایم قابل گذشت آشنا شدیم، اشاره به چند نکته ضروری است:
۱. گذشت باید قطعی و بدون قید و شرط باشد.
۲. در صورتی که گذشت مشروط باشد، یعنی شاکی گفته باشد به‌شرطی گذشت می‌کنم که فلان اتفاق بیفتد، این گذشت در صورتی اثر دارد که آن چیزی که شاکی شرط کرده، اتفاق بیفتد. در غیر این صورت، گذشت تأثیر ندارد.
۳. اگر گذشت مشروط باشد، این گذشت مانع تعقیب، رسیدگی یا صدور حکم نخواهد بود. ولی در صورتی که گذشت به صورت مشروط صورت پذیرد، در صورتی مجازات اجرا می‌گردد که اثبات شود شرطی که شاکی گذاشته، محقق نگردیده است. بنابراین، در این موارد محکوم‌علیه با قرار تأمین مناسب مانند وجه التزام، کفالت یا وثیقه آزاد می‌شود.
۴. ممکن است چندین نفر از وقوع یک جرم متضرر شده باشند. در این صورت، شکایت هر یک از آن‌ها می‌تواند موجب شروع تعقیب جزایی شود، ولی برای این‌که تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات متوقف شود، باید تمامی کسانی که شکایت کرده‌اند، گذشت نمایند. در واقع، در این حالت با گذشت یک شخص رسیدگی به پرونده مختومه نمی‌گردد.
۵. اگر شخصی علیه دیگری مرتکب جرمی شود و بزه‌دیده فوت شود، حق گذشت به ورثه‌ی او به ارث می‌رسد. در این حالت، اگر همه‌ی ورثه گذشت نمایند، رسیدگی به پرونده متوقف می‌شود. در این مورد هم گذشت یکی از ورثه موجب متوقف شدن رسیدگی به پرونده‌ی کیفری نخواهد شد.