به گزارش حلقه وصل، همسر ابوبکر بغدادی، سرکرده داعش بعد از بازداشت، اطلاعات زیادی درباره این گروه تروریستی فاش کرد. این خبری بود که ظرف دو روز گذشته و پس از ادعای مقامات آمریکایی مبنی بر کشته شدن بغدادی، رسانههای جهان را درنوردید و پای اردوغان را هم با جمله مبارزهطلبانه «ما همسر البغدادی را دستگیر کردیم ولی آنقدر سر و صدا نکردیم» به تیترها کشاند. حالا پیشبینی میشود که اعترافات همسر بغدادی، ناگفتههای بیشتری را درباره غده سرطانی تروریسم در منطقه به جهان عرضه کند و همین مسئله نقش زنان داعشی را برای افکار عمومی، جالبتر کرده است. این جا مروری داریم بر کتابهای منتشرشده از عجیبترین زنان تاریخ...
سه سال پیش بود که روزنامه ایندیپندنت فاش کرد ۳۱هزار زن عضو گروه تروریستی داعش در مرحله بارداری قرار دارند و از نقش زنان داعشی در ترویج ایدئولوژی تکفیری پرده برداشت. این روزنامه تصریح کرد: «نسل جدید فرزندان جنگجویان خارجی یعنی افراد ملحق شده از کشورهای اروپایی به داعش بهطور مستمر رو به افزایش است؛ زیرا شمار «عروسهای عناصر جهادی»، مدام رو به افزایش است.» گزارش ایندیپندنت همچنین فاش کرد که «40درصد از اتباع هلندی که به سرزمین خلافت عزیمت کردهاند، زن هستند که اینها نسبت به همتایان مرد خود توانایی کمتری برای فرار دارند؛ لذا داعش به زور این زنان را در صورت مرگ همسرانشان؛ به منظور تداوم زاد و ولد، مجبور به ازدواج میکند» و افزود: «به زنان اجازه نبرد داده نمیشود اما مأموریت اساسی آنها روی آموزش و تربیت کودکان خود همسو با ایدئولوژی گروه تروریستی داعش متمرکز است.»
زن، هم قربانی هم کنشگر همین مقدار هم کافی است تا توجه هر خوانندهای را به نقش زنان در گروههای تکفیری جهادی جلب کند. با این همه تاکنون رسانههای جهان اغلب بیش از روایت زنان داعشی و تکفیری، بر روایتهایی تمرکز داشتهاند که زنان را صرفاً قربانیان این گروه تروریستی تصویر میکند. کتاب «آخرین دختر» نوشته نادیا مراد یکی از پراقبالترین این دست کتابهاست که اسارت و مبارزه با داعش را توسط نویسنده شرح میدهد و کتابهای دیگری که داستانهای محنتباری از اسارت دختران ایزدی در گروهک داعش را روایت میکنند. با این همه، ظرف چند سال اخیر کتابهای زیادی درباره داعش و حتی از زبان داعشیها در جهان و ایران منتشر شده است اما در میان همه آنها، روایتهای زنانه از داعش برای مخاطبان، جنجالیتر و عجیبتر بودهاند. حضور زنان در یکی از وحشتانگیزترین گروههای تروریستی تاریخ، آنقدر حاوی تناقض و برانگیزاننده احساسات است که برای مورد استقبال قرار گرفتن کافی باشد. به همین دلیل است که چه از زنان و دختران قربانی داعش و چه از زنان و دختران حامی داعش، روایتهای زیادی منتشر شده و مورد توجه قرار گرفته است.
کارمن بنلادن، پیشکسوت قدیمیترین روایت از این دست را کارمن بنلادن در کتابش تحت عنوان «در قلمرو پادشاهان» منتشر کرده است. او که همسر یکی از برادران اسامه بنلادن است در این کتاب به شرح آشنایی و ازدواجش با یسلام، برادر اسامه میپردازد و لابهلای روایتش، دیدگاهش درباره عربستان سعودی، مهد پرورش رویکرد تکفیری و داستان و سرنوشت اسامه را هم از نگاه خود تشریح میکند. کارمن، ایرانیالاصل است و اگرچه کتابی ساده و ابتدایی، چه از لحاظ کیفیت ادبی و چه از لحاظ تحلیل سیاسی و تاریخی در روایت نوشته اما یکی از پیشگامان روایت زنانه از حضور در میان تکفیریهاست که قریب به ده سال از انتشارش توسط نشر ثالث در ایران میگذرد.
زنان پیوسته و جداشده خاطرات زنان جداشده از داعش نیز دستهای دیگر از این روایتهای زنان از است که از یک سو ارتباط خودانگیخته و خودخواسته زنان با داعش را تشریح میکند و از سوی دیگر، فرایند تعامل و جدا شدن آنان از این گروه تکفیری-جهادی را توضیح میدهد. «در رویای پاریس»، «میان گریه میخندم» و «عشق پهلوانی میکند»، سه عنوان کتابی هستند که اردیبهشت سال گذشته به همت دفتر ادبیات داستان و خاطرات اطلاعاتی دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی روانه نمایشگاه کتاب شد.
سازمانهای داعشی زنانه اما کتابهای بسیاری هستند که هنوز در ایران ترجمه نشده و انتشار نیافتهاند. کتاب «زنان عاشق شهادت» یکی از این کتابهاست که محمد ابورمان و حسن ابوهنیه در یک موسسه تحقیقاتی اردنی آن را جمعآوری کردهاند. به گزارش حلقه وصل، این کتاب به تحولات تاریخی و تشکلهای ایدئولوژیک تأسیس شده توسط زنان در گروههای تروریستی مختلف بهویژه داعش پرداخته و مبانی فکری و ایدئولوژیک رایج در این گروهها را مورد بررسی و تجزیهوتحلیل قرار داده است. همچنین بررسی زنان حاضر در گروه تروریستی داخل بهویژه «گردان الخنساء» بهعنوان جریان فعال زنان داعشی از دیگر مواردی است که در این کتاب به دقت به بحث و بررسی گذاشته شده است. نویسندگان این کتاب اطلاعات با ارزشی از تعدادی از تروریستهای زن فعال در گروههای مختلف و زندگی گذشته آنها منتشر کردهاند. بررسی نحوه پیوستن زنان خارجی و اروپایی به عناصر داعش و نشان دادن نمونههایی از این موارد از دیگر بخشهایی است که مورد اشاره این کتاب است.
رماننویسی از زنان تکفیری اما رماننویسان هم تلاش کردهاند تا از قافله روایتهای جذاب درباره نسبت زنان با داعش بازنمانند. کتاب «داعشی خاطرخواه» (حبیبی داعشی) نام رمانی به قلم هاجر عبدالصمد مصری است که سال95 با ترجمه ستار جلیلزاده و از سوی انتشارت کولهپشتی روانه بازار گردید. نویسنده در این رمان از جنایتهای داعش به سبک و سیاق هنری و در قالب رمان پرده برمیدارد، و به روایت ماجرای دخترانی میپردازد که با سرخوردگی از ظلم و بیداد جامعه خود، در دام اندیشههای مسموم داعش گرفتار میشوند و زمانی به حقیقت ماجرا پی میبرند که دیگر دیر شده و خود را در بند کسانی میبینند که هیچ بویی از انسانیت نبردهاند و هریک دچار سرنوشتی خواندنی و عبرتآموز میشوند. این رمان، جنایتهای آشکار داعش را در سایه داستانی عاشقانه روایت میکند و برخی مسائل جامعه را از نگاه زنی مطلقه به چالش میکشد. این رمان، روایت ظلم و ستم در برخی کشورهای عربی است، بیدادی که موجب شده تا جوانانشان در جهنم داعش گرفتار شوند.
با پایان حیات داعش و دستگیری عناصر اصلی و افشای اطلاعات بیشتر درباره سازوکار داخلی آنها، هر روز حقایق بیشتر و هولناکتری در رابطه با نقش زنان در این گروههای تکفیری و جهادی در دسترس عموم قرار میگیرد. تولید و انتشار کتابهای در این موضوع، علاوه بر جذابیت روایتها نزد خوانندگان میتواند افکار عمومی را در برابر اتفاقات مشابه واکسینه کند و زنان را با مشقتها و مرارتهای زن بودن در میان گروههای تروریستی آشناتر سازد.
*صبح نو