در دنیایی که مملو از تقابلات است مگر می‌شود دلواپس نبود؟/ واکنش جلیلی به سخنان اخیر روحانی

حلقه وصل: همزمان با سالگرد یوم الله ۱۳ آبان، عصر روز دوشنبه سعید جلیلی با حضور در دانشگاه علم و صنعت به ایراد سخنرانی پیرامون مسائل سیاست خارجی کشور پرداخت. واکنش عضو شورای راهبردی سیاست خارجی کشور به سخنان اخیر ریاست جمهوری در خصوص طرح دوگانه «تعامل یا تقابل» از جمله مهمترین بخش های این سخنرانی بود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ابتدای سخنان خود با اشاره به سخنرانی رئیس جمهور در مراسم آیین بازگشایی دانشگاه ها در سال تحصیلی ۹۸-۹۹، گفت :آقای رئیس جمهور در کمتر از یکماه گذشته سوالی را در جمع برخی دانشجویان دانشگاه تهران سوالی را مطرح کردند و از دانشگاهیان خواستند تا در این زمینه نقطه نظرات خود را ارائه کنند.

وی افزود: پرسش ایشان اینست که «پیشرفت و آینده کشور در سایه تعامل با دنیا است یا تقابل؟». همچنین ایشان گفته اند که «یک عده می‌گویند تعامل سازنده انجام دهیم و یک عده می‌گویند تعامل مستمر؛ عده‌ای می‌گویند جز قدرت‌نمایی و کشتن دشمن خبیث و تقابل راه دیگری نیست، یک عده هم می‌گویند بسیاری از مشکلاتمان با دنیا را می‌توان با تعامل مستمر حل کنیم.» بعد هم آقای روحانی سوال کرده‌اند که در شرایط موجود چه راهی را باید دنبال کرد؟

جلیلی تصریح کرد: درواقع ایشان «دوگانه تعامل یا تقابل» را مطرح کردند و معتقدند این پس از گذشت ۴۱ سال از ابتدای انقلاب اسلامی باید آن را به رای گذاشت؛ من نیز میخواهم امروز با شما دانشجویان در این رابطه مباحثه کنم.

عضو شورای راهبردی سیاست خارجی با توجه به سوال ریاست محترم جمهوری پیرامون چگونگی نحوه تعامل با دنیا، این طرح مسئله را مغتنم دانست و خاطرنشان کرد: طرح صحیح سوال، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اینکه سوالات در حوزه سیاست خارجی «واقعی باشد یا رمانتیک» نیز خود یک مسئله است، اما به طور منطقی سیاست خارجی هر کشور دارای اصول، اهداف، ارزش ها و تعریفی از مفاهیم است که حقوق و منافع خود بر آن اساس تعریف میکند. بر همین مبنا سیاست خارجی مامور تامین این حقوق و منافع در عرصه بین المللی است؛ اینجاست که اشتراکات و اختلافات بین المللی رخ میدهد.

وی تشریح کرد: هرچه اشتراکات بین کشورها بیشتر باشد، تولید فرصت میکند و زمینه را برای تعامل میان دولت ها بوجود می‌آِورد و بر مبنای اختلافاتی که بین کشورها وجود دارد، تهدید ها بوجود آمده که برحسب درجات اختلاف، درجاتی از رقابت گرفته تا جنگ، شکل میگیرد.

جلیلی در ادامه عنوان کرد: در دنیایی که مملو از تعاملات و تقابلاتی است که هر لحظه امکان تولید فرصت یا تهدید برای کشور شما وجود دارد، مگر میشود دلواپس نبود!؟ دلواپسی در سیاست خارجی، لازمه هوشمندی و دیده‌بانی در آن است.

وی ضمن انتقاد از طرح اشتباه مسئله گفت: سوال باید دقیق باشد؛ اینکه گفته شود «تقابل خوب است یا تعامل؟» مانند آنست که بگوییم در رانندگی، «از پدال گاز باید استفاده کرد یا ترمز!؟».

عضو شورای راهبردی سیاست خارجی عنوان کرد: طبیعتا بر مبنای منطق در حوزه سیاست خارجی، هر کشور متناسب با منافعش ممکن است به تعامل یا تقابل روی بیاورد. چه کسی گفته است که این دوگانه درست است؟ پایگاه اطلاع رسانی رئیس جمهوری از قول ایشان نقل کرده است که گفته اند: «عده‌ای به تقابل مستمر با جهان تاکید دارند و عده‌ای معتقدند میتوان بسیاری از مشکلات را با گفتگو حل کرد.» اولا چه کسی گفته است که تعامل نباشد؟ و ثانیا آنکه در همینجا ایشان اذعان دارند که نمیتوان «همه‌ی» مشکلات را با گفتگو حل کرد.

جلیلی افزود: در همان سخنان گفته شده که «عده‌ای گفته‌اند در گفتگو با آژانس وقت تلف کردید و گفتگو هیچ فایده‌ای ندارد.» چه کسی این حرف را زده؟ وقتی آژانس اعلام کرد که ما ۶ موضوع باقی مانده داریم که هم آن مسائل و موضوعات باقیمانده، و هم مربوط به دوره دولت هشتم و پیش از سال ۲۰۰۳ بوده است. در گفتگو با آزانس، هر شش موضوع باقیمانده در سال ۱۳۸۶ با نامه رسمی آزانس حل و مختومه شد و کسی هم آن را وقت تلف کردن ندانست.

نماینده رهبرانقلاب در شورایعالی امنیت ملی اظهار داشت: در همان سخنرانی گفته شده است که «عده ای میگویند وقتی ما با شش قدرت جهانی درحال مذاکره بودیم، برخی میگفتند نباید مذاکره کرد.» اما سوال اینست که شش قدرت جهانی چه وقت پای میز  مذاکره آمدند؟ بستر زمان و مکان را توضیح بدهید! آنها سال ۹۲ مجبور شدند پای میز بنشینند یا سال ۸۷؟

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: اینگونه پرداختن به مسائل با آدرس غلط، و طرح ناقص مسئله برای افکار عمومی داخل، اهداف سیاست خارجی را محقق نمیکند.

جلیلی در ادامه سخنان خود پیرامون لازمه پرداختن صحیح به مباحث سیاست خارجی با انتقاد از طرح «تنش زدایی» به جای «تهدید زدایی»، گفت: یکی از موضوعات دیگری که خیلی مطرح میشود اینست که تنش زدایی کنیم درحالیکه در عرصه سیاست خارجی تنش یک واقعیت غیرقابل اجتناب است؛ اگر مبنا صرفا بر تنش زدایی باشد، هنگامیکه دشمن خرمشهر را اشغال کرد، هیچگاه نمیتوانستیم آن را آزاد کنیم. کدام کشور دنیا این سیاست را میپذیرد!؟ همان کشورهایی که در پی تنش زدایی با آنها هستند، چرا به دنبال ارتقاء بنیه دفاعی خود بوده و نمیگویند با تعامل حل میکنیم؟

وی افزود: اصل باید بر «تهدید زدایی» باشد. زیرا اگر اصل بر تنش زدایی باشد، دشمنان با هر تهدید خود، یک تنش ایجاد میکنند و نتیجه جز عقب نشینی نخواهد بود. چنانکه اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا گفت ما بدون شلیک حتی یک گلوله، بخشی از صنعت هسته‌ای ایران را تعطیل کردیم. بله! او از اینگونه تعامل و تنش زدایی استقبال می‌کند و شما را نیز تشویق میکند. سیاست خارجی عرصه واقعیت هاست؛ بحث فعلی ما این نیست که چرا آرمانها کنار گذاشته شده است، بحث ما اینست که چرا از واقعیات غفلت شده است!؟ و واقعیات به خوبی دیده نمی‌شود. یک واقعیت این است که سابقه تاریخی آمریکا نشان داده بود که نمیتوان به او اعتماد کرد؛ از مرداد سال ۳۲ در ایران و نقاط دیگر جهان تا به امروز این تکرار شده است، اما هنوز عده‌ای به او دلخوش هستند. هنر بزرگ امام(ره) در تقابل با آمریکا این بود که واقعیت را کامل دید و نگذاشت واقعیت ها به مردم به صورت گزینشی نمایش داده شود.

در انتهای این نشست نمایندگان تشکل های دانشجویی دانشگاه علم و صنعت به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون وضعیت سیاست خارجی کشور پرداختند.

جلیلی در واکنش به «قهرمان دیپلماسی» خوانده شدن خود توسط یکی از نمایندگان دانشجویی گفت: پشتوانه سیاست خارجی کشور مردم و شهدا بودند که یک قدرت حقیقی ایجاد کردند تا در سایه آن عوامل سیاست خارجی کشور بتوانند اهداف نظام را محقق سازند؛ پس قهرمان سیاست خارجی کشور اینان هستند. قهرمان دیپلماسی، دانشمندان و شهدای هسته‌ای بودند که شش قدرت جهانی را در سال ۸۷ به پای میز مذاکره نشاندند و در عمل حقوق ملت ایران را تثبیت کردند.