به گزارش حلقه وصل، مطابق خبر منتشر شده در سایت وزارت امور اقتصادی و دارایی، ایران در شاخص کسب و کار با کسب امتیاز 58.5، با یک رتبه صعود به رتبه 127 دست یافته است.
همچنین در خبر مذکور آمده است که "رتبه ایران در سال 2019 ، 128 و امتیاز ثبت شده در این شاخص، 56.98 بود. گفتنی است طی چهار سال گذشته، روند تغییر رتبه ایران سیر نزولی به خود گرفته بود که امسال، با تلاش های صورت گرفته توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان مرجع ملی پایش بهبود محیط کسب و کار و اقدامات مربوط و همکاری دستگاه های اجرایی مسئول در هر نماگر، این رتبه بهبودیافته است".
این خبر به عنوان منبع خبری از دستگاه متولی و تخصصی آن توسط کلیه نشریات عمومی کشور باز نشر یافت و در اختیار افکار عمومی جامعه قرار گرفت. خبر بهبود محیط کسب و کار در حالی منتشر می شود که در ذهن کارشناسان و مردم سوال می‌شود که آیا واقعاً محیط کسب و کار بهبود یافته است؟ اگر چنین است چرا اقتصاد ایران در سال جاری میلادی 9.5 درصد کوچکتر خواهد شد؟
در این گزارش تلاش داریم به این سوال به طور اجمال پاسخ دهیم و نشان دهیم از نظر بانک جهانی، رتبه کسب و کار کشور در بین کشورهای جهان چگونه است.
طبق گزارش کسب وکار بانک جهانی، ایران در سال 2020 میلادی توانسته امتیاز 58.5 را کسب نماید، اما امتیاز ایران در سال 2019 عدد 56.98 اعلام شده در خبر منتشره وزارت اقتصاد نیست زیرا برای مقایسه و محاسبه تغییرات محیط کسب و کار باید دقت داشت که بانک جهانی در هر سال روش‌شناسی اندازه گیری محیط کسب و کار را تغییر می دهد و براساس این تغییرات، امتیاز و رتبه سال قبل را نیز بازبینی می‌کند.
بنابراین در اعلام نتایج باید نمره سال جاری با نمره بازبینی شده سال قبل مقایسه شده تا امکان سنجش پیشرفت یا پسرفت در محیط کسب و کار فراهم شود. به عبارت دیگر باتوجه به تغییر متدلوژی محاسبه امتیاز شاخص در هر سال، بانک جهانی برای مقایسه‌پذیر بودن روند بهبود شاخص در سالهای متوالی، گزارش سالهای گذشته را براساس متدلوژی جدیدترین گزارش بازبینی کرده و امتیاز سالهای قبل را براساس متدلوژی سال جدید منتشر می‌نماید. در غیر این‌صورت گزارش 2 سال متوالی به‌دلیل متفاوت‌بودن متدلوژی محاسبه امتیاز و رتبه، قابلیت مقایسه نخواهد داشت وگویی دو شاخص متفاوت با هم مقایسه می شوند. امتیاز ایران برای سال 2019 در گزارش کسب وکار سال 2020 میلادی بازبینی شده و در گزارش جدید امتیاز 58.6 برای کشور در نظر گرفته شده است و عملاً امتیاز کشور 0.1 کاهش یافته است. تا اینجا از نظر نمره، محیط کسب و کار بهبود نیافته و بدتر هم شده است.
براساس نمره اعلام شده برای کشورها می‌توان آنها را به سادگی در نرم افزار اکسل رتبه بندی نمود و جایگاه کشور را بدست آورد که بدیهی است در محاسبه رتبه ها هم باید گزارش بازبینی شده برای سال 2019 ملاک عمل قرار گیرد. امتیازها و رتبه بندی براساس گزارش جدید بانک جهانی در جدول زیر ارائه شده است:
جدول مقایسه نمره و رتبه ایران در شاخص انجام کسب و کار بانک جهانی طی سالهای 20-2019 میلادی
* رتبه کشور در سال 2019 بر اساس متدلوژی گزارش 2020 میلادی بانک جهانی
ماخذ: گزارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران بر گرفته از سایت بانک جهانی به نشانی doingbusiness.org/en/data/exploreeconomies/iran
همانطور که در جدول فوق مشاهده می شود ایران 11 رتبه تنزل رتبه داشته و از رتبه 116 طبق گزارش بازبینی به رتبه 127 سقوط کرده است که به نظر می رسد هم با کاهش امتیاز ایران سازگار است و هم پاسخگوی سوالات ذهنی مردم و کارشناسان می باشد.
هنوز نکات قابل تامل دیگری وجود دارد که جنبه های پسرفت ایران در محیط کسب و کار را نشان می دهد. یکی از مهمترین قسمت های گزارش بانک جهانی در خصوص اصلاحات انجام شده توسط هر کشور در طول سال گذشته می باشد که این قسمت از گزارش بانک جهانی بیشتر قابل تامل می باشد زیرا برای اولین بار در طول 4 سال گذشته نه تنها اصلاحی برای ایران ثبت نشده است بلکه نشانه سخت شدن محیط کسب و کار هم دریافت شده است و یک اخطار به ایران داده شده است. شکل زیر از صفحه بانک جهانی برداشته شده و شامل اصلاحات پذیرفته کشور در طول 5 سال گذشته می باشد. علامت تیک مارک نشانه اصلاح مثبت و علامت ضربدر نشانه اصلاح منفی و ایجاد مانع در کسب و کار می‌باشد.
اصلاحات پذیرفته شده توسط بانک جهانی در طول پنج سال گذشته برای ایران
ماخذ: https://www.doingbusiness.org/en/reforms/overview/economy/iran
صفحه اشاره شده در سایت بانک جهانی نشان می‌دهد که برخلاف ادعای خلاف واقع خبر وزارت اقتصاد، جهت بهبود محیط کسب و کار کشور برای اولین بار بعد از چهار سال به سمت بدتر شدن تغییر یافته است.
در خصوص جزییات شاخص کسب وکار سال 2020 میلادی نکات فراوان دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
در سال 2020 میلادی، امتیاز ایران در نماگرهای شروع کسب وکار، اخذ اعتبار، پرداخت مالیات، تجارت فرامرزی و اجرای قراردادها نسبت به سال 2019 تغییری نداشته است، با این وجود به‌دلیل بالا بودن سرعت سایر کشورها در انجام اصلاحات، رتبه ایران در نماگرهای مذکور غیر از پرداخت مالیات که تغییری نکرده است، تنزل یافته است. این در حالی است که رتبه ایران در نماگر حمایت از سرمایه‌گذاران خرد، برخلاف ثبات امتیاز، 3 پله ارتقا یافته است. ایران در نماگرهای اخذ مجوزهای ساخت نسبت به مدت مشابه سال قبل 0.4 افزایش امتیاز و یک پله ارتقا داشته است. اما در نماگر دسترسی به برق با وجود افزایش 0.1 امتیاز دور رتبه تزل جایگاه داشته است. افزایش امتیاز ایران در نماگرهای فوق به‌ترتیب، به‌سبب کاهش هزینه اخذ مجوزهای ساخت از 6.6 به 6.3 درصد از ارزش انبار و کاهش هزینه دسترسی به برق از 775 به 746 درصد از درآمد سرانه بوده است. امتیاز ایران در نماگر ثبت مالکیت به‌دلیل دریافت یک اخطار بابت افزایش میانگین ارزش زمین مشمول مالیات در شهر تهران و به‌تبع آن گران‌تر شدن هزینه انتقال ملک از 3.2 به 3.8 درصد از ارزش دارایی، 0.9 نمره کاهش یافته است. امتیاز ایران در نماگر ورشکستگی نسبت به سال قبل 0.5 نمره کاهش یافته که باعث شده است در این نماگر یک رتبه تنزل نماید. کاهش امتیاز این نماگر به‌دلیل کاهش نرخ بازستانی از 37.1 به 36.1 سنت در هر دلار است.در پایان هر چند سوال ذهنی کارشناسان و مردم در مورد گزارش رتبه بندی بانک جهانی پاسخ داده شد اما به نظر می رسد وزارت اقتصاد باید ضمن اصلاح اخبار گذشته اش دراین باره، اطلاعات صحیح درباره وضعیت محیط کسب و کار ایران را به مردم ارائه کند.