اگر حمایت زنان در دوران دفاع مقدس نبود تهران را هم از دست داده بودیم/ روایت زنانه از انقلاب نداریم

حلقه وصل: به همت واحد خواهران جنبش عدالتخواه دانشجویی، اولین جلسه از سلسله جلسات نقش زنان در گام دوم انقلاب اسلامی با موضوع نقد و بررسی کتاب «دختر تبریز» با حضور صدیقه صارمی راوی کتاب، هدی مهدی زاد نویسنده کتاب، روح الله رشیدی فعال فرهنگی و رسانه‌ای در حسینیه هنر برگزار شد.

صدیقه صارمی راوی کتاب «دختر تبریز» در ابتدای این مراسم در سخنانی، گفت: این کتاب حاصل زحمات خانم هدی مهدی‌زاد و آقای روح الله رشیدی است. آنها در ابتدا خیلی تلاش کردند که با من مصاحبه‌هایی را انجام بدهند ولی من مقاومت می‌کردم ولی در نهایت آنها موفق شدند و گفتگوهایی را به منظور انتشار این کتاب با من داشته باشند که این کتاب حاصل تلاش و زحمات این عزیزان است.
فعالیت‌های فرهنگی خود را از سن ۸ سالگی آغاز کردم

وی در مورد سابقه فعالیت‌های فرهنگی خود افزود: فعالیت‌های فرهنگی خود را از سن ۸ سالگی آغاز کردم. حتی اسم من در تبریز احمدآقا بود زیرا تمام کارهای بانکی پدرم را خودم انجام می‌دادم. امروزه هم برخی از افراد ساکن خیابان خیام تبریز من را احمدآقا صدا می‌زنند.

راوی کتاب «دختر تبریز» ادامه داد: خانواده پرجمعیتی داشتم به صورتی که ۱۲ خواهر و برادر بودیم و پدرم هم از اصناف ساده آن روزهای تبریز بود ولی آنچنان ما را تربیت کرد که همه ما به جایگاه خوب و شایسته ای دست پیدا کردیم.

دوره دبیرستان با اسم امام خمینی(ره) آشنا شدم
صارمی به فعالیت های فرهنگی خود اشاره و خاطرنشان کرد: از دوره دبیرستان بود که با اسم امام خمینی (ره) آشنا شدم. اولین ضربه‌ای را که به دنبال فعالیت‌های انقلابی خود از رژیم شاه خوردم باتوم برقی بود که در روز ۲۹ بهمن ماه از حق شناس رئیس اداره شهربانی آن زمان خوردم.

وی اضافه کرد: رفته رفته آشنایی من با انقلاب اسلامی بیشتر و بیشتر شد تا اینکه انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران به پیروزی رسید. بعد از آن بود که جذب دفتر نمایندگی آقا شدیم که مسئولیت آن در آن زمان با شهید محراب آیت الله مدنی بود. سپس جریان‌های پاوه شروع شد. این داعشی که امروز شما می‌بینید بچه‌های همان ساواکی‌ها هستند.

راوی کتاب «دختر تبریز» یادآور شد: بعد از قائله کردستان بود که آیت الله مدنی به ما گفتند بروید امدادگری یادبگیرید زیرا وقتی چنین برنامه‌ای در کردستان اتفاق افتاده حتما در سراسر ایران هم بودی اتفاقی رخ می‌دهد. سپس به ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ رسیدیم که جنگ تحمیلی عراق برضد ایران آغاز شد. اولین حضور من هم در جبهه‌های نبرد در عملیات الی بیت المقدس بود.

* اولین بار در اهواز با رهبر انقلاب آشنا شدم
صارمی عنوان کرد: در شهر اهواز بود که برای اولین بار با مقام معظم رهبری آشنا شدم. ایشان همراه نوه امام خمینی(ره) به شهر اهواز آمده بودند که شهید شده بودند. رهبری آن زمان گفتند که نوه امام (ره) را نه به نام خمینی بلکه به نام مصطفوی تشییع کنید. سپس به طبقه دوم بیمارستان رفتم که دیدم آقا مصطفی فرزند بزرگ رهبری هم مجروح شده و در بیمارستان بستری هستند.

وی اظهار داشت: رهبری در آنجا گفتند که ترک زبان هستید؟ پاسخ دادم که اکثرا ترک زبان هستند. ایشان سپس گفتند افتخار می‌کنم که یک دختر ۱۹ ساله تبریزی در جبهه‌های جنگ حضور دارد. تمامی این مطالب را خانم مهدی‌زاد در کتاب آورده‌اند.

راوی کتاب «دختر تبریز» با اشاره به دلایل موفقیت خود در فعالیت‌های فرهنگی که دارد افزود: حضرت امام خمینی (ره) در سخنان خود فرمودند که زنان نیمی از جامعه هستند. برای دیدار با ایشان به جماران رفتیم و در دیدار با ما بود که برای دومین بار گریه ایشان را دیدم. نخستین بار هم ایشان برای شهادت شهید بهشتی و واقعه هفتم تیرماه گریه کرده بودند.

صارمی ادامه داد: اگر خانم‌ها در دوران دفاع مقدس فقط ۲۴ ساعت دست از حمایت و دفاع می‌کشیدند ما تهران را هم از دست داده بودیم. زیرا این مادران بودند که فرزندان خود را تربیت کرده بودند تا از کشور دفاع کنند. همسران شهدای بسیاری در تبریز داریم که معروف هستند و بچه‌های خود را ۵-۶ ماهه رها کرده و به جبهه‌ها رفتند. ما در این جنگ دفاع کردیم و چرا این دفاع، مقدس شد؟ چون خانواده‌ها بچه‌های خود را فدا کردند. آنها فرزندان خود را برای خاک، ناموس و استقلال و آزادی این کشور فدا کردند.

فعالیت‌های خود را از کلاس‌های نهضت سوادآموزی شروع کردم
وی با اشاره به آغاز کردن فعالیت های خود از نهضت سوادآموزی خاطرنشان کرد: فعالیت‌های خود را از تدریس در کلاس‌های نهضت سوادآموزی شروع کردم و سپس امدادگر شدم و در نهایت خداوند لطف و محبت کرد و مربی پرورشی مدارس شدم. متاسفانه امروز می‌بینیم که آموزش و پرورش، مدارس و سازمان سنجش هم دانشگاه‌ها را رها کرده‌اند.

هدی مهدی‌زاد نویسنده کتاب «دختر تبریز» در بخحش دوم مراسم نقد و بررسی این کتاب گفت: در ابتدای صحبت‌های خود گریزی به سخنان خانم صدیقه صارمی، راوی کتاب «دختر تبریز» می‌زنم. در کنار تمامی نگاه‌های بدی که به ایران و انقلاب وجود دارد سه عامل است که مانع از ضربه این شیاطین به انقلاب و ایران می‌شود. خانم صارمی یکی از این عوامل خون پاک شهدا یادکردند.

* خانم صارمی مربی‌ پرورشی من در دوران نوجوانی و تحصیل بود
وی افزود: با افتخار اعلام می‌کنم خانم صارمی از مربی‌های پرورشی من در دوران نوجوانی و تحصیل بودند. بیشترین تاثیر از میان مربیان پرورشی را از خانم صارمی‌گرفتم. مهمترین عامل شکل گیری و حفظ این ارتباط برخورد و رابطه بسیار خوبی بود که خانم صارمی با نوجوانان داشتند. او همیشه سعی می‌کرد رابطه صمیمی با دانش آموزان داشته باشد و همیشه خود را در مسائل فکری آنها دخیل می‌کرد و سطح افکار خود را با نوجوانان همطراز می‌کرد.

نویسنده کتاب «دختر تبریز» ادامه داد: یکی دیگر از خصوصیات خانم صارمی به عنوان یک مربی پرورشی این بود که هیچگاه سوال‌های ذهنی دانش آموزان را بدون پاسخ نمی‌گذاشت. تمامی این عوامل موجب شد که رابطه من با ایشون رفته رفته بیشتر شود. نکته دیگر اینکه من همیشه او را اهل عمل و نه اهل سخن می‌دیدم. او تمامی نکته‌ها و مسائلی را که به ما آموزش می‌داد رعایت می‌کرد.

* دوران ابتدایی در شکل گیری شخصیت کودکان بسیار مهم است
مهدی‌زاد خاطرنشان کرد: دوران ابتدایی دوران بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت کودکان است و در این مسیر تمام تلاش خود را می کنم تا خانم صارمی را برای خود یک الگو کنم. اما متاسفانه اگر بخواهیم کلی نگاه کنیم اغلب مدارس اینگونه نیست. زیرا امروز با رشد مدارس خصوصی، فضا را بسیار بد و نامناسب می‌بینیم و خلاء‎های بسیار زیادی در حوزه امور تربیتی وجود دارد که این موضوع به سیاست های دولت بازمی‌گردد.

وی اضافه کرد: تعهد در بین معلمان بسیار پایین آمده است و راحت بگویم نظارتی در سطح مدارس غیر دولتی وجود ندارد. در واقع شاهد هستیم که عواقب بیکاری به این حوزه هم کشیده شده است. این امر بخصوص درمورد خانم‌ها به چشم می‌خورد که آنهایی که کاری پیدا نمی‌کنند اولین مرکزی که برای پیدا کردن شغل به ذهن آنها می‌رسد مدارس غیرانتفاعی است.

نویسنده کتاب «دختر تبریز» یادآور شد: گزینش این قبیل معلمان درست و اصولی نیست و شاهد فعالیت افرادی در مدارس غیرانتفاعی هستیم که از نظر اعتقادی بسیار ضعیف هستند و بیشتر توجه آنها بر روی تعلیم دانش آموزان است و امروزه شاهد هستیم که تربیت دانش آموزان در حاشیه قرار گرفته است.

* صدیقه صارمی الگوی من در حوزه پرورش دانش آموزان است
مهدی‌زاد عنوان کرد: یکی از الگوهای من در حوزه فعالیت در زمینه پرورش دانش آموزان خانم صدیقه صارمی، است. اما یکی از مسائلی که در حوزه مدارس غیردولتی وجود دارد این است که امور تربیتی دانش آموزان در حاشیه قرار گرفته است. بر این اساس گاها مجبور می شویم که فعالیت‌های شخصی در حوزه پرورشی برای دانش آموزان مدارس داشته باشیم. البته گاها دیده شده که برخی از مدارس مانع فعالیت‌های مربیان پرورشی هم شده‌اند که این موضوع یکی از آسیب‌های خصوصی شدن مدارس است.

وی اظهار داشت: الان وضعیت در مدارس غیردولتی به صورتی که شد والدین در برابر هزینه ای که برای تحصیل فرزندان خود می پردازند انتظار دارند که آنها فقط از نظر علمی پیشرفت کنند. زیرا اعتقاد دارند بحث تربیت را در منزل به خوبی انجام می‌دهند. بر این اساس شاهد بچه‌های درسخوان تیزهوش بدون تربیت، بدون ادب و بدون ایمان هستیم. تنها کاری هم که می‌توانیم انجام بدهیم کمک گرفتن از پیشکسوتان و توکل به خداوند برای کمک به ما است.

نویسنده کتاب «دختر تبریز» تصریح کرد: البته به این موضوع هم باید اشاره کنم که در بحث مدارس غیردولتی برخی از مدیران هستند که با برخی از اصول مشکل دارند. آنها نگاه بدی به نظام و انقلاب دارند و از نظر اعتقادی و مذهبی هم بسیار پایین هستند. این درحالی است که پایه‌ها و ستون‌های یک جامعه به دو عامل نظام آموزشی و نظام خانواده خلاصه می‌شود. زمانی هم که نظام آموزشی یک جامعه لنگ بزند باید فاتحه آن جامعه را خواند.

* زنان در دو دوره جاهلیت و پهلوی مظلوم واقع شده‌اند
مهدی‌زاد افزود: با توجه به مطالعاتی که داشتیم و سخنرانی های متعدد امام خمینی (ره) رهبر انقلاب اسلامی اینگونه برداشت می‌کنم که امام باور داشتند که زن باید با حفظ کرامت و شخصیت خود شیوه‌های رستگاری و تعالی اجتماعی خود را به دست بیاورد. ایشان به این موضوع اعتقاد داشتند که زنان در دو دوره مظلوم واقع شده‌اند. نخستین دوره مربوط به دوران جاهلیت است که اسلام با منتای که بر انسانها گذاشته زن را از این منجلاب بیرون کشیده است.

وی ادامه داد: دوره دوم که حضرت امام خمینی (ره) اعتقاد اشتند زنان مظلوم واقع شدند به زمان شاه بخصوص در دوره اول پهلوی اختصاص دارد. زیرا در ان دوره کرامت زن به کلی برداشته شده و کرامت او نیز در حاشیه قرار گرفته و زن به عنوان یک شی در جامعه تعریف شده بوده است. در آن دوره به اسم آزادی، آزادی را از زنان گرفته بودند.

نویسنده کتاب «دختر تبریز» خاطرنشان کرد: حضرت امام خمینی (ره) در سخنان خود فرموده بودند که شخصیت زنان را در ابعاد ختلف می‌توان مورد بررسی قرار داد. یکی ایز این ابعاد حجاب زنان است. ایشان عقیده داشتند که زنان با استفاده از حجاب خود و با تکیه بر حیاء و عفتی که دارند می‌توانند به فعالیت‌های خود در جامعه ادامه بدهند.

* خانم صارمی به خاطر داشتن حجاب از مدرسه اخراج شد
مهدی‌زاد اضافه کرد: این موارد همان چیزهایی است که در خاطرات خانم صدیقه صارمی در کتاب «دختر تبریز» مشاهده می‌کنیم. خانم صارمی به خاطر روسری و داشتن حجاب از مدرسه اخراج می‌شود. اما هیچگاه در میدان عمل کم نمی‌آورند و با این فکر می‌جنگند و در نهایت تا مقطع دیپلم درمدرسه خود تحصیل می‌کنند.

وی یادآور شد: خانم صارمی در جایگاه یک دختر به خوبی نشان دادند که یک دختر علاوه بر اینکه می تواند کمک دست خوبی برای مادر خود باشد کمک دست پدر در انجام کارهای اداری و بانکی او بودند. او در کنار این موارد در میدان مبارزات انقلابی هم حضور داشتند و در جایگاه تحصیل هم یک دانش آموز نخبه و زرنگ بودند.

نویسنده کتاب «دختر تبریز» عنوان کرد: در جریان تدوین خاطرات خانم صارمی با یک مشکلی روبرو بودیم و آن مشکل این بود که همسر خانم صارمی به تازگی فوت شده بودند و متاسفانه ما نتوانستیم در حوزه همسر نیز مصاحبه‌های تکمیلی را با ایشان داشته باشیم. همچنین قرار بود با دختران خانم صارمی هم مصاحبه‌هایی را درمورد مادر آنها داشته باشیم اما به دلیل اینکه داغ دار بودند و به تازگی پدرشان فوت شده بودند نتوانستیم این کار را انجام بدهیم. البته در چاپ‌های بعدی این کتاب این مورد نیز لحاظ خواهد شد.

* نیاز زیادی به برگزاری جلسات نقد و بررسی کتاب داریم
روح الله رشیدی فعال فرهنگی و رسانه‌ای در بخش سوم و انتهایی مراسم نقد و بررسی کتاب «دختر تبریز» نیز در سخنانی، گفت: ما نیاز زیادی به برگزاری این چنین جلسات داریم. زیرا معمولا محصولاتی را که تولید می‌کنیم در گوشه کتابخانه‌ها آرشیو می‌شوند و حتی خود ما هم آن را نمی‌بینیم. حتی گاهی با دوستان خود در دفتر هم این مجادلات را داریم که حتی افرادی که آتش بیار معرکه هم هستند این کتاب ها را نمی‌بینند.

وی افزود: کتابی که منتشر می شود باید دیده شود تا تداوم داشته باشد و اثر آن سنجیده شود. از اینکه دوستان ما در جنبش دانشجویی اهتمام کردند تا کتاب را از منظر خود ببینند فرصت بسیار خوبی است. اگرچه من آنها را دعوت می کنم تا کتاب‌های دیگر دفتر را هم با این زمینه فکری و با دقت نظر بیشتری در طول سال تحصیلی و در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار بدهند.

* روایت زنانه از انقلاب نداریم
این فعال فرهنگی و رسانه‌ای ادامه داد: نکته مغفول این است که ما روایت زنانه از انقلاب نداریم. البته نه اینکه اصلا نداشته باشیم، ممکن است ۵-۶ مورد روایت وجود داشته باشد ولی به نسبت اهمیت حضور زنان در انقلاب از سال‌های شروع نهضت تا سال‌های اخیر واقعا می‌توان گفت که هیچ روایت زنانه‌ای از انقلاب نداریم.

رشیدی خاطرنشان کرد: نکته اول این است که زنانی که همانند خانم صدیقه صارمی به صورت مستقیم در فراز و فرودهای انقلاب حضور داشتند شناخته شده نیستند. این درحالی است که خانم صارمی با تلاش و کوشش فراوان توانستند خود را مطرح کنند. اما فراوان هستند همسران و مادران مبارزان انقلاب که هیچ نام و نشانی از آنها تا امروز شنیده نشده است. به طور مثال فقط فیلم سینمایی «جای امن» در مورد واقعه کشتار ۱۷ شهریورماه بوده که درمورد یک بانوی انقلابی ساخته شده است.

* کتاب های منتشر شده درمورد زنان انقلابی به دست مخطبان برسد
نویسنده کتاب «آپاراتچی» اضافه کرد: یکی از دلایل اینکه باورپذیری انقلاب در بعضی از مقاطع مخدوش می‌شود این است که نیمه اصلی و پررنگ تر مبارزات ما از زاویه زنان و با حضور زنان روایت نشده است. اما نکته و پیشنهاد این است که کتاب‌هایی که درمورد زنان مبارز و انقلابی منتشر شده به دست دوستان رسانده شوند.

این فعال فرهنگی و رسانه‌ای یادآور شد: ازجمله این آثار می توان به کتاب «خانم مربی» هم اشاره کرد. همچنین کتاب «مربای گل محمدی» نیز از دیگر آثار بسیار خوبی با موضوع زنان انقلابی است. زیرا خانم صارمی را در مسیر تحقیق برای نگارش کتاب «مربای گل محمدی» در سال ۱۳۹۰ پیدا کردیم.

رشیدی تصریح کرد: پیشنهاد می‌کنم دوستان کتاب «خانوم مربی» را مطالعه کنند. زیرا عزیزانی که دغدغه تعلیم و تربیت را دارند اگر این تجربه‌ها را نخوانند قطعا در تحلیل وضع موجود دچار خلاء خواهند بود. یکی از نقدهایی که به ما وارد است این است که صلبا در حال زدن و کوبیدن وضع موجود هستیم و این موضوع درست نیست.

نویسنده کتاب «متولد بهمن» در ادامه صحبت‌های خود گفت: دوستانی که علوم تربیتی و علوم اجتماعی می‌خوانند اگر کتاب‌هایی ازقبیل «خانم مربی»، «مربای گل محمدی» و «دختر تبریز» را مطالعه کنند می‌توانند به یک زاویه دید ایجابی در نقد وضع موجود برسند.

این فعال فرهنگی و رسانه‌ای افزود: ما مطلع نیستیم که امسال در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ همان تعهد قدیمی یک دهه پیش که آموزش و پرورش متعهد شده هرسال ۱۰ درصد دانش آموزان خود را از طریق خرید خدمات آموزشی به پیمانکاران بخش خصوصی بدهد آمده یا نیامده است. حالا با اعتراضاتی که صورت گرفته رفتند و آن تبصره را در کمیسیون حذف کردند و آوردند و آن را دور زدند و به شکل دیگری آن را عملیاتی می‌کنند.

عمده کار امام خمینی(ره) در سال اول انقلاب نهادسازی بود
رشیدی ادامه داد: دوستان اطلاع دارند که کار عمده حضرت امام خمینی (ره) در یک سال اول انقلاب یعنی از بهمن ۵۷ تا اواخر سال ۱۳۵۸ نهادسازی بوده است. به عبارتی بهتر به تعداد تمامی وزارتخانه هایی که در آن زمان در کابینه بود نهادسازی صورت گرفته بود. اما ما از تاریخ آنها و توفیقات این نهادها بی اطلاع هستیم.

نویسنده کتاب «مربای گل محمدی» خاطرنشان کرد: گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس از بازماندگان تحصیل که در سن ۶ تا ۱۷ سالگی هستند اخیرا منتشر کرده است نشان می دهد حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بازمانده از تحصیل در سطح کشور خود داریم. نکته جالب اینکه سیستم اموزش و پرورش نیز حدود یک میلیون نفر از این آمار را تائید می‌کند.