جدا از مسأله فیلترینگ، بسترهایی مثل یوتویوب، اینستاگرام و... در فضای مجازی به‌طورگسترده‌ای محتوای تصویری منتشر می‌کنند. در ایران به‌جز اپلیکیشن‌هایی مثل اینستاگرام، سایت آپارات هم در محدوده و حجم گسترده‌ای ویدئوهای کاربران را آپلود و منتشر می‌کند. روز گذشته، ویدئوهای مجموعه تازه‌کاری به‌نام «ژلوفن» در فضای مجازی سروصدای زیادی کرد. یکی از بسترهای انتشار این مجموعه آپارات است. ابتدا، کمی درباره فعالیت‌های آپارات توضیح می‌دهیم و سپس، به مسأله اخیر می‌پردازیم.
کمی‌درباره‌آپارات
آپارات در بهمن۱۳۸۹ به کاربران ایرانی معرفی شد. آقای محمدجواد شکوری‌مقدم، مدیر سرویس آپارات، دلیل ارائه این سرویس به کاربران ایرانی را حجم زیاد درخواست‌های کاربران درزمینه ارائه سرویس اشتراک‌گذاری ویدئو عنوان کرده است. پس از گذشت یک سال از عرضه سرویس آپارات، در بهمن۱۳۹۰ نسخه اندروید این سرویس نیز دراختیار کاربران قرار گرفت. پس از آن و در دی۱۳۹۱، تعداد بازدید روزانه ویدئوهای آپارات از مرز یک‌میلیون گذر کرد. در اردیبهشت۱۳۹۳ نیز با ایجاد حساب کاربری ریاست‌جمهوری اسلامی ایران در آپارات، نخستین کانال رسمی در این سرویس معرفی شد. در آبان همان سال، تعداد بازدید روزانه ویدئوهای آپارات از مرز چهارمیلیون بازدید عبور و رکوردی جدید برای این سرویس ثبت کرد. پس‌ازآن و در آذر، سرویس آپارات کودک برای استفاده کودکان راه‌اندازی شد و در بهمن نیز، سرویس فیلیمو برای تماشای فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی و غیرایرانی دراختیار کاربران قرار گرفت. در سال ۱۳۹۴، آپاراتی‌ها با ارائه امکان «زیرنویس»، «پخش زنده برنامه‌های تلویزیونی» و برگزاری «دوره دوم مسابقات اعجوبه‌ها»، فعالیت و رشد خود در فضای وب ایران را ادامه دادند.
موردسخیف«ژلوفن»
حالا برسیم به مورد عجیب «ژلوفن». در نظر بگیرید دختری جوان با موهای چتری و آرایش غیرمعمول درحالی‌که آدامس می‌جَوَد، در خیابان راه بیفتد و از خلق‌الله سوالاتی عجیب بپرسد؛ سوالات و سوژه‌هایی که مشخص است از اندک مغز و عقبه تحقیقاتی برخوردار نیست و آن‌قدر دستمالی‌شده و تکراری است که مخاطب می‌ماند دقیقا دغدغه سازندگان این ویدئو چه بوده است. این سوال که آیا از ادامه تحصیل در ایران راضی هستید؟ یا صرفا حواشی دم‌دستی و استفاده ابزاری از خانم گزارشگر؟ البته شاید بگویید این دست از سوالات زرد و سطحی خودش نوعی ژانر و فرم برنامه‌سازی خیابانی است که در دنیا مرسوم است. بسیاری از نمونه‌های خارجی این نوع از برنامه‌سازی در اینستاگرام موجود است. اتفاقا در اغلب موارد، نوع و فضای سوالات آن نمونه‌های خارجی هم به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به مسائل جنسی مربوط است.
حالا در کشور خودمان نمونه‌هایی مثل «ژلوفن» پدیدار شده‌اند که می‌خواهند همان راه را با شیوه‌ای به‌مراتب غیرحرفه‌ای‌تر پیش ببرند. در بین چند ویدئو تولیدشده با این عنوان، از یکی از آن‌ها بیش از بقیه انتقاد شده است. خانم گزارشگر به‌سراغ کودکان می‌رود و از آن‌ها سوالی عجیب و غیرمعمول می‌کند. سوال این است: «می‌دانید چطور به‌وجود آمده‌اید؟»؛ یعنی قرار است خردسالِ از همه‌جا بی‌خبر که سرش به بازی و تفریحش گرم است، ناگهان درگیر مسأله‌ای به این مهمی و پیچیدگی شود. لابد قرار است سوال خانم گزارشگر این مسأله بزرگ را برایش حل کند! درمقابل، برخی دلیل ساخت این ویدئو عجیب را از روی نادانی رسانه‌ای سازندگان دانسته‌اند و برخی شهوت دیده‌شدن را. البته بودند کسانی که چنین اتفاقاتی را اقدامی در مسیر موضوع بحث‌برانگیز 2030 تحلیل کردند.
نظارت‌برای‌حمایت‌ازحرفه‌ای‌ها
فضای مجازی به‌طورطبیعی خوب است؟ قطعا! انتشار ویدئو کاربران در فضای مجازی لازم است؟ بدون شک! وجود سایت‌هایی مثل آپارات نیاز است؟ حتما! پس مشکلاتی مثل «ژلوفن» را چه کنیم؟ گسترش و سهولت استفاده از فضای مجازی باعث بروز استعدادهای جدیدی در این عرصه شده است؛ یعنی فضای مجازی کمک کرده بسیاری از جوانان بستری برای ارائه استعدادهایشان داشته باشند. اتفاقا مجموعه‌هایی مثل آپارات کمکی جدی دراین‌زمینه کرده‌اند. آیا قرار است هر فردی به صرف عبور از فیلتری ساده، بتواند هرچه خواست تولید و سپس منتشر کند؟ بعضا می‌بینیم فیلم‌سازی برای ساخت فیلم خود، با چندین ممیزی و اصلاحات روبه‌رو می‌شود. آن وقت کسانی که حتی عقبه رسانه‌ای مشخصی ندارند، بتوانند با استفاده از اینترنت محصولاتی با کمترین کیفیت فنی و نازل‌ترین سطح محتوایی منتشر کنند؟ آیا این اتفاق بزرگ‌ترین ظلم به سازندگان محصولات و ویدئوهای باکیفیت نیست؟
راستی شعور مخاطب چه می‌شود؟ آن را در نظر نمی‌گیریم؟ اینکه فردی با ظاهری احتمالا عمدا اغراق‌شده و در حال جویدن آدامس در خیابان سوالاتی سخیف کند، احترام به مخاطب است؟ طبیعی است آدم‌ها و گروه‌های مختلفی وجود دارند که دلشان می‌خواهد برای دیده‌شدن ساختارشکنی کنند. دراین‌بین، سامانه آپارات و مجموعه‌های فرهنگی تخصصی باید وظیفه خودشان را درست انجام دهند. البته نظارت بر این حجم از محتوا آسان نیست؛ اما همه ما محکوم به تحمل این سختی هستیم. آپارات باید بر محتوای منتشرشده بیشتر نظارت کند. قبلا هم مواردی شبیه به ویدئو اخیر بوده که اعتراض‌های زیادی به‌دنبال داشته است. در لحظه نگارش این گزارش، به‌نظر می‌رسد صفحه کم‌بازدید «ژلوفن» بسته شده است و هیچ بعید نیست باتوجه‌به اعتراض‌ها، ویدئو مذکور از آپارات هم حذف شود؛ اما این فقط اقدامی موقت است. همان‌طورکه گفته شد، باید با نظارت دقیق و معقول از انتشار چنین محتوای نازلی در فضای رسمی مجازی جلوگیری کرد. نظارت به‌معنای ایجاد محدودیت‌های سلیقه‌ای برای برنامه‌سازان و فعالان فضای مجازی نیست؛ بلکه به‌معنای حمایت از فعالان حرفه‌ای فضای مجازی و احترام به حقوق و شعور مخاطبان ایرانی است.
منبع : صبح نو