مفهوم عقل در سنت های حکمی، معانی و تطورات و طبقه بندی های متعدد و مختلفی را تجربه کرده است؛ از «نوس» در اندیشۀ آناکساگوراس تا طبقه بندی دهگانۀ ارسطویی و نیز تقسیم چهارگانۀ عقل هیولانی، بالملکه، بالفعل و مستفاد در سنت سینوی و مفهوم ratio در فلسفۀ دکارت که متضمن جنبه های ابزاری عقل است و... . همچنین این مفهوم همان گونه که بالذات متضمن معنای تفکر و اندیشیدن است، دربردارندۀ مفهوم نطق و گفتار نیز هست، و نیز از محمل همین بررسی تحلیلی است که باب بحث پیرامون ربط و نسبت «عقل» و «زبان» نیز گشوده می شود.