به گزارش حلقه وصل، اقدامات چند سال اخیر شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور در کشف شناسایی، کنترل و در نهایت انهدام پرندههای مهاجم، از جمله پهپاد هرمس، متعلق به رژیم صهیونیستی و همچنین هواپیمای بدون سرنشین گلوبال هاوک ارتش آمریکا در حریم هوایی کشورمان توانمندی و اقتدار پدافند هوایی ایران اسلامی را برای جهانیان به اثبات رسانده است. تا حدی که امروز بنا بر اعلام سازمانهای بین المللی مسئول در عرصه هوانوردی، آسمان ایرانیان یکی از امنترین آسمانهای جهان است.
این مهم در حالی به دست آمده که کشور ما بیش از ۴۰ سال است که تحت شدیدترین تحریمها به ویژه در حوزه نظامی قرار دارد اما با این وجود با تدابیری که توسط مسئولان این حوزه اتخاذ شده، امروز ایران اسلامی به یکی از برترین قدرتهای جهان در حوزه پدافند هوایی تبدیل شده است.
امیر خوش قلب در خصوص دلایل آمادگی و اقتدار شبکه پدافند هوایی کشور برای پاسخگویی به تهدیدات گفت: یکی از راهبردهای اصلی پدافند هوایی در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی دفاع در عمق است. از جمله کشف و رصد در عمق، رفتارشناسی و تهدیدشناسی؛ اینها مواردی است که ما به صورت ۲۴ ساعته در شبکه یکپارچه هوایی در حال کار کردن با آن هستیم و برای ما چیز جدید و نویی نیست. اقدامات ما در نهایت به یک فعالیت تاکتیکی میرسد؛ بعضی از اقدامات ما، اقدامات تاکتیکی ویژه است و یک سری اقدامات تاکتیکی ما، اقدامات تاکتیکی بشر دوستانه است. به عنوان مثال «آسمان امن» اقدامات تاکتیکی بشر دوستانهای است که توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی ایران برای استفاده کنندگان از این فضا ایجاد شده است.
وی افزود: زمانی که پرواز در حال عبور از آسمان ایران است و سیستم ناوبری آن ایراد پیدا میکند، پدافند هوایی کمک کرده و به آن خدمات میدهد، یا زمانی که هواپیمایی مسیرش را گم میکند ما به آن خدمات میدهیم. یا زمانی که در شرایط جوی خطرناک قرار میگیرد ما خدمات میدهیم و یا زمانی که در پروازی احتمال هواپیماربایی انجام شده ما به آن خدمات میدهیم. یا پرندهای که رادیوی خود را از دست میدهد، ما تاکتیکهای خاص خودمان را داریم. یک بخش اقدامات ما به این شکل است.
معاون عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش در ادامه با اشاره به اقدام شبکه یک پارچه پدافند هوایی در انهدام هواپیمای بدون سرنشین گلوبال هاوک ارتش آمریکا در حریم هوایی کشورمان گفت: یک بخش اقدامات پدافند هوایی اقدامات تاکتیکی ویژه است. یکی از مواردی که دقیقاً اینجا پیش آمد، دفاع در عمق بود؛ یعنی ما فعالیت این پرنده را کاملاً رصد کردیم که به چه شکل پرواز میکند؟ مسیرش را میدانستیم به چه شکل در حال آمدن است، کاملاً تحت رصد کامل شبکه یکپارچه پدافند هوایی بود، حتی از لحظه اول پرواز.
وی ادامه داد: این پرواز به شکلی به ما نزدیک میشد و مسیر را طی میکرد که قوانین و مقررات بینالمللی جاری را رعایت نمیکرد. یعنی کاملاً اقدامش یک اقدام تهدید آمیز، خصمانه و با حداقلهای اصول پروازی بود، به شکلی که این پهباد آمریکایی حتی سامانه شناسایی خودش را هم خاموش کرده بود. سامانه شناسایی، سامانههایی هست که به هواپیماها این قابلیت را میدهد که خودشان را به رادارهای سامانههای پدافندی، معرفی کرده و بگویند که ما دوستیم یا دشمن، از چه نوعی هستیم، ارتفاع پرنده مان چقدر است. این پرواز به شکلی ادامه مسیر میداد که نیاز به این بود که ما اقدام تاکتیکی انجام دهیم. اقدام تاکتیکی ما ابعاد مختلف دارد، یک بخش اخطار رادیویی است، در مواردی اقدام رادیویی شدیدتر و در نهایت هم که به یک اقدام تاکتیکی شاید اقدام تاکتیکی گرم یعنی به برخورد مستقیم ختم شود.
امیر خوش قلب خاطر نشان کرد: ما این پرواز را در طول مسیر که شاید بیش از سه ساعت طول کشید کاملاً رصد و رفتارشناسی میکردیم که به دنبال چه چیزی است، شاید در همان مراحل اولیه کار میتوانستیم اقدامات اولیه را انجام دهیم اما اجازه دادیم که کار خود را انجام داده، مسیر را طی کرد و در کل مسیر هم اخطار میدادیم که رفتارت را تصحیح کن و رفتارت را در قالب رفتارهای بین المللی قرار بده اما هیچ توجهی به این اخطارها نکرد، در واقع توجهی به تذکرات شبکه یکپارچه پدافند هوایی انجام نداد که در انتها در یک زمان بسیار کوتاه که برایش غافلگیرکننده هم بود، در یک اقدام بسیار سریع، به موقع و هوشمندانه با توجه به اینکه ما اتاقهای عملیات مشترک داریم، با تصمیم گیری مشترک در این اتاق عملیات مشترک در کوتاهترین زمان به این نتیجه رسیدیم که این هدف متخاصم به یکی از سامانههای نیروی پدافندی هوافضا در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی واگذار شود که نتیجه اش هم برای مردم عزیز بسیار خوشحال کننده بود.
معاون عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش در بخش دیگری از سخنان خود به رونمایی از سامانه باور ۳۷۳ اشاره و آن را بسیار پیشرفتهتر از سامانههای کلاس خودش دانست و گفت: شاید در اذهان عمومی بیشتر در این حوزه صحبت شود که باور ۳۷۳، کپی از سامانه موشکی ۳۰۰ S است. اما واقعیت این است که ما باور ۳۷۳ را با نگاه به سامانههای موجود تأثیرگذار در دفاع یکپارچه در دنیا الگوبرداری کردهایم، از قابلیتهای همه اینها استفاده و الگوبرداری کردهایم و مهندسی معکوس انجام ندادهایم؛ یعنی این نبوده است که یک سامانه ۳۰۰ S داشته باشیم سپس ۳۰۰ S را خورد کرده تا مهندسی معکوس کنیم. ما باور داشتیم که باور ۳۷۳ را به نتیجه میرسانیم.
وی ادامه داد: باور ۳۷۳ قابلیتهای بسیار زیادی دارد، مهمترین قابلیت این سامانه این است که در کنار همه قابلیتهای فنی و عملیاتی، یک سامانه بومی است، یعنی ما در این سامانه نقطه گلوگاهی نداریم، نقاط مبهم تکنیکی و فنی و مهندسی برای ما در این سامانه دیده نشده است. این سامانه هم از ابعاد کشف، درگیری، موشکی، در تمامی حوزهها یک سامانه کاملاً بومی و تأثیرگذار در حوزه دفاع هوایی است. اکنون باور ۳۷۳ در رقابت بسیار نزدیک و حتی بسیار جلوتر از سامانههای کلاس خودش است و این شعار نیست، قطعاً امروز که ما سامانه باور ۳۷۳ را در اختیار گرفتیم یک جهش بسیار بزرگی در بازدارندگی دفاعی، در مقابل تهدیدات دشمن برایمان ایجاد شد.
امیر خوش قلب در ادامه تصریح کرد: سامانه باور ۳۷۳، سامانهای است که در مقابل انواع تهدیدات میتواند فعالیت انجام دهد و پاسخگو در مقابل هر نوع تهدیدی است. اما به دلیل مسائل امنیتی نمیتوانم همه قابلیتهای آن را برای شما بگویم، این سامانه بر علیه همه نوع تهدید از جمله تهدیدات ارتفاع بلند، دوردست، بالستیک، کروز، آیرودینامیک، هواپیماهای پنهان کار و بسیاری از تهدیدات پیش روی ما که در حوزه تهدیدات هوایی متصور است، پاسخگو است.
برای آشنایی بیشتر با مأموریتها و عملکرد شبکه پدافند هوایی کشور با امیر سرتیپ محمد خوش قلب معاون عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش به گفتگو نشستیم.
متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:
*چند ماهی است که نیروی پدافند هوایی ارتش به صورت رسمی تشکیل شده است، آیا مأموریتها و کارکردهای شما در ساختار جدید تغییر کرده؟ این تغییرات چه تأثیری در عملکرد شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور دارد؟
پدافند هوایی در سالهای گذشته به عنوان یک یکان در قالب نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکرد و یک نیرو و سازمان مجزا نبود و تمامی اقدامات پدافند هوایی در قالب نیروی هوایی بود. اما این به آن معنا نبود که شبکه یکپارچه پدافند هوایی نداشته باشیم، همه این شبکهها وجود داشت.
در سال ۱۳۸۷ با فرمان گوهربار فرماندهی معظم کل قوا مبنی بر تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) و جدایی پدافند هوایی از نیروی هوایی، یک روح و انرژی نو به پدافند هوایی تزریق شد؛ به این معنی که از تمام ظرفیتهای مختص پدافند هوایی در حوزه سازمانهای نظامی و غیر نظامی استفاده شد و اختیار عمل به قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) داده شد.
قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) از همه ظرفیتهای نیروهای مسلح و دیگر سازمانها در همه ابعاد برای ایجاد دفاع یکپارچه مطمئن و مستمر در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی بهره میبرد و با توجه به اینکه این دستور بسیار مهم و تاریخی بود، پدافند هوایی را از جایگاه قبلی به یک جایگاه بسیار رفیعتر در ابعاد دفاع هوایی مطمئن ارتقا داد.
پس از حدود ده سال کارکرد مطمئن و اطمینان بخش در این حوزه، مسئولان لشکری با توجه به بیانات فرمانده معظم کل قوا به این نتیجه رسیدند که پدافند هوایی به عنوان یک نیرو در قالب نیروی پدافند هوایی ارتش و در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی به کارکرد خود ادامه دهد.
این فرمان هم یک فرمان نورانی و گهربار و به همان شکلی که در طی این ده سال گذشته باعث ارتقا پدافند هوایی کشور شد، مطمئنیم که با تشکیل نیرو پدافند هوایی ارتش مجدداً این ارتقا در پدافند هوایی دیده خواهد شد؛ به این صورت که در گذشته یک بخش از سیاستگذاریهای دفاعی توسط قرارگاه پدافند هوایی در سطح کل نیروهای مسلح در حوزه پدافند انجام میشد، این موضوع باعث میشد که ما تمام توان و انرژی خود را در قالب قرارگاه پدافند هوایی گذاشته و در ابعاد نیرویی وظایفی که باید صورت میگرفت پررنگ نباشد.
در حال حاضر از مأموریت ما کاسته نشده است بلکه معتقدیم که حتی به مأموریت ما افزوده شده زیرا هم باید وظایف نیرویی خودمان را در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی برای قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) انجام داده و هم اینکه این فرصت به ما داده شده که به یک بازبینی و آمایش جدید در همه حوزهها، هم در حوزههای تجهیزاتی و هم نیروی انسانی، اقدام کنیم و تشکیل نیروی پدافند هوایی نیز یک اقدام بسیار میمون، گوهربار و تأثیرگذاری خواهد بود که قطعاً طی چندسال آینده ارزش و اعتبار این فرمان بیشتر مشخص خواهد شد.
*مقام معظم رهبری بارها در سخنانشان پدافند هوایی را خط مقدم مبارزه با دشمن دانستهاند. به نظر شما چرا پدافند هوایی خط مقدم مبارزه با دشمن هست؟
فرمانده معظم کل قوا بارها و بارها در بیاناتشان در همه حوزهها، پدافند هوایی را خط مقدم نیروهای مسلح در حوزه دفاع هوایی مطرح کردهاند و این فقط در کلام نیست، در مقام عمل نیز پدافند هوایی خط مقدم است. در پدافند هوایی اصلی است به نام اصل دفاع در عمق.
این اصل بدین معناست که ما بتوانیم تمام رفتار، فعالیتها و مقاصد دشمن حتی قبل از هر گونه اقدامی از جمله نزدیکی به مرزهای کشور را متوجه شده و با استفاده از لایههای پنهان و آشکار موجود از جمله شبکههای راداری، شبکههای شنود الکتریکی، شبکههای بصری و تمامی امکانات و ظرفیتها، رفتار دشمن را زیر نظر بگیریم و این باعث شود که ما خط مقدم دفاع در عمق در سطح نیروهای مسلح باشیم.
حتی در خارج از مرزها که البته بستگی به نوع تهدید و جغرافیا دارد و این بحث دفاع در عمق جز مأموریتها و راهبرد اصلی پدافند هوایی است و ما دفاع را از مرزهایمان شروع نکرده، شاید اقداماتمان را از مرزها انجام دهیم، اما رصد، پایش و مراقبت از فضای نظام مقدس جمهوری اسلامی در عمق و خارج از مرزهایمان شروع خواهد شد.
*حوزه پدافند هوایی بسیار پیچیده، تخصصی و تجهیزات محور است و نیاز به تجهیزات بسیار پیشرفتهای دارد؛ با توجه به اینکه ایران در تحریم قرار دارد. شما چگونه این تجهیزات را تأمین میکنید و میتوانید با وجود تحریمهای همه جانبه مأموریتهای خود به خوبی انجام دهید؟
پدافند هوایی همانطور که شما گفتید، یک نیروی تجهیزات محور است، ولی این به آن معنا نیست که ما از نیروی انسانی غافل شویم. نیروی انسانی است که به این تجهیزات نقش میدهد. در واقع نیروی انسانی با استفاده از تجهیزات، امکانات و ظرفیتها، نقش اصلی را در کنار این تجهیزات در دفاع هوایی ایفا میکند.
ایران اسلامی و به ویژه نیروهای مسلح سالها است که در شدیدترین تحریم قرار دارند و ما نیز مشکلات خاص خودمان را هم داریم و مانند دیگر بخشهای کشور و در همه حوزهها، خصوصاً در ابعاد نظامی و دفاعی تحریم مسائل خاص خودش را دارد و این فشار و محدودیتها گریبان گیر پدافند هوایی نیز شده است.
اما نکته مهم اینکه ما با استفاده از دانش و ظرفیتهای داخلی در همه حوزهها، از جمله حوزههای فنی و عملیاتی و استفاده از ظرفیت و توانمندی نیروهای باتجربه و میدان دیده، تمام این ظرفیتها موجود در کشور را در کنار نیروی انسانی با انگیزه و جوان قرار داده و همه اینها دست به دست هم میدهند تا ما سامانههایی که در اختیار داریم را سرپا نگه داریم.
در حوزه ساخت و ساز تجهیزات بومی وضعیت بسیار مقبولی وجود دارد، تجهیزات بومی را در همه ابعاد استفاده میکنیم. بخش زیادی از تجهیزاتی که اکنون در اختیار ماست تجهیزات بومی است اما این به آن معنا نیست که ما از تجهیزات قدیمی استفاده نمیکنیم. از تجهیزات قدیمی هم در حال استفاده هستیم اما با یک نگاه مهندسی، معماری و تاکتیک خاص از این تجهیزات غیربومی استفاده میکنیم و به این معتقدیم که این تحریمها و محدودیتهایی که در حوزه خرید و تأمین سامانهها و تجهیزات و نیازمندیها از کشورهای خارجی ایجاد کردهاند، فرصتی را برای ما فراهم کرده است که بتوانیم خودمان را به مقطعی برسانیم که به جرأت بتوان گفت که نقطه گلوگاهی نداریم. یعنی جایی نیست که ما اراده کرده و به آن دست پیدا نکنیم.
کشور از نظر مهندسین، کارکنان، جوانان و متخصصین فنی در وضعیت بسیار مطلوبی است و این کارکرد مداوم ۲۴ ساعته و بدون تأخیر در شبکه یکپارچه پدافند هوایی، خود گواه این وضعیت است که ما از تحریم به عنوان یک فرصت استفاده کردهایم و بخش زیادی از نیازمندی هایمان را در همین بازه زمانی با استفاده از ظرفیتها و توانمندیهای داخلی، داخل میدان و خارج از میدان، به صورت اشتراک گذاری با سایر نیروها و سازمانها تأمین میکنیم و اکنون وضعیت ما، وضعیت بسیار مطلوبی است و اقدامات و فعالیتهای ما در شبکه یکپارچه پدافند هوایی گواه این ادعاست.
در چند روز پیش شاهد رونمایی سامانه باور ۳۷۳ بودیم که در اختیار پدافند هوایی ارتش قرار گرفت. این سامانه چه قابلیتها و و ویژگیهایی دارد و اینکه در قیاس با نمونههای خارجی چه برتریهایی دارد؟
شاید در اذهان عمومی بیشتر در این حوزه صحبت شود که باور ۳۷۳، کپی از سامانه موشکی ۳۰۰ S است. اما واقعیت این است که ما باور ۳۷۳ را با نگاه به سامانههای موجود تأثیرگذار در دفاع یکپارچه در دنیا الگوبرداری کردهایم، از قابلیتهای همه اینها استفاده و الگوبرداری کردهایم و مهندسی معکوس انجام ندادهایم؛ یعنی این نبوده است که یک سامانه ۳۰۰ S داشته باشیم سپس ۳۰۰ S را خورد کرده تا مهندسی معکوس کنیم. ما باور داشتیم که باور ۳۷۳ را به نتیجه میرسانیم.
باور ۳۷۳ قابلیتهای بسیار زیادی دارد، مهمترین قابلیت این سامانه این است که در کنار همه قابلیتهای فنی و عملیاتی، یک سامانه بومی است، یعنی ما در این سامانه نقطه گلوگاهی نداریم، نقاط مبهم تکنیکی و فنی و مهندسی برای ما در این سامانه دیده نشده است. این سامانه هم از ابعاد کشف، درگیری، موشکی، در تمامی حوزهها یک سامانه کاملاً بومی و تأثیرگذار در حوزه دفاع هوایی است.
اکنون باور ۳۷۳ در رقابت بسیار نزدیک و حتی بسیار جلوتر از سامانههای کلاس خودش است و این شعار نیست، قطعاً امروز که ما سامانه باور ۳۷۳ را در اختیار گرفتیم یک جهش بسیار بزرگی در بازدارندگی دفاعی، در مقابل تهدیدات دشمن برایمان ایجاد شد.
این سامانهای است که در مقابل انواع تهدیدات میتواند فعالیت انجام دهد و پاسخگو در مقابل هر نوع تهدیدی است. اما به دلیل مسائل امنیتی نمیتوانم همه قابلیتهای آن را برای شما بگویم، این سامانه بر علیه همه نوع تهدید از جمله تهدیدات ارتفاع بلند، دوردست، بالستیک، کروز، آیرودینامیک، هواپیماهای پنهان کار و بسیاری از تهدیدات پیش روی ما که در حوزه تهدیدات هوایی متصور است، پاسخگو است.
*چند روز پیش جانشین وزیر دفاع گفتند که از سامانه چشم عقاب در ارتفاع پست در شبکه پدافند هوایی کشور استفاده میشود در مورد این سامانه و قابلیتش نسبت به نمونههای خارجی بگویید؟
سامانه چشم عقاب یک سامانه بسیار پیشرفته و سامانه خاص با قابلیتها منحصر بفرد است که در حوزه دفاع هوایی، یک قابلیت دفاعی خاص و ویژه در حوزه دفاع ارتفاع پست به شبکه پدافند هوایی کشور میدهد، اما به دلایل امنیتی نمیتوانم در خصوص قابلیتها و ویژگیهای آن صحبت کنم.
*با توجه به تهدیداتی که وجود دارد و البته پیشرفت تکنولوژی در سطح جهان، چگونه است که آسمان ایران را یکی از امن ترین آسمانهای کشورهای جهان مینامند؟
اعلام آسمان امن فضای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران یک ادعا نیست. امنی آسمان ایران یک اقرار توسط سازمانهای بین المللی و سازمانهای تأثیرگذار در حوزه هوانوردی است، که این مهم را به صورت بین المللی و رسمی اعلام کردهاند و سال هاست بر این موضوع تاکید دارند. این نشان از این است که در حوزه دفاع هوایی و هوانوردی یک همافزایی بسیار خوب و کامل در بین نیروهای مسلح و سازمان هواپیمایی کشوری وجود دارد که این همافزایی و اقدامات مشترک ما را به اینجا رسانده که سازمانهای بین المللی فضای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را در غرب آسیا به عنوان امن ترین فضا اعلام کنند.
امنیت فضای کشو به چند نکته حائز اهمیت بستگی دارد. در بحث تجهیزاتی؛ در حال حاضر پدافند هوایی تجهیزات بسیار قابلی توجه و راهبردی دارد. این تجهیزات کاربردی و توانمندیها هم در حوزه دفاعی وجود دارد و هم در حوزه خدمات رسانی به پرندههای با سرنشین و بدون سرنشین که مجوز پروازی دارند در فضای کشور است.
همچنین جغرافیای جمهوری اسلامی ایران، جغرافیای بسیار امنی است. به طوری که سرتاسر کشور ما در مرزهای شرقی، شمالی، جنوبی و غربی میبینید که امنیت وجود دارد. قطعاً هر عقل سلیمی به خودش اجازه میدهد که امن ترین فضا را برای این موضوع انتخاب کند.
بحث دیگر، بحث صرفه اقتصادی است. برای بسیار از کشورها صرفه اقتصادی و امنیتی موجود در فضای جمهوری اسلامی ایران، مهم است و آنها را ملزم میکند که در انتخابهایشان این فضا را انتخاب کنند. فضایی که امنیت در آن است و به راحتی میتوانند خدمات فرودگاهی و ناوبری دریافت کنند.
اقدامات پدافند هوایی لحظه به لحظه و حتی کمتر از ۶ ثانیه در حال انجام است و فرزندان ملت ایران در شبکه پدافند هوایی نوع فعالیت این پروازها را در فضای خودمان رصد میکنند، کاملاً موقعیت شناسی میکنیم، کاملاً مراقب و مواظبیم که خدای نکرده در مقابل تهدیدی قرار نگرفته، یا در مقابل خطرات جوی قرار نگیرند و هرگونه نیازمندیها را برای پراوزهایی که وارد فضای جمهوری اسلامی ایران میشوند ایجاد کنیم.
این نشان از همکاری بسیار نزدیک پدافند هوایی با سازمان هواپیمایی کشوری دارد و موارد اینچنینی که باعث شده فضای ما، یک فضای امن باشد و این ادعا نیست، در طول چند سال گذشته هم اسناد و مدارک آن موجود است که مورد خاص و مشکوکی نداشتهایم. پروازی نبوده است که وارد فضای ما شود و نتواند از ما خدمات بگیرد. تمامی شرایط را برایش مهیا کردهایم. در بعضی از مواقع مسیرها را برایشان کوتاه میکنیم.
در همه جای جهان، از لحاظ تقسیم بندی فضایی، مناطق چهارگانه فضایی تعریف میشود. با توجه به وجود این مناطق در سطح کل کشور امنیت و شرایط را به نحوی برایشان مهیا میکنیم که به راحتی در کریدورهای پروازی مسیر بسیار امن پروازی بدون هیچ احساس ناامنی به آنها دست دهد، داشته باشند
پیشرفتهای نیروی پدافند هوایی در حوزه موشکی برای مقابله با پرندههای رادار گریز و بدونه سرنشین چگونه است؟
شکل ما، شکل ایستا و ساکن نیست، اکنون ما در همه حوزهها پیشرفتهای بسیار خوبی داریم و با کارکرد مداوم و ۲۴ ساعته و البته در همه نوع شرایط آب و هوایی در حال اجرای مأموریتهای محوله هستیم. تهدیدی در اطراف کشور یا در خارج از مرزهای ایران و یا تهدید توسط کشورهای منطقهای یا فرامنطقهای که بخواهد برای ما متصور باشد، وجود ندارد که شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور در مقابلش توان مقابله نداشته و یا دستمان بسته باشد.
دوباره تاکید میکنم، در ارتفاعات مختلف پست، متوسط، بلند، در بردهای کوتاه، میانبرد، برد بلند، در همه ابعاد ما پیشرفتهای بسیار خوبی داشتهایم. الحمدالله وضعیت، وضعیت بسیار مطلوبی است.
*شما در این سالها بارها و بارها با مقام معظم رهبری دیدار داشتهاید. مهمترین توصیهای که ایشان به نیروهای مسلح و به ویژه پدافند هوایی داشتند چه بوده است؟
اهمیت و ضرورت پدافند هوایی در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی بر کسی پوشیده نیست. فرمانده معظم کل قوا پدافند هوایی را اولویت اول نیروهای مسلح بیان کردهاند و بارها و بارها این موضوع از سوی ایشان مورد تاکید قرار گرفته است. ایشان بیش از ۶۰۰ جمله در رابطه با پدافند هوایی، اهمیت پدافند هوایی، نقش پدافند هوایی، لزوم همافزایی، وحدت فرماندهی و اقدامات پدافند هوایی مشترک دارند. تأکید ایشان این است که هر آنچه در حوزه پدافند هوایی انجام میشود حتماً باید در قرارگاه پدافند هوایی روی این موضوع کار شود و تأکید حضرت آقا در این حوزهها بسیار زیاد است.
اگر بخواهم یکی از جملات بسیار مهم رهبر انقلاب در حوزه پدافند هوایی را بگویم، این است که ایشان پدافند هوایی را خط مقدم دفاع از حیثیت، موجودیت و آبروی کشور دانستهاند. *همانطور که گفتید شبکه پدافند هوایی متشکل از نیروها و سازمانهای مختلفی است. همکاری و ارتباط شما با سایر دستگاهها و نیروها از جمله نیروی هوا فضای سپاه چگونه است؟ روند این مأموریت و تقسیم کار از زمان کشف، شناسایی و رهگیری تا زمان هدف قرار دادن اهداف چگونه است و چگونه تقسیم کار میشود؟
فرمانده معظم کل قوا در اوامر و فرامینشان، راهبرد اصلی حوزههای دفاع هوایی را کاملاً به صورت واضح و روشن و آشکار برای نیروهای مسلح، خصوصاً در حوزه پدافند هوایی تعریف کردهاند. ما نیز با تأثی از این راهبرد ایشان در حال حاضر در شبکه یکپارچه پدافند هوایی در حال انجام همافزایی، کار و اقدامات مشترک هستیم و همه اینها در قالب شبکه فرماندهی کنترل و تحت فرمان قرارگاه پدافند هوایی خاتم است.
الحمدالله با تعداد زیادی از عزیزانمان در نیروی هوا فضای سپاه، در اتاقهای فرماندهی کنترل مشترک، در سایتها و مواضع موشکی و سامانههای راداری مشترک در حال انجام مأموریت هستیم و با ایجاد وحدت فرماندهی، اشتراکگذاری اطلاعات، تجزیه و تحلیلهای مشترک و بسیاری از اقدامات مشترک مأموریتهای خود را پیش می بریم.
اقدامات ما در شبکه یکپارچه پدافند هوایی، در حال حاضر با همافزایی و ایجاد اتاقهای فکر مشترک و تصمیمات تاکتیکی مشترک در حال انجام است و این خود نقطه قوتی در پدافند هوایی است که فکر میکنم به عنوان یک الگو میتوان در همه سازمانها از آن استفاده کنند.
*چندی پیش شاهد یک اقدام بسیار خاص و ویژه و بی سابقه در سطح جهان از سوی شبکه پدافند هوایی کشور بودیم که در این عملیات ویژه یک پهپاد پیشرفته آمریکایی منهدم شد. در اخبار داشتیم که قبل از اینکه سپاه آن را به وسیله سامانه سوم خرداد منهدم کند نیروی پدافند هوایی ارتش چند بار به آن پهباد اخطار داده بود، یعنی کشف، شناسایی و اخطار داده بود و حالا در مرحله نهایی نیروی هوا فضای سپاه آن را منهدم کرد. در مورد این اقدام و این عملیات توضیح دهید و بفرمائید چگونه این تقسیم کار بین شما انجام میشود؟
یکی از راهبردهای اصلی پدافند هوایی در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی دفاع در عمق است. از جمله کشف و رصد در عمق، رفتارشناسی و تهدیدشناسی؛ اینها مواردی است که ما به صورت ۲۴ ساعته در شبکه یکپارچه هوایی در حال کار کردن با آن هستیم و برای ما چیز جدید و نویی نیست.
اقدامات ما در نهایت به یک فعالیت تاکتیکی میرسد؛ بعضی از اقدامات ما، اقدامات تاکتیکی ویژه است و یک سری اقدامات تاکتیکی ما، اقدامات تاکتیکی بشر دوستانه است. به عنوان مثال «آسمان امن» اقدامات تاکتیکی بشر دوستانهای است که توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی ایران برای استفاده کنندگان از این فضا ایجاد شده است.
زمانی که پرواز در حال عبور از آسمان ایران است و سیستم ناوبری آن ایراد پیدا میکند، پدافند هوایی کمک کرده و به آن خدمات میدهد، یا زمانی که هواپیمایی مسیرش را گم میکند ما به آن خدمات میدهیم. یا زمانی که در شرایط جوی خطرناک قرار میگیرد ما خدمات میدهیم و یا زمانی که در پروازی احتمال هواپیماربایی انجام شده ما به آن خدمات میدهیم. یا پرندهای که رادیوی خود را از دست میدهد، ما تاکتیکهای خاص خودمان را داریم. یک بخش اقدامات ما به این شکل است.
اما یک بخش دیگر اقدامات ما اقدامات تاکتیکی ویژه است. یکی از مواردی که دقیقاً اینجا پیش آمد، دفاع در عمق بود؛ یعنی ما فعالیت این پرنده را کاملاً رصد کردیم که به چه شکل پرواز میکند؟ مسیرش را میدانستیم به چه شکل در حال آمدن است، کاملاً تحت رصد کامل شبکه یکپارچه پدافند هوایی بود، حتی از لحظه اول پرواز.
این پرواز به شکلی به ما نزدیک میشد و مسیر را طی میکرد که قوانین و مقررات بینالمللی جاری را رعایت نمیکرد. یعنی کاملاً اقدامش یک اقدام تهدید آمیز، خصمانه و با حداقلهای اصول پروازی بود، به شکلی که این پهباد آمریکایی حتی سامانه شناسایی خودش را هم خاموش کرده بود.
سامانه شناسایی، سامانههایی هست که به هواپیماها این قابلیت را میدهد که خودشان را به رادارهای سامانههای پدافندی، معرفی کرده و بگویند که ما دوستیم یا دشمن، از چه نوعی هستیم، ارتفاع پرنده مان چقدر است. این پرواز به شکلی ادامه مسیر میداد که نیاز به این بود که ما اقدام تاکتیکی انجام دهیم. اقدام تاکتیکی ما ابعاد مختلف دارد، یک بخش اخطار رادیویی است، در مواردی اقدام رادیویی شدیدتر و در نهایت هم که به یک اقدام تاکتیکی شاید اقدام تاکتیکی گرم یعنی به برخورد مستقیم ختم شود.
ما این پرواز را در طول مسیر که شاید بیش از سه ساعت طول کشید کاملاً رصد و رفتارشناسی میکردیم که به دنبال چه چیزی است، شاید در همان مراحل اولیه کار میتوانستیم اقدامات اولیه را انجام دهیم اما اجازه دادیم که کار خود را انجام داده، مسیر را طی کرد و در کل مسیر هم اخطار میدادیم که رفتارت را تصحیح کن و رفتارت را در قالب رفتارهای بین المللی قرار بده اما هیچ توجهی به این اخطارها نکرد، در واقع توجهی به تذکرات شبکه یکپارچه پدافند هوایی انجام نداد که در انتها در یک زمان بسیار کوتاه که برایش غافلگیرکننده هم بود، در یک اقدام بسیار سریع، به موقع و هوشمندانه با توجه به اینکه ما اتاقهای عملیات مشترک داریم، با تصمیم گیری مشترک در این اتاق عملیات مشترک در کوتاهترین زمان به این نتیجه رسیدیم که این هدف متخاصم به یکی از سامانههای نیروی پدافندی هوافضا در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی واگذار شود که نتیجه اش هم برای مردم عزیز بسیار خوشحال کننده بود.
* پدافند یک نیروی تجهیزات محور است، تجهیزات و امکانات مورد نیاز خود را چگونه تأمین میکنید و این تجهیزات به چه میزان بومی هستند؟
در حوزه پدافند هوایی، تجهیزات در کنار نیروی انسانی متعهد و متخصص و کارآمد یک همافزایی بسیار خوبی ایجاد میکند. داشتن امکانات و تجهیزات به روز با امکانات و ظرفیتهای شبکه پذیر، برای ما از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در حال حاضر در حوزه پدافند هوایی یک بخشی از نیازمندی هایمان را از ظرفیتهای نیرویی تأمین میکنیم. از جمله حوزه راداری، موشکی، قطعات و تعمیرات، کاملاً متکی به ظرفیتها و توانمندیهای داخل نیرو هستیم. الحمدالله دارای ظرفیتها و متخصصهای بسیار خوبی هستیم. نیروی انسانی بسیار کارآمد و هوشمندی داریم.
در کنار این از دیگر امکانات و ظرفیتهای کشور غافل نیستیم. ما از ظرفیتها و امکانات وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در قالب شرکتها و سازمانهای وابسته به وزارت دفاع استفاده میکنیم. با توجه به نیازمان از ظرفیتهای سایر نیروهای مسلح، نیروهای وابسته به ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروهای وابسته به سپاه پاسداران و همچنین ظرفیتها و توانمندیهایی که در شرکتهای دانش بنیان و در شرکتهای تحقیقاتی است استفاده میکنیم.
به عنوان مثال اگر شخصی بگوید که دارای توانمندی است ما از او غافل نمیشویم. با همه احترام و حفظ موارد امنیتی دعوت به کار میشود و از همین ظرفیتها استفاده میکنیم. به بیان دیگر ظرفیتی نیست که در کشور وجود داشته باشد و ما از این ظرفیت برای توانمندسازی و بومی سازی پدافند هوایی استفاده نکنیم.
* از زمانی که سامانه ۳۰۰ S وارد شبکه دفاعی کشور شده آیا تأثیری بر افزایش توان دفاعی کشور ما داشته است؟ آیا نیازی به تأمین قطعات و تجهیزات از خارج از کشور داشتیم؟
اگر بخواهیم بگوئیم که تأثیری نداشته، شاید درست و حرفهای نباشد. قطعاً سامانه موشکی ۳۰۰ S به عنوان یک سامانه دفاعی تأثیرگذار در بحث دفاعی در تمام دنیا شناخته میشود و یک سامانه دفاعی خاص، تأثیرگذار و مهمی است اما این سامانه با آن تاکتیکها و ظرفیتهایی که کشور سازنده به ما ارائه داده در حال حاضر در کشور ما استفاده نمیشود.
ما از توانمندیها و ظرفیتهای این سامانه با توجه به نیاز بومی، تاکتیکها و نیازمندهای شبکه یکپارچه پدافند هوایی استفاده میکنیم و به آن شکلی که کشور سازنده به ما داده نیست. ما یک اصلی در پدافند هوایی تحت عنوان اصل «میکس» داریم. در چینش و آمایش سامانههای پدافند هوایی یک ترکیب و یک تنوع مناسب از همه سامانهها را استفاده میکنیم که قطعاً S۳۰۰ هم در این تنوع و ترکیب در کنار همه سامانههای بومی ما نقش دارد.
*در مورد وظایف و مسئولیت معاونت عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش بگویید. چه وظایفی برعهده دارید؟ برنامه شما برای آینده و موفقیت در مأموریتهای پیش رویتان چیست؟
یکی از برنامههای اصلی ما در حوزه تجهیزات، این است که تجهیزات و امکانات خودمان را به روز نگهداریم، یعنی قابلیتهایش به روز و پاسخگو در مقابل تهدید باشد، بحث هوشمندسازی، شبکه محور بودن اقدامات، کارکرد مداوم و مستمر و پایداری از جمله مطالبات اصلی است که در حوزه معاونت ما وجود دارد.
در بحث نیروی انسانی، مطالبه جدی ما حضور کارکنان متخصص با آموزشهای کافی و لازم، کارکنان متخصص در کنار سامانهها است و استفاده از ظرفیتهای جوان و باانگیزه است، الحمدالله موفقیتهای بسیار خوبی داشتهایم.
اکنون در حوزه نیروی انسانی، نیروی انسانی بسیار باانگیزه، متعهد و متخصصی داریم و در جهت حفظ و ارتقای این وضعیت، معاونت عملیات پدافند هوایی در کنار سایر معاونتهای نیرو در حال هم افزایی، اقدامات مشترک و کیفی سازی آموزشها است، به نحوی که تا کنون موفق بودهایم و این مسیر را با قوت ادامه خواهیم داد.
*یکی از مسألهای که به بالا بردن آمادگی نیروها کمک میکند رزمایش است، در این خصوص چه برنامههایی دارید؟
برنامه ریزی رزمایشها قاعدتاً بر مبنای سناریوهای تهدید است. هر ساله سناریوی تهدید تغییر میکند. تهدیدات ما با توجه به اینکه ما خودمان را ارتقا و به روز میکنیم، تهدیدات ما هم تهدیدات متغیر و به روزی است. تهدیداتی است که خود را مجهز به امکانات و تجهیزات به روز میکند.
بخش زیادی از رزمایشهای ما که در طول سال در حوزههای مختلف در پدافند هوایی انجام میشود، رزمایشهایی است که قطعاً در مقابل این سناریوی تهدید برنامه ریزی میکنیم.
ما رزمایشهای متفاوتی داریم یک سری از رزمایشهای ما نتایج بسیار خوب و گرانبهایی دارد، رزمایشهایی است که شاید در نگاه بیرونی هیچ صدایی ندارد و کسی متوجه آن نشود ولی ما رزمایشهای رو انجام میدهیم شاید دو تا سه هفته نیاز به زمان داشته باشد. رزمایشهای است که در اتاقهای عملیات ما، در پشت درهای بسته برای حصول به یک سری نتایج خاص عملیاتی که مدنظرمان است، انجام میشود.
این رزمایشها، رزمایشهای روی نقشه است که گاهی انجام میشود. رزمایشهای یگانی هم هست که بسیار کوچک و در یک محدوده محدود انجام میشود. ما رزمایشهای منطقهای داریم. رزمایشهای چند منطقهای داریم. رزمایشهای نیرویی داریم و همچنین رزمایشهای مشترک درون و برون سازمانی داریم که هم در قالب نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران این رزمایشها را انجام میدهیم و هم در قالب نیروهای مسلح که یک بخشی از این رزمایشها، رزمایشهای کاملاً تخصصی است و یک بخش از این رزمایشها که در کنار سایر نیروها انجام میدهیم ایجاد چتر پدافندی مطمئن برای نیروهای عملکننده سطحی است که ما یک چتر پدافندی مطمئن برایشان ایجاد کنیم که اینها بخواهند در یک فضای تهدیدآمیز و متلاطم بتوانند مأموریتشان را به راحتی، بدون هیچ دغدغهای انجام دهند.
نتایجی که از این رزمایشها برایمان ایجاد شده و به دست میآید فقط در حوزه کتابها، دفاتر و اسناد ما نیست بلکه این رزمایشها تجزیه و تحلیل شده تا نقاط ضعف و قوتش برای ما مشخص شود و قطعاً ما در هر رزمایش یک نقاط ضعف تکراری نخواهیم داشت. قطعاً تهدیدات موجود را تبدیل به فرصت میکنیم.
رزمایشهای بسیار خوبی در سطح در طول سال برنامه ریزی میشود و همه این رزمایشها در جهت ارتقای وضعیت خودمان است؛ یعنی بررسی کنیم که توانمندی ما در مقابل تهدیدات روز به چه شکل است که الحمدالله نتایج بسیار خوبی دارد.
شبکه محور کار میکنیم، تحت قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی کار انجام میشود ما یک سری زوایای آشکار داریم که قابل نمایش است و یه سری زوایای پنهان داریم که این زوایای پنهان ما هم در رزمایشها وجود دارد و استفاده میشود ولی قابل لمس و بیان نیست ولی قطعاً زوایای پنهان ما چیزی کمتر از زوایای آشکار ما نیست و بسیار قوی و پرقدرت است. رزمایشها ما بسیار متنوع و خاص است که در همه این رزمایشها ما به دنبال ارتقا به وضعیت وضع کنونی خودمان هستیم.
*نیروی پدافند هوایی ارتش در حوزه جنگ الکترونیک چه قابلیتها و توانمندیهای دارد؟
حوزه جنگ الکترونیک حوزه خاص خودش است و قطعاً یک حوزهای است که بسیاری دوست دارند بدانند که نیروهای مسلح ایران در این حوزه چه توانمندیهایی دارند. قطعاً از همین صحبتهای ما هم بسیار راحت برداشتهای خاص خودشان را انجام میدهند؛ پس نمیتوانم در این خصوص صحبت کنم، اما این اطمینان را به شما و ملت شریف ایران میدهم که در حوزه جنگ الکترونیک، هم در حوزه دفاع از خود، یعنی حفظ تجهیزات خودمان وضعیت بسیار خوبی داریم.
یعنی سامانههای ما در محیط جنگها به راحتی میتوانند کار کنند. در حوزه آفند الکترونیکی یعنی در حوزه هجوم الکترونیکی نیز ما وضعیت بسیار خوبی داریم و هم در حوزه مقابله با اشیا تهدیدآمیز، با اهداف تهدید آمیز بدون استفاده از باروت، بدون سر و صدا، بدون اینکه صدای توپی بشنوید، بدون اینکه تحرکی و فعالیتی ببینید اقدامات ما در حال انجام است. ما بسیار خاموش در این حوزهها فعالیتهای بسیار خوبی را داریم و حوزه جنگ در کنار دیگر حوزههای پدافندی در بهبود وضعیت دفاعی و در تکمیل رینگ دفاعی اقدام میشود.
*چند سال پیش شاهد پرواز هلی شات ها و پهپادهایی بر فراز تهران بودیم که واکنش پدافند را در پی داشت اما چند وقتی است این موضوع دیگر تکرار نشد، آیا دستورالعمل خاصی برای آن اعلام کردهاید؟
بخشی از اقدامات ما لایههای پنهان ما است. از این بابت میگویم لایههای پنهان که لایههای بی صداست، یعنی شما چیزی نمیشنوید. ما در طول روز فعالیتهای بسیار زیادی داریم.
همین که شما گفتید در مقابله با اشیا ریزپرنده، هم استفاده شخصی داشته هم استفاده تهدیدآمیز، که ما موظفیم با این تهدیدات مقابله کنیم. به هر شکل ریزپرندهها برای ما یک تهدید است. اکنون فناوری و تجهیزاتمان به حدی رسیده است که نیازی به باروت و تجهیزات گرم برای مقابله با اینها نداریم. در این حوزهها هم از سامانههای بیصدا استفاده میکنیم و قطعاً این تهدیدات هم وجود دارد.
اینکه صدایی نمیشنوید نشان دهنده از موفقیت پدافند هوایی در این حوزه است که به خوبی توانسته ریز پرندهها را کنترل کند. این ریز پرندهها امروزه کاربرد عمومی و البته جاسوسی هم دارد اما ما در فضای داخلی کشور باید به نحوی مدیریت فضایی را انجام دهیم که نگرانی برای مردم ایجاد نشود.
هم ما در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی کاری که بر عهده ما گذاشته شده است را باید به بهترین شکل انجام دهیم و همچنین در کنار آن هم باید زندگی عادی مردم بدون ایجاد نگرانی و سروصدایی باشد، بدون اینکه بخواهیم منطقه خاصی را منطقه قرمز کنیم یا بخواهیم فضای آن منطقه را فضای امنیتی کنیم، کار خودمان را انجام میدهیم و همه اینها از هوشمندی، آگاهی و یکپارچه بودن اقدامات پدافند هوایی در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی و قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) است.
*آیا امروز به جایگاهی رسیدهایم که بتوانیم تجهیزات و سامانههای پدافند بومی را به دیگر کشورها صادر کنیم؟
به دلایل خاص امنیتی نمیتوانم برای شما نام ببرم که چه کشورهایی به سمت ما آمدهاند و در چه حوزههایی مراودتهایی در حال انجام است. ظرفیتها و پتانسیلهای ما به حدی رسیده که در بسیار از حوزهها ما قابل قیاس با کشورهای به نام در حوزه پدافند هوایی نیستیم بلکه با اقتدار جلوتر از آنها در حال حرکت هستیم، آنهایی هم که باید متوجه شوند، شدهاند، مراقبتهای زیادی در حوزههای دفاع هوایی اکنون در سطح کشور در حال انجام است. ما از تجربیات خودمان در اختیار کشورهای دوست قرار میدهیم.
در بحث مراودههای علمی، تبادل دانشجو و در بسیار از حوزهها، مانند بازدید از مراکز فرماندهی کنترل، بازدیدها از مواضع و سایتهای راداری و موشکی، در بسیار از این حوزهها فعالیتهای بسیار زیادی در حال انجام است و این نشان از نقش و اهمیت پدافند هوایی دارد که به این جایگاه رسیدهایم که میتوانیم ظرفیتها و امکانات و پتانسیلهای خودمان را در اختیار کشورهای دوست و هم پیمانان در جهت دفاع از خودشان قرار دهیم.
به بیان دیگر هر آنچه که ما داریم در جهت دفاع از خود است، نه در جهت کشورگشایی یا جنگ افروزی. در واقع تمامی تجهیزات و امکانات و ظرفیتهای نیروهای مسلح ایران که در اختیار در کشورهای دوست و همپیمان قرار میدهیم تنها در ابعاد دفاع از خود و بازدارندگی است.
به مردم عزیز ایران این اطمینان را میدهیم که فرزندان شما در نیروی پدافند هوایی، در قرارگاه پدافند هوایی و در شبکه یکپارچه پدافند هوایی، کاملاً هوشمندانه، آگاه، بصیر و واقف به امور و با آگاهی کامل نسبت به دشمن در مراکز فرماندهی و کنترل خودشان در حال انجام مأموریت هستند.
این اطمینان را به مردم میدهیم که به سمتی حرکت میکنیم که در آیندهای نزدیک هیچ سامانهای غیر بومی نداشته باشیم. هر آنچه باشد از ظرفیت و امکانات خودمان باشد. این شعار نیست. این ادعای بیپایه و اساس نیست و این چیزی است که اکنون ما عملاً در حال اثبات آن هستیم.
خواسته ما از مردم این است که کارکنان ما در شبکه یکپارچه پدافند هوایی فرزندان این ملت هستند، فرزندان همین مردم هستند، ما درخواست داریم که ما را از دعای خیرشان بینصیب نکنند، راه ما راه پر پیچ و خم و سنگینی است. مأموریت بسیار سنگینی بر عهده ما گذاشته شده و ما جانانه در حال انجام این مأموریت هستیم. کاملاً در خط ولایت و گوش به فرمان فرماندهی معظم کل قوا در حال انجام کارمان هستیم و این اطمینان را به مردم میدهیم که دفاع ما یک دفاع یکپارچه، همه جانبه، نفوذناپذیر و دائمی است.