اصفهان: طلبه اصفهانی «رونق تولید» را از عمامه‌اش آغاز کرد

حلقه وصل: سابقه نساجی در ایران به بیش از 12 هزار سال پیش باز می‌گردد و اگر برخی غرب‌زده‌ها در گذشته نمونه‌ پارچه‌های تاریخی را به موزه‌های فرانسه و ... نمی‌بردند، ایرانیان می‌توانستند پیشینه و تاریخ خود را در این زمینه از نزدیک در موزه‌های داخل کشور ببینند.

استان اصفهان از دیرباز یکی از پیشتازان و به عنوان پایتخت نساجی ایران شناخته می‌شد ولی وصف آنچه بر سر نساجی این کشور آمد، مثنوی هفتادمن می‌شود؛ همین قدر بدانیم که در زمان قاجار کارگاه‌های نساجی فراوانی در کشور فعالیت داشت اما استعمارگران با این پدیده برخورد کردند و شاهان قاجاری نیز به واسطه وابستگی دربار به کشورهای اروپایی عاملی شدند تا کالای خارجی در ایران سرازیر شود.

در زمان امیرکبیر حمایت از صنایع آغاز شد و در برهه‌ای از زمان آن‌ها پر و بال گرفتند ولی بعد از کنار گذاشته شدن او مسیر قبلی تکرار شد به طوری که مزارع توت در شهر یزد که برای پرورش کرم ابریشم کاربرد داشت جای خود را به مزارع خشخاش داد تا بازار صادرات پارچه در این شهر تبدیل به بازار صادرات تریاک شود.

وضعیت کارخانه‌های نساجی در دهه 40 در اصفهان به طوری بود که شخصیت‌ها در این شهر از نمایشگاه محصولات کازرونی دیدن می‌کردند.

در کتاب شعبانی صفحات 551 تا 547 نقل می‌کند که انگلیسی‌ها چگونه با آزاد کردن واردات، تعداد کارخانجات نساجی اصفهان را که در زمان فتحعلی‌شاه به 1250 کارخانه می‌رسید طی 120 سال و حدود دهه 1290 به 12 کارخانه رساندند.

«وطن» نخستین کارخانه ایران در اصفهان

اما نساجی صنعتی و به شکل کنونی در کشور نخستین بار در اصفهان آغاز می‌شود و در سال 1304 توسط فضل‌اله دهش که در هندوستان تحصیل کرده بود با کارخانه وطن ایجاد شد؛ وی دستگاه‌های نساجی را از آلمان وارد کرد تا بدین ترتیب نخستین کارخانه صنعتی نساجی در ایران شکل بگیرد.

ورود ماشین‌آلات نساجی به اصفهان در سال 1304

به گفته مظفر چلمقانی دبیر انجمن نساجی استان اصفهان، این حرکت شروع نساجی مدرن در ایران بود به طوری که در مدت 10 سال 10 کارخانه نساجی دیگر از جمله ریسباف و پشم‌باف در اصفهان راه‌اندازی شدند.

چه بلایی سر نساجی پر فروغ اصفهان و ایران آمد؟

صنعت نساجی در ابتدای دهه چهل رونق خاصی گرفت و کارخانه‌های نساجی زیادی در اصفهان فعالیت داشتند به طوری که روزنامه مجاهد در سال 1340 به بهانه بازدید نخست وزیر وقت می‌نویسید: «در حال حاضر کارخانه ریسندگی و بافندگی وطن و زاینده‌رود کازرونی با مدرن‌ترین ماشین‌آلات ریسندگی و بافندگی مجهز شده و عالی‌ترین پارچه‌های نخی و پشمی را به بازار عرضه می‌کنند. مرغوبیت محصولات این دو کارخانه سبب شده که شخصیت‌هایی که برای بازدید آثار تاریخی به این شهر می‌آیند از نمایشگاه محصولات کازرونی نیز دیدن کنند».

به روز نشدن تجهیزات، دولتی شدن برخی کارخانه‌ها مثل وطن و سود بیشتر در واردات محصولات به جای واردات تکنولوژی و مواد اولیه صنایع نساجی وضعیت نساجی را به این روز درآورد.

سوال اینجاست که چه بلایی سر نساجی ایران و به خصوص اصفهان می‌آید که سهم بالایی از نیاز داخل کشور وارداتی است؛ جواب این سوال به صورت مختصر یک عبارت تکراری است «واردات بی‌رویه و قاچاق» موضوعی که دمار از روزگار نساجی ایران که روزی یک قطب اساسی بود درآورده است.

البته واردات به تنهایی نتوانست این بلا را بر سر نساجی کشور و اصفهان بیاورد و به روز نشدن تجهیزات، دولتی شدن برخی کارخانه‌ها مثل وطن و سود بیشتر در واردات محصولات به جای واردات تکنولوژی و مواد اولیه صنایع نساجی وضعیت نساجی را به این روز درآورد.

واگذاری شناسنامه صنعت ایران به بخش خصوصی غیر متخصص

 بیست و یک اردیبهشت 96 خبرگزاری فارس با گزارش تحت عنوان «شناسنامه 92 ساله صنعت اصفهان تعطیل شد» مثالی زنده برای وضعیت نساجی کشور زد؛ اتفاقی که با واگذاری کارخانه به یکی از اعضای اتحادیه طباخان در سال 1383 شناسنامه نساجی کشور را به نابودی کشاند.

در حال حاضر نیز کارخانه‌های نساجی صنعتی که می‌تواند اشتغال بالایی ایجاد کند، با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کند تا زنده بمانند؛ چلمقانی می‌گوید: در حال حاضر از 8 هزار واحد صنعتی استان، 2300 واحد صنعتی شناسنامه‌دار با حدود 60 هزار کارگر در حوزه نساجی فعالیت می‌کنند و به غیر از آن نیز 6145 واحد کارگاهی بدون شناسنامه داریم که مجموعه حدود 130 هزار نفر از این طریق ارتزاق می‌شوند.

دبیر انجمن نساجی استان اصفهان ادامه می‌دهد: کارخانجات درحال حاضر تعطیل نیستند ولی بسیاری از آن‌ها با کمترین ظرفیت کار می‌کنند ولی اگر تمامی این‌ها با تمام ظرفیت کار کنند، بیکاری که یکی از معضلات کشور است حل می‌شود.

لبیک ندای رهبری با بومی‌سازی عمامه

در این وانفسا و در ابتدای سال گذشته که مقام معظم رهبری رونق تولید را برای 97 نام‌گذاری کردند، طلبه‌ای در اصفهان به همراه دوستانش از همان اردوی جهادی که در آن حضور داشتند، تصمیم‌ می‌گیرند ندای رهبرشان را لبیک بگویند و در این راستا اقدامی به اندازه وسع‌شان انجام دهند.

طلبه اصفهانی: تصمیم گرفتیم پارچه عمامه که وارداتی است را در داخل تولید کنیم.

حجت‌الاسلام غلامرضا شاه‌حسینی که در آن زمان مدیر حوزه علوم اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان بود، به دوستانش گفت: با رجوع به نیازهای مردم می‌توانیم بسیاری از آن‌ها را برطرف کنیم و وظیفه حوزه تبیین مسائل است و دانشگاه هم وظیفه اجرا را بر عهده دارد که اگر حوزه بتواند مسائل را به خوبی تبیین کند، دانشگاه‌ هم اجرا می‌کند و می‌شود همان وحدت حوزه و دانشگاه که مطلوب انقلاب اسلامی نیز هست.

شاه‌حسینی و دوستانش از خودشان و از عمامه‌هایشان که از نوعی پارچه وارداتی از هند تهیه می‌شود شروع کردند و تصمیم گرفتند از همین جا کار را آغاز کنند؛ ایده را با دانشجویان نساجی دانشگاه صنعتی مطرح می‌کنند و آن‌ها را با خود همراه تا در آزمایشگاه دانشگاه کارگاهی کوچک برای تولید پارچه عمامه ایرانی ایجاد کنند.

مسیری که آسان نبود و یکسال طول کشید

یکسال برای تحقیق و بررسی زمان صرف کردند و پس از شکست‌هایی که در کیفیت پارچه، رنگ آن و یا مشکلاتی که در شست و شو برای آن ایجاد می‌شد، سرانجام این پارچه را با کیفیت عالی تولید کردند و در ابتدای تابستان امسال آن‌ را به حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی هدیه کردند تا به دست مقام معظم رهبری نیز برسد.

وحدت حوزه و دانشگاه بین یک روحانی و دانشجویان شکل گرفت تا با استفاده از ظرفیت کارگاهی دانشگاه حدود هزار متر پارچه با کیفیت مطلوب تولید شود به طوری که به گفته شاه‌حسینی همه این مقدار توسط طلبه‌ها خریداری شد و اکنون به دنبال تولید 20 هزار متر از این نوع پارچه هستند تا از سود حاصل از فروش این مقدار بتوانند کارگاه تولید انبوه آن‌ را احداث کنند.

وضعیت اقتصاد کشور شبیه به معتادی است که اکنون وابسته شده و برای همه نیازهایش باید به خارج رجوع کند.

به گفته شاه‌حسینی برای تجهیز کارگاه حدود 500 میلیون تومانی سرمایه لازم دارند که یکی از بانک‌ها نیز با آن‌ها همکاری داشته است ولی استرس از فروش محصول عاملی شده تا آن‌ها هنوز برای تجهیز دست نگه دارند و آن 20 هزار متر را هم با همین هدف می‌خواهند تولید و به فروش برسانند.

این استاد حوزه و دانشگاه می‌گوید همه این‌ها بهانه است آن قدر نیاز در جامعه داریم که اگر 10 درصد از آن‌ها در داخل کشور تولید شود، می‌تواند معضل بیکاری را در کشور حل کند.

شباهت وضعیت اقتصاد به یک معتاد

او به سابقه طولانی نساجی در ایران و اصفهان اشاره می‌کند و دلیل از دست رفتن این ظرفیت‌ها را کوتاهی می‌داند؛ همچنین در مثالی جالب وضعیت اقتصاد کشور را به معتادی تشبیه می‌کند که در ابتدا او را با مخدر آشنا می‌کنند و همه چیزش را می‌گیرند تا بعد که به خوبی وابسته شد به سراغ‌شان برود؛ در کشور نیز ابتدا به بهانه ارزان‌تر بودن به سراغ واردات رفتند تا به این روز دچار شویم.

این طلبه که گویی به خوبی دغدغه‌های ولی امرش را شناخته از اغفال حوزه ناراحت است و معتقد است در حالی که 70 درصد از منابع حوزه در مورد اقتصاد است ولی اوج درخواست مردم به استخاره و روضه از طلاب رسیده است.

با فعال شدن ظرفیت کامل صنعت نساجی هم مشکل بیکاری هم می‌شود و هم کشور از واردات در این حوزه بی‌نیاز.

منتظر اخبار خوب از صنعت در سال رونق تولید هستیم

همان طور که حاج‌آقا شاه‌حسینی می‌گوید، امکان تامین بسیاری از نیازهای داخل کشور از طریق تولید داخلی امکان‌پذیر است و در سالی که ولی امر مسلمین «رونق تولید» را سرخط اقدامات معرفی کرده‌اند، امکان داشتن اخبار از این دست از صنعت بسیار است.

به گفته چلمقانی دبیر انجمن نساجی استان اصفهان، بیش از 50 درصد پلی‌استر، بیش از 85 درصد باندگاز، بیش از 90 درصد چاپ و تکمیل و بیش از 75 درصد فرش ماشینی را در اصفهان تولید می‌کنیم و اصفهان به عنوان پایتخت نساجی ایران به حساب می‌آید در حالی که بسیاری از کارخانجاتش با ظرفیت نیمه تولید می‌کنند؛ فعال شدن این ظرفیت می‌تواند نیاز کشور از واردات محصولات نساجی را بی‌نیاز کند.

منبع: فارس