قم: امکان تولید شاهکار نمایشی جهانی با «دراماتورژی» آیات قرآن

به گزارش سرویس استان های حلقه وصل، کوروش زارعی، مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری شامگاه گذشته شنبه ۱۴ اردیبهشت‌ماه در سلسله نشست‌های علمی دراماتورژی قرآن کریم با موضوع راهکارهایی برای دراماتورژی قصه‌های قرآنی در مدرسه اسلامی هنر قم گفت: قرآن کریم تنها کتاب آسمانی است که خداوند سه چهارم آن را کاملاً نمایشی و همراه با قصه و دراماتیک خلق کرده که این هنر در کتب انجیل و تورات دیده نمی‌شود.

وی افزود: قرآن کریم سرشار از قصه‌های نمایشی است و شاید خداوند قصد داشته مسیر سعادت در زندگی را به شیوه نمایشی و قصه برای بندگانش ترسیم کند.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با اشاره به آیه «وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَ أَبْكى‌؛ و هم اوست که (بندگان را) شاد و خندان سازد و غمین و گریان گرداند(نجم/ آیه ۴۳) بیان کرد: علامت خنده و گریه آرم جهانی تئاتر و نمایش است و لذا رد پای هنر نمایش و سینما در قرآن کریم مشاهده می‌شود و خداوند در قرآن کریم با تصویر و نمایش دادن مفاهیم سعادت بشری را به درستی انتقال داده‌ است.

وی با اشاره به روایتی از امام حسین(ع) و امام حسن(ع) که هر دو برای پیرمردی که به درستی وضو نمی‌گرفت، به صورت نمادین نمایش وضو گرفتن اجرا کردند، افزود: این روایت و روایت‌های بسیار دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد اهل‌بیت(ع) نیز برای انتقال درست مفاهیم اسلام به مردم رفتاری از پیش تعیین شده داشتند.

زارعی اظهار کرد: در اواخر قرن ۱۸ شخصی به نام لیسینگ در آلمان برای اولین بار عنوان دراماتورژی را در ادبیات جهان به کار برد و هدف او استفاده از واژه دراماتورژی در حوزه نقد بود نه درام‌نویسی و ادبیات؛ لذا در قرن ۱۹ و ۲۰ با تحولاتی که در ادبیات غرب و جهان اتفاق افتاد، عنوان دراماتورژی به معنای اشتباهی در ادبیات به‌کار گرفته شد.

وی با بیان این‌که دراماتورژ در ایران‌ به کسی می‌گویند که در نمایش و فیلمنامه دیگران اصلاحات انجام می‌دهد، افزود: اما این معنا برای دراماتورژ درست نیست زیرا او فقط بازنویسی انجام داده یا به اصطلاح اقتباسی کار کرده‌ است؛ در اروپا دراماتورژ به کسی می‌گویند که مغز متفکر کارگردان و گروه است و لذا در کشورهای توسعه یافته کمپانی‌هایی که برای تولید آثار سینما و تئاتر وجود دارند، شخصی به‌عنوان دراماتورژ در کنار کارگردان و گروه تولید اثر قرار می‌دهند و رهنمودهای تولیدی او را از ایده تا رسیدن به اجرا همراهی می‌کند.

این مقام مسئول یادآور شد: دراماتورژ رأس هرم و تعین‌کننده است و همراه با نویسنده ایده، متن فیلمنامه را به چالش می‌کشد و در تعیین عوامل اجرایی و بازیگران نیز باید صاحب‌نظر باشد اما متاسفانه در تئاتر و سینمای ایران دراماتورژ به این معنا تعریف نشده و هرکسی که در فیلمنامه‌ دیگران دخل و تصرف انجام دهد، به او دراماتورژ می‌گویند در حالی که او فقط اقتباس کرده‌است.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با اشاره به لزوم دراماتیزه کردن قصص قرآنی، گفت: قرآن کریم سرشار از آیاتی است که از هر آیه می‌توان یک نمایش استخراج و اقتباس کرد و لذا این رسالت بر دوش مسلمانان به خصوص اهل هنر در قم سنگینی می‌کند و آن‌ها باید سرمدار دراماتیزه کردن قرآن کریم باشند.

وی یادآور شد: آیات قران کریم سرشار از مفهوم و قصه‌هایی است که فیلمنامه، نمایشنامه و سریال‌های امروزی و جذاب متعددی را می‌توان از این آیات برای مخاطبان به نمایش و تصویر کشید و با این کار علاوه بر انتقال درست مفاهیم قرآن کریم به جوانان جامعه، خلأ نمایشنامه و فیلمنامه‌نویسی در کشور برطرف شود و هم‌چنین از این گنجینه سرشار بهر‌ه‌مند شویم.

بازیگر سینما و تلویزیون با تأکید بر تأثیرگذاری آثار فاخر مبتنی بر آیات و قصص قرآن کریم در جامعه و به خصوص جوانان، ادامه داد: وظیفه ما به عنوان هنرمند در قرن حاضر و در شرایط امروز این است که در مضامین مختلف به قرآن مراجعه کرده و آثار فاخر تولید کنیم؛ از قرآن کریم آثار کمدی کلاسیک جذاب و امروزی نیز می‌توان استخراج کرد اما متأسفانه ما هنرمندان غفلت می‌کنیم.

وی با تأکید بر این‌که ما هنرمندان درگیر ادبیات غرب شدیم و از ادبیات فاخر خود فاصله گرفتیم، گفت: ما هنرمندان از گنیجنه گران‌قیمت قرآن کریم برای تولید اثر هنری آن‌گونه که شایسته و بایسته است استفاده نمی‌کنیم به نمایشنامه‌های غربی مانند نمایشنامه‌های شاهکار شکسپیر بیشتر توجه می‌کنیم؛ مگر در نمایشنامه«مکبث» از شکسپیر چه چیزی مطرح می‌شود که در قصص و آیات قرآنی وجود ندارد؟.

زارعی با تأکید بر این‌که مقام معظم رهبری در مباحث فرهنگ و هنر، موسیقی و ادبیات نمایشی اشراف کامل دارند، بیان کرد: رهبر انقلاب اسلامی در یکی از سخنرانی‌های خود که در دوره ریاست جمهوری داشتند، درمورد نمایشنامه «اتللو» اثر شکسپیر صحبت و بانوان ایرانی را به مطالعه نمایشنامه‌های شکسپیر دعوت و توصیه کرد تا بتوانند جایگاه کاراکترهای زن در غرب را با جایگاه زن در دین مبین اسلام مقایسه کنند تا این‌گونه به جایگاه رفیع زنان در اسلام پی ببرند.

وی با اشاره به این‌که در ادبیات کهن مانند شاهنامه، عطار نیشابوری و مولانا و... سرشار از قصص دراماتیک است که از آن‌ها استفاده نکردیم، تأکید کرد: کارگردان فرانسوی با الهام از افسانه سیمرغ از کتاب منطق‌الطیر به نوشته عطار نیشابوری اثر زیبا و فاخر تولید می‌کند که در سراسر دنیا اجرا شده‌است اما متأسفانه ما غفلت کردیم.

بازیگر سریال یوسف پیامبر ضمن اشاره به تاثیرگذاری سریال و فیلم‌های مذهبی در کشورهای عربی و اسلامی، گفت: در این کشورها بازیگران سریال یوسف پیامبر را به اسم کاراکتر در سریال می‌شناسند و انقدری که در این کشورها یوسف پیامبر و عوامل آن شهرت دارند در ایران این شهرت وجود ندارد بنابراین ما با دراماتیزه کردن آیات و قصه‌های قرآنی می‌توانیم شاهکار ادبی جهان تولید کنیم.

وی با بیان اینکه در حرم اباعبدالله حسین(ع) یک فردی مرا بوسید و گفت پسرم مدت‌ها نماز نمی‌خواند و خداوند را در زندگی فراموش کرده بود اما سریال یوسف پیامبر سبب رجعت مجدد او به نماز و خداوند شد؛ از گنجینه عظیم قرآنی برای خلق آثار ماندگار و تأثیرگذار استفاده کنیم و امیدوارم مدرسه اسلامی هنر قدم‌های اساسی در این زمینه را بردارد و نمایشنامه‌های بسیار فاخر با الهام گرفتن از ایات و قصص قرآنی تدوین کنید.