مروری بر مبارزات آیت‌الله ربانی شیرازی علیه رژیم پهلوی

به گزارش حلقه وصل، آیت‌الله عبدالرحیم ربانی شیرازی در سال ۱۳۰۱ در شیراز متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات دوران ابتدایی در سن ۱۲ سالگی به فراگیری علوم اسلامی در مدرسه‌ آقاباباخان شیراز پرداخت. در دوران جوانی به عضویت حزب برادران درآمد و به فعالیت‌های حزبی و سیاسی پرداخت، اما در سال ۱۳۲۵ از آن حزب کناره‌گیری کرد.

مبارزه با بهائیت و حزب توده

در دوران تحصیل در حوزه‌ علمیه‌ شیراز وی به مبارزه با اعضای حزب توده، بهائیان، دراویش و اخباریون پرداخت. از این رو وی و حدود سی تن از همفکران وی دستگیر و محاکمه شدند که عده‌ای از آنان از جمله آیت‌الله ربانی به اعدام محکوم شدند، اما با فعالیت‌های پیگیر علمای شیراز از اعدام آنها جلوگیری به عمل آمد.

دستگیری‌های پیاپی

در سال ۱۳۲۷ برای ادامه‌ تحصیلات حوزوی، عازم قم و در زمان مرجعیت آیت‌الله بروجردی در حوزه‌ درس ایشان حاضر شد. هم‌زمان با تحصیل در حوزه‌ علمیه‌ قم فعالیت‌های سیاسی وی نیز ادامه یافت، لذا پس از تبعید امام خمینی به ترکیه به علت اعتراض و مخالفت با این اقدامات دولت در ۲۳آبان۱۳۴۳ دستگیر شد. وی پس از تحمل یک ماه و اندی حبس در زندان قزل‌قلعه‌ تهران، به قید عدم خروج از حوزه‌ی قضایی تهران از زندان آزاد شد.

آیت‌الله ربانی پس از آزادی از زندان مجدداً به فعالیت‌های مبارزاتی خود ادامه داد. بنابه گزارش ساواک: «پس از آزادی مجدد نیز دست از فعالیت‌های خود برنداشته و در سال‌های ۲۵۲۴ [۱۳۴۴] و ۲۵۲۵ [۱۳۴۵] ضمن تشکیل جلسات محرمانه، تصمیماتی بر علیه دولت از قبیل تهدید و ارعاب حتی ترور اتخاذ و درصدد به راه انداختن بلوا و آشوب در شهرستان قم برمی‌آید که نتیجتاً در فروردین‌ماه سال ۲۵۲۵ برای بار سوم دستگیر و از منزل وی تعدادی اوراق مضره و اعلامیه‌هایی که علیه مصالح ملی بوده کشف و پس از مدتی با قرار التزام آزاد می‌گردد».

فعالیت‌های مبارزاتی در شیراز

آیت‌الله ربانی شیرازی از  روحانیون مبارز و انقلابی شیراز، در دوران نهضت اسلامی نقش ویژه‌ای در ترویج فعالیت‌های مبارزاتی در استان فارس داشت. در کتاب «انقلاب اسلامی در شیراز» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است در این رابطه می‌خوانیم: «آیت‌الله ربانی شیرازی به منظور ادامه مبارزه، در ماه رمضان سال ۱۳۴۵ عازم شیراز شد. ویدر مدت اقامت در شیراز با تشکیل جلساتی با علما و روحانیون آنان را به اتفاق و اتحاد تشویق می‌کرد.

در اواخر سال ۱۳۴۵ پس از مطرح شدن لایحه‌ حمایت از خانواده، وی ضمن انتقاد از لایحه‌ مزبور، اعلامیه‌ای نیز در این زمینه تهیه و به شهرستان‌ها ارسال و همچنین به منظور همراهی علمای شهرستان‌ها به رایزنی با آنان پرداخت. از این رو نامه‌هایی به آیت‌الله محلاتی و آیت‌الله دستغیب در شیراز ارسال داشت.

در جریان برگزاری مراسم تاج­گذاری در سال ۱۳۴۶ وی ضمن تشکیل جلسات مخفی به انتشار اعلامیه علیه حکومت پرداخت، لذا در روز ۲آبان۱۳۴۶ دستگیر و با قرار قانونی بازپرسی شعبه‌ ۳ دادستانی نیروهای مسلح بازداشت گردید و به اتهام اقدام علیه امنیت کشور به دو سال حبس محکوم شد. ولی پس از تحمل یک سال از مدت محکومیت با وساطت برخی از علما، مورد عفو قرار گرفته و در روز ۱۵آبان۱۳۴۷ از زندان آزاد شد. اما به‌علت ادامه‌ فعالیت‌های مخالفت‌آمیز خود مورد تعقیب قرار گرفت تا اینکه در روز ۱۰مهر۱۳۴۹ در قم دستگیر و با سپردن تعهدی کتبیِ آیت‌الله شریعتمداری مبنی بر «عدم فعالیت مضره در آینده از ناحیه‌ ربانی شیرازی» وی آزاد شد».

فعالیت علیه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله

در سال ۱۳۵۰ هم‌زمان با تصمیم شاه برای برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله، بار دیگر فعالیت‌های مبارزاتی آیت‌الله ربانی شدت گرفت. وی علاوه بر انتشار و تکثیر سخنرانی امام خمینی(ره) در مورد جشن‌ها، خود نیز در مواقع مختلف به سخنرانی علیه برپایی این جشن‌ها پرداخت.

در همین راستا در روز ۲۶ تیر ۱۳۵۰ عازم شیراز شد و در محافل مختلف از اقدام حکومت برای برگزاری جشن‌های مزبور انتقاد کرده و افزود: مخارج جشن‌های مزبور بسیار سنگین است، درحالی‌که بسیاری از مردم از جمله عشایر در فقر به سر می‌برند. از این رو مدتی بعد از سوی ساواک قم در روز ۷شهریور۱۳۵۰ به اتهام «اقدام علیه امنیت مملکت» دستگیر و در زندان قزل‌قلعه محبوس گردید و در جریان بازرسی از منزل ایشان تعدادی اعلامیه و مدارک کشف و ضبط گردید. وی پس از ۹ ماه گذراندن دوران زندان در روز ۱تیر۱۳۵۱ با قرار منع پیگرد دادستان ارتش از زندان آزاد گردید. دلیل آزادی ایشان فقدان دلایل کافی برای اتهام ایشان ذکر شده بود.

ادامه مبارزه و صدور حکم تبعید

در این مقطع از مبارزات سیاسی، آیت‌الله ربانی به فکر ایجاد گروه و تشکیلاتی جهت مبارزه با رژیم شاه افتاد. از این رو با تشکیل جلسات مختلف که غالباً افراد حاضر در آن طلاب جوان بودند، آنان را برای رفتن به شهرستان‌های مختلف جهت تبلیغ و اداره‌ جلسات مذهبی ترغیب می‌نمود. عمده فعالیت‌های این طلاب تمرکز بر روی جوانان و نوجوانان بوده و سوژه سخنرانی‌ها عمدتاً لزوم تشکیل حکومت اسلامی و ویژگی‌های آن بود. یکی از فعالیت‌های آیت‌الله ربانی در این دوران، برقراری ارتباط با هیئت‌ها، جمعیت‌ها و انجمن‌های مختلف اسلامی بود که در سراسر کشور ظهور پیدا کرده بودند

تداوم مبارزات آیت‌الله ربانی شیرازی باعث شد وی در روز ۲۲مرداد۱۳۵۲ به سه سال اقامت اجباری در چابهار محکوم شدند. اما به‌علت متواری­شدن از محل تبعید و به اتهام فعالیت ضدامنیتی به حکم دادگاه تجدیدنظر شماره‌ ۲ تهران به سه سال و یک ماه حبس جنحه‌ای محکوم و روانه‌ زندان قصر تهران شدند. سرانجام در ۲۶دی۱۳۵۵ به همراه جمعی دیگر از روحانیون بلندپایه و درحالی‌که چند ماهی از مدت محکومیت آنان گذشته بود آزاد شدند.

با اوج‌گیری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۶ باز ایشان دستگیر و از طرف کمیسیون امنیت اجتماعی قم در آذر همان سال ابتدا به کاشمر و سپس به فیروزآباد فارس تبعید شد. اما به علت آغاز فعالیت‌های خود در این شهرستان به شهرستان سردشت تبعید گردید و با ادامه‌ فعالیت‌های مبارزاتی به شهرستان جیرفت تبعید و در روز ۲۶مرداد۱۳۵۷ به شهر مزبور منتقل شدو تا آخرین ماه‌های حکومت پهلوی در آنجا به سر می‌برد.