نوشت‌افزار ایرانی؛ خودکفایی در داخل و قدرت‌نمایی در منطقه

به گزارش حلقه وصل: دهمین دوره نمایشگاه نوشت‌افزار ایرانی یا همان «ایران‌نوشت» با حضور 100 تولیدکننده از پانزدهم شهریورماه در مصلی امام خمینی(ره) در حال برگزاری است. این نمایشگاه که کار خود را با چند برند محدود در دهه 90 آغاز کرد، امسال با تغییر مکان برگزاری نمایشگاه توانسته نظر بسیاری از خانواده‌ها را به سمت خود جلب کند.

روی خوش زندگی

دهمین دوره نمایشگاه علی‌رغم ادوار گذشته که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار می‌شد، به منظور تسهیل در دسترسی، در مصلی امام(ره) برگزار می‌شود. دسترسی آسان در کنار ایجاد امکاناتی مانند پارکینگ برای خانواده‌ها و حمایت رسانه‌ها، سبب شده تا استقبال از این دوره نمایشگاه در قیاس با ادوار گذشته به شکل قابل توجهی بیشتر باشد؛ به طوری که به گفته مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، رشد 30 درصدی را تجربه کند. رشدی که بیش از هر کس، مایه مسرت تولیدکنندگانی است که رکود سخت دوران کرونا و پس از آن تعطیلی گاه و بیگاه مدارس در پی حوادث اجتماعی چشیده‌اند. بررسی‌های انجام شده حکایت از کاهش چشمگیر تولیدات در برخی از حوزه‌ها مانند دفتر تحریر تا 90 درصد در ایام کرونا داشت. با این حال، چند روزی است که به نظر می‌رسد زندگی روی خوشش را هم به دست‌اندرکاران و فعالان این صنعت نشان داده است. 

چالشی به نام مکان نمایشگاه

نمایشگاه ایران‌نوشت تلاش دارد محصولات را با کمترین حاشیه سود برای تولیدکننده، به دست مصرف‌کننده برساند. در این دوره نمایشگاه نیز قیمت‌ها با توجه به کیفیت اقلام عرضه شده، متغیر است. به عنوان نمونه، برای کوله‌پشتی قیمت‌ها از 200 هزار تومان آغاز می‌شود و تا یک میلیون تومان ادامه دارد. در بخش دفتر نیز، بنا بر نوع جلد و کیفیت کالا، قیمت‌ها تقریباً از 30 هزار تومان آغاز می‌شود. تنوع قیمت در کنار توجه به کیفیت محصولات عرضه شده، برگ برنده این دوره نمایشگاه‌ است؛ هرچند برخی از خانواده‌ها در گفت‌وگو با تسنیم معتقدند اقلام مشابه را البته با طرح‌های غیر ایرانی، می‌توان خارج از نمایشگاه با همین محدوده قیمت خریداری کرد.

نکته دیگر نمایشگاه امسال، استقبال گسترده از آن است؛ امری که به نظر می‌رسد دست‌اندرکاران نمایشگاه با در نظر گرفتن آن، تصمیم به تغییر مکان برگزاری گرفته‌اند. با این حال، نمایشگاه در بخش سالن‌های جانبی مصلی در حال برگزار است. فضای کوچک در کنار نداشتن تهویه مناسب در برخی از ایام به ویژه در روزهای تعطیل، کار را برای تولیدکنندگان و بازدیدکنندگان سخت می‌کند. از سوی دیگر، به گفته یکی از غرفه‌داران گاه قطعی برق نیز مزید بر علت می‌شود. برخی از مراجعه‌کنندگان معتقدند اگر غرفه‌ها در بخش شبستان برپا می‌شد، بسیاری از مشکلات این‌چنینی قابل حل بود. 

سهم قابل توجه نوشت‌افزار ایرانی در سبد خانواده ایرانی

استقبال از نمایشگاه ایران‌نوشت بیانگر چند نکته است؛ نخست آنکه استفاده از کالای ایرانی در میان خانواده‌ها جا افتاده است. این موضوع در کنار افزایش کیفیت محصولات ایرانی و در نظر گرفتن «قیمت» به عنوان یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های انتخاب کالا در بازار در شرایط اقتصادی امروز، به تدریج به دست آمده و سبب شده تا لوازم‌التحریر ایرانی سهم بیشتری از سبد خانوار را به خود اختصاص دهد.

از سوی دیگر، نباید از اقبال به طرح‌های ایرانی غافل شد. در حالی که بازار نوشت‌افزار پر است از محصولاتی که با طرح کاراکترهای غربی عرضه می‌شود، این نمایشگاه نشان داد که با طرح‌های ایرانی هم می‌توان کار ذائقه‌سازی را انجام داد. هرچند برخی از طرح‌های ارائه شده را نیز نمی‌توان کاملاً در دایره طرح‌های ایرانی اسلامی تعریف کرد؛ بلکه بیشتر باید آنها را در طرح‌های خنثی جا داد.

تکامل طرح‌های ایرانی

با این حال می‌توان به طراحی در این بخش امیدوار بود؛ چرا که اگر طرح محصولات ایرانی را از اولین دوره نمایشگاه تا به امروز بررسی کنید، پختگی و تکامل آن را تأیید خواهید کرد. در حالی که عمده محصولات از جمله دفاتر، جامدادی، کیف و ... تنها با تصویری از شهدا، ورزشکاران و دیگر قهرمانان ملی در دهه 90 عرضه می‌شد، امروز شاهد بازآفرینی این مفاهیم در قالب‌ طرح‌های هنری هستیم.

نکته دیگر آنکه نوشت‌افزار ایرانی پس از یک دهه فعالیت توانسته با گذر از موانع و چالش‌های متعدد، خود را در بازار لوازم‌التحریر ایران به اثبات برساند. تنوع محصولات در کنار ارتقای کیفی کالا، نوشت‌افزار ایرانی را به صنعتی «افتخارآفرین» و الهام‌بخش برای دیگر صنایع فرهنگی مانند اسباب‌بازی تبدیل کرده است. در کنار این فرصت‌ها، نباید از میزان اشتغال‌زایی در این صنعت چشم‌پوشی کرد. تمام این مزیت‌ها سبب شده تا نوشت‌افزار ایرانی در دهه دوم فعالیت خود به صادرات محصولات به کشورهای همسایه و منطقه بیندیشد.

چند چالش برای صادرات محصولات صنعت «افتخارآفرین»

محمد یقینی، مدیرعامل ایران‌نوشت، در گفت‌وگویی از ارزیابی بازارهای منطقه و ذائقه‌سنجی مصرف‌کنندگان خبر داد و گفت: موفقیت‌های به دست آمده در حوزه نوشت‌افزار ایرانی به این دلیل بود که مسیر رشد این صنعت درست طراحی شده بود. به این معنی که بازار این صنعت در داخل کشور آزاد بود و تولیدکنندگان باید می‌توانستند با معروف‌ترین برندهای دنیا از کشورهای آلمان، چین و هند رقابت می‌کردند. این رقابت هم در حوزه کیفیت و هم در بخش قیمت بود.

او این مسیر را سخت توصیف و اضافه کرد: تلاش‌های صورت گرفته در پنج- شش سال گذشته سبب شد صنعت نوشت‌افزار ایرانی به جایی برسد که در پیمایش‌های میدانی موفق باشد. در حال حاضر وقتی دو محصول ایرانی و خارجی را بدون برند کنار هم قرار می‌دهیم، مخاطب کیفیت محصول ایرانی را ترجیح می‌دهد.

یقینی با بیان اینکه دو سه سالی است که در حال بازاریابی و بازارسنجی کشورهای همسایه برای صادرات محصولات ایرانی هستیم، یادآور شد: این ظرفیت در داخل وجود دارد که به عنوان قطب نوشت‌افزار منطقه مطرح شود. برخی از فعالان صنعت نوشت‌افزار منطقه با دیدن محصولات ایرانی باورشان نمی‌شود که در ایران چنین کالایی با این کیفیت تولید می‌شود.

به گفته مدیرعامل ایران‌نوشت؛ در حال حاضر بازار ایران در بخش‌هایی مانند محصولات پلیمری، خودکار، مداد، دفتر و ... دارای مزیت‌های مختلفی برای بازارهای منطقه است. برخی از تولیدکنندگان خودشان بعضاً صادرات محصولاتشان را حتی به کشورهای اروپایی انجام داده‌اند، اگر تاکنون در این بخش ضریب به دلیل موانعی مانند مسائل انتقال پول، حمل و نقل و ... بوده است.

در حال حاضر حدود هزار تولیدکننده رسمی و غیررسمی در حوزه نوشت‌افزار در ایران فعالیت می‌کنند با این حال همچنان میزان صادرات آن کمتر از سه میلیون دلار است. ارتقای کیفیت، گامی لازم در صادرات است، اما کافی نیست. صادرات امری است که نمی‌توان رفع موانع آن را تنها از تولیدکننده انتظار داشت. برای خروج از وضعیت قطره‌چکانی صادرات نوشت‌افزار و ورود به بازارهای منطقه، به عزمی در بدنه دولت در راستای حمایت از تولیدکننده و رفع موانع این بخش نیازمندیم.