مراقب دستاوردهای «حسینیه معلی» باشیم/بازنمایی موفق از شادی مومنان

به گزارش حلقه وصل: برنامه «حسینیه معلی» در چند فصل به تولید و پخش رسیده است که در این فصل نجم الدین شریعتی اجرای برنامه را به عهده دارد. فصل پنجم این برنامه هرشب ساعت ۲۲:۳۰ از شبکه سه سیما پخش می‌شود. به همین بهانه حسین کشتکار فعال رسانه‌ای در یادداشتی به حواشی اخیر «حسینیه معلی» اشاره کرده است.

در این یادداشت آمده است:

«برنامه «حسینیه معلی» در حالی به نیمه فصل پنجم خود رسیده که در روزهای اخیر با برخی انتقادات و حواشی روبه‌رو بوده است. حسینیه معلی یک ابداع جدید است که باید بتواند جایگاه خود را در سپهر آیین های دینی و شعائر شیعی بازیابی کند. عموماً آیین و سنت ها به تفکیک فرم از یکدیگر متمایز می شوند و نمی‌توان آنها را با سنجه عواطف، روحیات و احساسات از یکدیگر تمیز داد چرا که اینها عموماً حالاتی درونی از تجربه های شخصی افراد شرکت کننده در این آیین ها است. بنابراین آیین های دینی ظرف هایی برای انتقال مفاهیم الهی و مکتب اهل بیت (ع) هستند و این ظرف ها هستند که به تناسب گوناگونی و تنوع در فرم، شرایط و اقتضائات مختلفی را بر محتوای خود تحمیل می کنند.

این بدان معناست که برای انتقال پیامی واحد در 2 فرم متفاوت، لاجرم باید از 2 گونه محتوایی متفاوت استفاده کرد. ماجرای برنامه تلویزیونی حسینیه معلی و مراسم هیات های مذهبی نیز از همین دست است. همچنان که آیین ها و رسوم این هیات های مذهبی دارای اقتضائاتی در نحوه برگزاری است، تلویزیون نیز به عنوان یک رسانه، دارای اقتضائاتی در تولید محتواست. به عنوان نمونه عنصر «نمایش» و جذابیت دیداری در تلویزیون از عناصر ذاتی این رسانه است و نمی توان آن را در طراحی یک برنامه موفق نادیده گرفت. جذابیت های شنیداری نیز از همین دست است. مقصود آنکه در گام اول باید این تفاوت ها را پذیرفت و متناسب با این تفاوت ها اقدام به نقد و ارزیابی این برنامه کرد.

برنامه «حسینیه معلی» به عنوان یک رویداد جدید رسانه ای در آیین های دینی، بستری است برای به نمایش گذاشتن ابعاد جذاب و کمتر دیده شده منش، آداب و رسوم مومنان و اقوام مسلمان در ایام حزن و شادی اهل بیت (ع). معلی، ارایه الگویی جدید برای نشر رسانه ای شادی مومنانه در ایام شادی اهل بیت (ع) است و این در شرایطی است که سال ها سخن از خلاء چنین الگوهایی در فضای فرهنگی و رسانه ای کشور در بین کارشناسان رواج داشته است. اهمیت خلق این برنامه آن جایی اهمیت بیشتری می یابد که یادآوری کنیم برنامه های دینی و مذهبی تلویزیون در تمامی سال های پس از انقلاب، در انحصار برنامه های گفتگومحور محدود بوده است و مخاطبان در این سال ها تقریباً شاهد هیچ خلاقیت فرمی قابل توجهی از سوی برنامه سازان معرفتی تلویزیون نبوده اند. حسینیه معلی با بهره گیری از فضای دوستانه بین مجری و مهمانان برنامه توانسته وجوهی از نمایش فضای غیررسمی و صمیمانه مومنان را در هم آمیزد و این اتفاق با حضور مداحانی که پیش از این همواره پشت تریبون های رسمی هیات ها دیده و شنیده شده بودند، جذابیت بیشتری یافته است و بالاخره توانستیم پس از سال ها شاهد یک بازنمایی موفق رسانه ای از شادی مومنین و متدینین در تلویزیون باشیم.

توجه به سنت های محلی اقوام ایرانی و اقوام مسلمان سایر کشورهای جهان با رویکرد وحدت گرا و همگرایانه، از دیگر شاخصه های بارز حسینیه معلی است که توانسته در بستر این برنامه به خوبی محقق شود. جالب تر آنکه معلی در حالی محور وحدت اقوام و مذاهب است که خود در جایگاه خنثی و بی طرف قرار نگرفته و مواضع مکتبی، انقلابی و ملی خود را صریح و بی لکنت بیان می دارد. بازنمایی ابعادی از سبک زندگی و منش رفتاری محبان اهل بیت (ع) نیز در بخش های مختلفی از این برنامه قابل توجه است. حتی بررسی انتقاد اخیر حاج محمود کریمی و مرور کنش و واکنش های بین او و عوامل این برنامه نیز خود می تواند نمونه ای تحسین برانگیز از رفتار و تعامل مومنانه در مواقع بروز اختلاف نظر باشد.

برنامه «حسینیه معلی» حاصل فهم صحیح و توام سازندگان برنامه از 2 مفهوم رسانه و مکتب اهل بیت (ع) است. این برنامه بی شک گامی رو به جلو در ساحت برنامه سازی دینی است و مزایای آن از معایب آن بسیار پیش‌تر است. حیف خواهد بود اگر حساسیت های [به حق] دوستداران اهل بیت (ع) با برجسته سازی بیش از حد رسانه ای سبب به حاشیه راندن معلی شود. معلی تاکنون دستاوردهای ارزشمندی با خود به همراه داشته، بیش از این باید مراقب این دستاوردها بود.»