جزئیات و ابهامات سامانه خرید از کتابفروشی‌ها / مشوق‌های خانه کتاب برای نرم‌افزارهای کتابفرشی‌ها

حلقه وصل:

 یکی از برنامه‌های سی‌امین دوره هفته کتاب که از 21 تا 27 آبان برگزار خواهد شد،‌ آغاز به کار رسمی سامانه خرید از کتابفروشی‌ها است، سامانه‌ای که مرداد ماه امسال فعالیت خود را به صورت آزمایشی شروع کرد و حالا خانه کتاب بنا دارد با برطرف شدن برخی نواقص زیرساختی این طرح،‌ آن را با 10 میلیارد تومان بودجه آغاز کند.

سامانه فروش کتاب به‌عنوان بستری در چرخه فروش کتاب راه‌اندازی شده و کتابفروشی‌های متقاضی فعالیت در این سامانه می‌توانند با مراجعه به نشانی v.ketab.ir نسبت به ثبت‌نام در این سامانه اقدام کنند.

این سامانه با اهدافی ازجمله تقویت اقتصاد صنعت نشر کتاب در کشور و بهینه‌سازی کارکرد اجزای این صنعت، تقویت و اصلاح حلقه توزیع و فروش کتاب در کشور، تسهیل در دسترسی به کتاب، حمایت از کتابفروشی‌های سراسر کشور و ایجاد فرصت برابر در بین کتابفروشی‌ها، راه‌اندازی شده است.

همزمان با اطلاع‌رسانی‌ها درباره ایجاد سامانه‌ای برای خرید از کتابفروشی‌ها در مرداد ماه ،‌ انتقاداتی نسبت به این موضوع و فروش آنلاین کتاب از سوی جامعه کتابفروشان مطرح شد،‌ برخی در طرح ثبت نام کردند و برخی دیگر تمایل به حضور مشتریان در فروشگاه‌هایشان داشتند‌. کتابفروشان در عین حال ایراداتی را نیز به طرح جدید وزارت فرهنگ و ارشاد گرفتند،‌ ایراداتی که حالا با خروج طرح از وضعیت آزمایشی و آغاز فعالیت رسمی باید دید تا چه میزان برطرف شده است.

خبرگزاری تسنیم،‌ برای پیگیری چند و چون طرح سامانه خرید از کتابفروشی‌ها با علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران گفت‌وگو کرده است،‌ این گفت‌وگو به شرح ذیل است:‌

* تسنیم:‌ چه تعداد کتابفروشی اکنون عضو طرح هستند و پس از آغاز به کار رسمی سامانه همچنان امکان اضافه شدن کتابفروشان وجود دارد یا خیر؟

سامانه خرید از کتابفروشی‌ها یک سامانه دائمی است که هم مردم و هم کتابفروشان می‌توانند هر زمانی که اراده کنند، به این سامانه بپیوندند و آثارشان را عرضه یا آثاری را خریداری کنند. بنابراین هر دو طرف خریداران و فروشنده به صورت دائمی می‌توانند حضور پیدا کنند و محدودیتی در پیوستن کتابفروشی‌ها به طرح وجود ندارد،‌ اما طبیعتاً کتابفروشی‌هایی که زودتر می‌پیوندند و آثارشان را در اختیار مردم قرار می‌دهند،‌ از اقبال و استقبال بیشتری برای فروش آثار برخوردار خواهند شد و می‌توانند زودتر یارانه اولیه 20 میلیون تومانی را جذب کنند.

ثبت نام 150 کتابفروشی در سامانه خرید از کتابفروشی‌ها

هرچه کتابفروشان زودتر به این سامانه بپیوندند به نفع خودشان است و هر چه بگذرد،‌ و بعدا بخواهند به این سامانه بپیوندند قاعدتا از مشتریانی که در روزهای نخست مراجعه کنند بی‌نصیب می‌مانند.

*تسنیم:‌ و چه تعداد اکنون عضو سامانه شده‌اند؟

بیش از 150 کتابفروشی تاکنون عضو شدند، البته اطلاع‌رسانی‌های ما محدود به انتشار خبر بوده است،‌ از امروز به بعد که انتشار اخبار مفصل‌تر می‌شود و به رویداد رونمایی از این سامانه نزدیک می‌شویم‌، پیش‌بینی ما این است که مثل طرح‌های دیگر استقبال بیشتر خواهد شد.

*تسنیم: بر اساس داده‌های خانه کتاب چه تعداد کتابفروشی فعال در کشور وجود دارد؟

وقتی می‌گوییم کتابفروشی فعال، تعریف باید مشخص باشد،‌ اما در طرح‌های فصلی که نزدیک‌ترین رویداد برگزار شده به این طرح است، کتابفروشی‌هایی که از یک دستگاه کامپیوتر و اتصال به نِت و امکان فروش آثار برخوردار بودند،‌ در بالاترین رقم زیر هزار واحد بودند،‌ فراموش نکنیم که در دوره نخست طرح‌های فصلی نیز 74 کتابفروشی شرکت کردند.

با توجه به اینکه این سامانه تفاوت‌هایی را با طرح فصلی دارد و از جمله اینکه هر کتابفروشی باید موجودی خود را اعلام کند،‌ تعداد ثبت نام اولیه تعداد خوبی است و تا پنجشنبه 26 آبان‌ماه که زمان رونمایی از سایت است،‌ نیز افزوده خواهد شد.

البته متأسفانه در حوزه کتابفروشی‌ها ما واحدهایی را داریم که نسبت به سایر ارکان صنعت در ورود به حوزه کسب و کارهای دیجیتال تأخیر دارند،‌ از این جهت ما انرژی بیشتری در حوزه آموزش و آشنا کردن این بخش با بازارهای جدید باید داشته باشیم.

تنها وارد کردن شابک الزامی است

*تسنیم:‌ با توجه به اینکه طرح چند ماهی نسخه آزمایشی خود را گذرانده است،‌ طبیعتا باید مشکلات سیستم به دست آمده باشد، اکنون چه مشکلات زیرساختی آن برطرف شده است؟

یکی از مسائلی که کتابفروشان با آن مواجه بودند، این بود که تعداد اقلام اطلاعاتی که باید وارد می‌کردند، بسیار بود،‌ اکنون این موضوع مرتفع شده و کتابفروشی‌ها تنها شابک آثار را باید با بانک اطلاعات خانه کتاب کنترل کنند و نیازی به ارائه سایر اقلام نیست. لذا از این جهت کار کتابفروشان برای بارگذاری تسهیل شده است. اتفاق دیگر در سمت مخاطب رخ داده است،‌ جست‌وجوی کتاب‌ها بر اساس جست‌وجوی موضوعی بود که جست و جوی ناشران را نیز اضافه کردیم،‌ یعنی مخاطب می‌تواند با انتخاب نام یک ناشر به تمام آثاری که از آن ناشر در کتابفروشی‌های کشور وجود دارد،‌ دسترسی پیدا کند، اسامی ناشران،‌ موضوعات و پدیدآورندگان در 15 دسته کلی و قریب 100 زیرموضوع در سامانه قرار گرفته است.

همچنین ما براساس تجربه ویترین اختصاصی کتابفروشی‌ها را نیز تعریف کردیم،‌ فرایند مالی، فرایند تخصیص اعتبار به افراد و... بهبود پیدا کرده است. سامانه نیز در حال ارتقا است،‌ طبیعتا تا روز پنجشنبه کامل نمی‌شود،‌ اما به مرور به سامانه افزوده خواهد شد.

مجبور شدیم روش بارگذاری دستی را اضافه کنیم

*تسنیم:‌ یکی از مشکلات جدی کتابفروشان این است که برای حضور در این سامانه باید موجودی خود را اعلام کنند،‌ در حالیکه موجودی کتابفروشان نمی‌تواند ثابت بماند و باید به صورت برخط باشد،‌ برای این موضوع تصمیمی اتخاذ نکردید؟

اساس این سامانه برای ارتباط مستقیم و برخط با نرم‌افزارهای کتابفروشی‌ها است،‌ راه اولی که ما پیش‌بینی کرده بودیم این بود که سامانه به نرم‌افزارهای کتابفروشی‌ها متصل شود،‌ اما به دلیل مشکلاتی که شرکت‌های نرم‌افزاری ما دارند،‌ مجبور شدیم روش بارگذاری دستی را اضافه کنیم. هر کتابفروشی یا شرکت نرم‌افزاری که به کتابفروشان خدمات می‌دهد،‌ آمادگی متصل شدن به مجموعه ما را داشته باشند،‌ ما امکانات فنی و مشوق‌هایی را برقرار می‌کنیم که بپوندند. با برخی نیز وارد مذاکراتی شده‌ایم.

*تسنیم:‌ معمولا شهرکتاب‌ها،‌ کتابفروشی‌های بزرگ و زنجیره‌ای خود فروش آنلاین دارند و اقتصادشان نسبت به فروشگاه‌های خرد و محلی پررونق‌تر است،‌ با طرح سامانه خرید از کتابفروشی‌ها این بیم وجود دارد که کتابفروشی‌های محلی و خرد مشتریان خود را از دست بدهند،‌ به عبارت بهتر پای مشتریان با فروش آنلاین از کتابفروشی‌ها بریده می‌شود،‌ آیا نمی‌شود،‌ طرحی جامع‌تر که حضور فیزیکی مخاطبان در کتابفروشی‌ها به ویژه خرد و محلی را در پی داشته باشد،‌ اجرایی شود؟

اتفاقا این طرح حمایت اصلی را متوجه کتابفروشی‌های کوچک می‌داند،‌ کتابفروشی‌های کوچک اگر تن به اقتضائات کسب و کارهای نوین بدهند و خود را به‌روز کنند، یک کتابفروشی 20 متری می‌تواند مشتریانی به وسعت همه مردم ایران داشته باشد،‌ در برخی شهرستان‌ها مشتریان کتابفروشی‌ها انگشت‌شمار هستند،‌ ما این چالش جمعیت پایین را چطور باید حل می‌کردیم؟

در نمایشگاه مجازی کتاب نیز این اتفاق افتاد،‌ برخی ناشران کوچک و گمنام آثار خوبی داشتند که مجال عرصه نیافته بود،‌ با حضور در نمایشگاه مجازی توانستند تعداد فروش قابل توجهی داشته باشندو لذا اینجا نیز اگر کتابفروشی‌های کوچک سیستم خود را به‌روز کنند و به سمت ارائه خدمات به همه مردم بروند‌، می‌توانند سهم بیشتری از بازار داشته باشند،‌ نکته دیگری هم وجود دارد این است که در کتابفروشی‌های کوچک ما در طرح فصلی نیز که مخاطب حضوری خرید می‌کرد،‌ چالش‌هایی را داشتیم.

*تسنیم:‌ خانه کتاب چه خدماتی برای پیوستن کتابفروشی‌های خرد و محلی به طرح و آموزش برای استفاده از کسب و کارهای نوین ارائه می‌کند؟

مجموعه ما هم در قالب تهیه فایل‌های آموزشی راهنما فعالیت کرده است هم مرکز پاسخگویی تلفنی را ایجاد کردیم. در دوره آزمایشی هم اینگونه بود که بیشترین تعامل با کتابفروشی‌های کوچک بود. مسئله اصلی این است که کتابفروشان باید بپذیرند با شیوه کسب و کارهای قدیمی به تنهایی نمی‌توان در این بازار موفق بود.

*تسنیم:‌ آیا وزارت فرهنگ و ارشاد و زیرمجموعه آن یعنی خانه کتاب برنامه حمایتی دیگری نیز برای کتابفروشان خواهد داشت؟

بله این یکی از حلقه‌ها است،‌ اقداماتی دیگری مانند تعیین تعرفه‌های فرهنگی،‌ تدوین آیین‌نامه‌ها،‌ ارائه تسهیلات برای توسعه کتابفروشی‌ها و مقابله با برخی فروشگاه‌های غیرمجاز اینترنتی در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد.

*تسنیم:‌ یکی از مشکلات کتابفروشان فروش مستقیم و با تخفیف کتاب توسط ناشران است،‌ آیا در زمینه تنظیم قوانین و آیین‌نامه‌هایی برای ممنوعیت یا محدودیت فروش کتاب با تخفیف گام بر نمی‌دارید؟

به نظر بنده،‌ این مسئله‌ای است که با تصویب قانون حل نمی‌شود، بلکه نیازمندیم که فرهنگ عمومی در چرخه خرید را تقویت کنیم،‌ اگر ناشر بفهمد،‌ نفعش در فروش مستقیم نیست،‌ این کار را نخواهد کرد،‌ به جای تصویب قانون با سیاست‌گذاری ایجابی باید تلاش کرد که همه حلقه‌های نشر در تعامل با یکدیگر باشند.