اصفهان: راهکارهای مؤسسه «مهر تابان مهدوی» برای تأمین هزینه‌های اقتصادی

حلقه وصل: حمیدرضا تاجی، مدیر مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت مهر تابان مهدوی اصفهان  درباره راه‌های کمک به مؤسسات قرآنی برای تأمین هزینه‌ها، اظهار کرد: مؤسسات قرآنی و به‌طور کلی، فعالیت‌های فرهنگی و دینی از ابتدای شکل‌گیری به کمک‌های مردمی وابسته بوده‌اند، ولی چند سالی است که بعضی از دستگاه‌های دولتی و غیردولتی مانند شهرداری‌ها، مساعدت‌هایی نسبت به مؤسسات قرآنی داشته‌اند که باعث شده بعضی از مؤسسات به این مساعدت‌ها وابسته شوند، البته ارقام این مساعدت‌ها اصلاً درشت و قابل توجه نیست، ولی به هر حال، فرصتی برای مؤسسات فراهم کرده است تا بتوانند از این مجاری تغذیه کنند.

وی تصریح کرد: حقیقتاً مؤسساتی موفق بوده‌اند و یا می‌توانند در آینده موفق باشند که شریان اصلی هزینه‌هایشان را به بدنه جامعه و مردم متصل کنند. در مؤسسه مهر تابان مهدوی، از ابتدا به این نکته توجه داشتیم که اگر مؤسسه‌ای قصد انجام فعالیت‌های دینی داشته باشد، بدون بهره‌مندی از بودجه نمی‌تواند این کار را انجام دهد و از طرفی، اگر بخواهد فعالیت اقتصادی انجام دهد، با دغدغه‌ها و فراز و نشیب‌های فعالیت اقتصادی در جامعه امروز درگیر می‌شود و حجم قابل توجهی از وقت و انرژی مدیر مؤسسه را به خود اختصاص می‌دهد، حتی شاید به مرور، از اصل فعالیت دینی خودش نیز دور شود. بنابراین، ورود به فعالیت اقتصادی نیز تقریباً راه‌حل مناسبی برای مؤسسات قرآنی نیست.

مدیر مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت مهر تابان مهدوی با بیان اینکه در این مؤسسه برای حل مسئله مورد نظر، دو راهکار را پیگیری کردیم، ادامه داد: راهکار اول این بود که خدمات فرهنگی جانبی متناسب با اهداف اساسنامه مؤسسه تعریف کنیم و به مراکز اقتصادی بفروشیم. این خدمات هم در راستای فعالیت و اهداف مؤسسه ماست و هم بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد. البته راهکار مذکور مستلزم داشتن برنامه‌ها و پروژه‌های تدوین شده برای گروه‌های سنی مختلف است و مؤسسه باید یک اتاق فکر قوی در اختیار داشته باشد تا بتواند متناسب با شرایط هر مرکز اقتصادی، فعالیتی فرهنگی تعریف و عرضه کند.

کاهش هزینه‌ها با نذر وقت برای خدمت به امام زمان(عج)
وی کاهش هزینه‌ها را به‌عنوان راهکار دوم برشمرد و گفت: غالب هزینه‌های یک مؤسسه فرهنگی صرف نیروی انسانی‌ و پرداخت حقوق و دستمزد کادر اداری و اجرایی و مربیان آن می‌شود. ضرورتاً هم باید این‌گونه باشد، اگر مؤسسه‌ای ساختمانش بزرگتر از توانایی نیروی انسانی‌اش باشد، مؤسسه موفقی نیست و آنچه حرف اول و آخر را در فرهنگ می‌زند، نیروی انسانی خوب و قوی است. البته این نیروها نیز برای مجموعه، هزینه‌بر هستند.

این مسئول ادامه داد: ما در مؤسسه خودمان، بازگشتی به عقبه فعالیت‌های فرهنگی داشتیم و به این نکته توجه کردیم که در گذشته، افراد عمدتاً این فعالیت‌ها را به‌صورت فی سبیل‌الله انجام می‌دادند و بابت آن هزینه‌ای دریافت نمی‌کردند. در واقع، این کار مرسوم بود و اکنون نیز همین‌طور است، چنانکه بخش قابل توجهی از هیئت‌ها، مساجد و کانون‌ها با افرادی اداره می‌شوند که حقوق‌بگیر آن مجموعه نیستند. بنابراین، ما در مؤسسه فعالیتی با عنوان «نذر وقت برای خدمت به امام عصر(عج)» تعریف کردیم و در حال حاضر، بالغ بر ۵۰۰ نفر از اهالی فرهنگ اصفهان به‌صورت فی‌ سبیل الله در انجام فعالیت‌ها و پروژه‌های مجموعه کمک می‌کنند.

وی اظهار کرد: در واقع، ما به این سمت حرکت کردیم که به جای استخدام یک نیروی تمام‌وقت، چند نیروی پاره‌وقت را در کنار هم مدیریت کنیم و به این ترتیب، بخش قابل توجهی از هزینه‌های مؤسسه کاهش یافته است. ما در حال انجام پروژه‌های بزرگی هستیم که به دست نیروهای پاره‌وقت مجموعه اجرا می‌شود. این نیروها نه تنها بابت کاری که انجام می‌دهند، حقوقی دریافت نمی‌کنند، بلکه در بسیاری از مواقع کمک‌کننده هستند، هم به لحاظ مالی و هم به لحاظ امکاناتی که در اختیار دارند.

تاجی بیان کرد: بعضی از مؤسسات قرآن و عترت برای تأمین هزینه‌های جاری خود کلاس زبان برگزار می‌کنند که اصلاً متناسب با فعالیت آنها نیست و در واقع، خارج از اساسنامه خود عمل می‌کنند. گاهی نیز آن‌قدر درگیر برگزاری کلاس زبان می‌شوندکه فراموش می‌کنند قرار بوده کلاس قرآن هم برگزار کنند. منظور از خدمات متناسب با اساسنامه، این است که اگر بر فرض، مؤسسه مهر تابان مهدوی هدف خود را خدمتگزاری به امام عصر(عج) تعریف کرده است، فعالیتی متناسب با این هدف انجام دهد. مثلاً، جشنواره‌ای درباره مهدویت برگزار کند، نه اینکه برای کسب درآمد به برگزاری کلاس زبان، ورزش یا هنر رو بیاورد تا برای کلاس‌های آموزش قرآن هزینه کند. ما دو راهکار پیش گفته را تجربه کرده و به نتیجه رسیده‌ایم و در بسیاری از بزنگاه‌ها و فراز و نشیب‌های اقتصادی، به لطف امام زمان(عج)، دچار تنش و سختی نشده‌ایم. قطعاً راهکارهای دیگری نیز وجود دارد که می‌توان درباره آنها فکر کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که فکر می‌کنید این راهکارها چقدر قابلیت تعمیم به مؤسسات دیگر را دارد، گفت: شخصاً راهکارهای یاد شده را به تعدادی از همکاران در اصفهان پیشنهاد داده‌ام و آنها نیز قدم‌های اولیه را برداشته‌ و کم و بیش به نتیجه رسیده‌اند. واقعیت این است که هر مؤسسه‌ای در سابقه فعالیت‌های خود، خدماتی به بعضی از افراد ارائه داده که آنها به نوعی خود را مدیون آن مؤسسه می‌دانند. این سرمایه‌ای بسیار ارزشمند برای مؤسسات است و این افراد حاضر می‌شوند به‌صورت فی سبیل‌الله به فعالیت‌های آنها کمک کنند. در سوابق هر مؤسسه‌ای، چنین افرادی وجود دارند و فقط باید به سراغ آنها رفت، طرح موضوع کرد و انگیزه‌های لازم را در این افراد به‌وجود آورد.

بهره‌مندی از عواید موقوفات
مدیر مؤسسه مهر تابان مهدوی با تفاوت قائل شدن میان فعالیت اقتصادی و استفاده از عواید یک مجموعه برای تأمین هزینه مؤسسات قرآنی، تأکید کرد: فعالیت اقتصادی به این معناست که مؤسسه درگیر فرایند خرید و فروش یا تولید و توزیع شود، ولی اگر مؤسسه‌ای، مغازه‌ای در اختیار دارد که آن را اجاره می‌دهد و از عواید آن برای تأمین هزینه‌های خود استفاده می‌کند، این فعالیت اقتصادی نیست و بهره‌مندی از عواید یک موقوفه محسوب می‌شود که کار درستی است. این بسیار خوب است که مؤسسات بتوانند از عواید فعالیت‌هایی که دیگران انجام می‌دهند، استفاده کنند و خودشان مستقیم درگیر این فعالیت‌ها نشوند. مثلاً، درصدی از سهام یک کارخانه یا سود یک فعالیت اقتصادی به‌صورت وقف را در اختیار داشته باشند. این نوع بهره‌مندی، مدیران مؤسسات را درگیر فعالیت اقتصادی نمی‌کند و حکم کمک‌های خیران را دارد. گاهی مدیران مؤسسات این امکان را دارند که خودشان چنین عوایدی ایجاد کنند که این هم بسیار خوب است.

وی تصریح کرد: یک مدیر فرهنگی که ذهنش باید به‌صورت تمام‌وقت بر فعالیت فرهنگی‌اش متمرکز شود، اگر مستقیماً درگیر فعالیت اقتصادی شود، با توجه به اینکه چالش‌های اقتصادی امروز جامعه ما کم نیست، شاید برای حفظ آن فعالیت اقتصادی مجبور شود تمام وقت خود را به آن اختصاص دهد. در این صورت، مؤسسه فرهنگی‌اش رسماً معطل می‌ماند و نمی‌تواند فعالیت فرهنگی را پیش ببرد، مگر اینکه در آن مجموعه به‌عنوان فعالیتی معمول تعریف شده باشد تا نیازی به حضور مدیر نداشته باشد و پیش برود. اگر مجموعه‌ای بخواهد پویا باشد و همواره طرح نو و فعالیت جدیدی رقم بزند، قطعاً نیاز است که مدیر آن به‌صورت تمام‌وقت بر این فعالیت‌ها و طرح‌ها تمرکز کند.

تاجی اظهار کرد: بعضی از مراکز نیز از فعالیت‌های خیریه عام‌المنفعه مثل فروش تاج گل و تابلوهای تسلیت استفاده می‌کنند که این هم ایده خوبی است، هم فرهنگ کار خیر را تبلیغ و ترویج می‌کند، هم باقیات‌الصالحاتی برای فرد از دنیا رفته محسوب می‌شود و هم کمکی به آن مجموعه فرهنگی است. البته این کار نیز بعضاً ذهن مدیران را بسیار درگیر می‌کند.

وی تأکید کرد: دغدغه مسائل مالی مراکز فرهنگی سال‌هاست که در کشور ما وجود دارد و هنوز هم سازوکار معین و مناسبی برای آن تعریف نشده است، اگرچه در بودجه‌های دولتی شاهد اعداد و ارقام بزرگی در حوزه فرهنگ هستیم که مصوب و در بسیاری از مواقع، توزیع هم می‌شود، ولی سازوکار درستی برای اینکه در اختیار مراکز قرار بگیرد، ندارد. بعضاً همه مراکز از اینکه کمک‌های دولتی درستی دریافت نکرده‌اند، گله‌مند هستند و از طرف دیگر، مسئولان امر معتقدند که ارقام قابل توجهی برای این موضوع اختصاص داده‌اند. شاید روند این مساعدت‌ها به اصلاح نیاز دارد که اگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند کمک دائمی و پیوسته‌ای برای مؤسسات باشد و امروز چون این کمک‌ها پیوستگی ندارد، وابسته شدن به آنها بسیار خطرناک است، ولی اگر پیوستگی و نظم مشخصی وجود داشته باشد، پشتوانه خوبی برای مراکز خواهد بود.

منبع: ایکنا