سرویس جنگ نرم حلقه وصل - اندیشکده شورای آتلانتیک در یادداشتی به قلم دنی سیترینوویچ عضو ارشد این اندیشکده و از افسران ارشد سابق اطلاعات دفاعی رژیم صهیونیستی نوشت: اسرائیل ظاهراً حملات ضد ایران را طی هفته‌های اخیر شدت بخشیده است. برخلاف راهبرد دولت قبلی که بر روی خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران و ترور دانشمندان هسته‌ای آن کشور متمرکز بود، اکنون به نظر می‌رسد که هدف قرار دادن سایر دانشمندان و افسران مسئول برنامه‌های موشکی و پهپادی و همچنین اعضای نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در برنامه گنجانیده شده است.
مخاطبان گرامی، آنچه در ادامه می‌خوانید صرفاً ترجمه گزیده گزارش‌ها و مقالات مذکور است و محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌ها، مؤسسات مطالعاتی و رسانه‌های غربی منتشر شده است و هرگونه ادعا و القائات احتمالی این مقالات هرگز مورد تأیید حلقه وصل نیست.
افزایش حملات و عملیات‌های رژیم صهیونیستی به اهداف ایرانی
این اندیشکده می‌نویسد: نخست‌وزیر نفتالی بنت وعده خود مبنی بر «مرگ با هزار زخم» را عملی ساخته و ظاهراً این حملات را تائید کرده است (از جمله ترور سرهنگ حسن صیاد خدایی از اعضای نیروی قدس سپاه که روز ۲۲ ماه مه انجام گرفت).
این رویداد علاوه بر سایر ترورها و خرابکاری‌های اخیری است که به اسرائیل نسبت داده شده‌اند و از جمله آنها می‌توان به حملات سایبری، حمله به پایگاه پهپادی در روز ۱۴ فوریه، مرگ مشکوک مهندس یک سایت نظامی توسعه موشکی در تاریخ ۲۴ ماه مه، و مرگ دو فرد دخیل در توسعه غنی‌سازی اورانیوم و پهپاد در روز ۴ ژوئیه اشاره کرد.
افزایش انتقادهای داخلی در مورد گزافه‌گویی‌های بنت علیه ایران
این کارشناس صهیونیست با اشاره به گزافه‌گویی‌های نخست وزیر اسرائیل نوشت: روز ۷ ژوئیه، بنت قویاً به مسئولیت اسرائیل اشاره کرد و خطاب به کمیته امور خارجه و دفاع کنست اظهار داشت: «دیگر گذشت آن روزهایی که ایران مکرراً به اسرائیل آسیب می‌زد، شاخه‌های ترور را در منطقه ما گسترش می‌داد، و قِسِر در می‌رفت... ما همه جا و در هر زمانی دست به عملیات می‌زنیم و این کار را ادامه خواهیم داد» ــ اشاره به دکترین اختاپوس که نفتالی بنت ابداع کرده است.
اعضای ارشد تشکیلات نظامی اسرائیل اظهارات بنت را مورد انتقاد قرار دادند و مدعی شدند که چنین اظهاراتی صرفاً موجب افزایش انگیزه انتقام‌جویی ایران علیه اسرائیل می‌شود. آنها استدلال کردند که در حال حاضر بهتر است که صرفاً سکوت اختیار کرد.
شورای آتلانتیک در ادامه این یادداشت آورده است: با این حال، این دستاورد اسرائیل به نظر دولت جو بایدن را متقاعد کرده که سپاه باید در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی وزارت امور خارجه باقی بماند. گنجانیدن سپاه در فهرست تروریسم تحسین اسرائیل را برانگیخته و موجب شده تا پذیرش بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ برای ایران بسیار سخت و دشوار شود. این امر با موضع رسمی اسرائیل در مخالفت با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همخوانی دارد ــ به‌رغم آنکه بسیاری از مقامات سابق اسرائیل خروج آمریکا از برجام را اشتباه می‌دانند.
اسرائیل نتوانسته جلوی پیشرفت هسته‌ای ایران را بگیرد
دنی سیترینوویچ مدعی شد: از منظر یک نظاره‌گر، به نظر می‌رسد که اسرائیل در زمینه ایجاد سردرگمی و اختلاف در میان سلسله مراتب حکومت ایران موفق عمل کرده است. اسرائیل همچنین در برابر ایران بازدارندگی به وجود آورده و این امر موجب تقویت وجهه امنیتی نخست‌وزیر در داخل شده است، آنهم در مقطعی که دولت ائتلافی وی در خطر فروپاشی قرار دارد.
اما واقعیت برنامه هسته‌ای ایران که روز ۶ ژوئیه در جریان نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین برملا شد، نمایانگر عمق پیشرفت ایران در این حوزه به‌رغم تلاش‌های اسرائیل به منظور عقب راندن آن است. ایران به غنی‌سازی ده‌ها کیلوگرم اورانیوم تا سطح خلوص ۶۰ درصد، نصب سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر ۶ در محل تأسیسات زیرزمینی فردو، و تولید فلز اورانیوم ادامه می‌دهد. همه این فعالیت‌ها ذیل برجام ممنوع شده بودند، توافقی که اسرائیل شدیداً با آن مخالف است و در دوران زمامداری دونالد ترامپ با موفقیت علیه آن لابی کرد (ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد، به‌رغم آنکه ایران توافق را نقض نکرده بود).
اینکه از قصور ایران در ارائه توضیحات درباره اورانیوم کشف‌شده در سایت‌های اعلام‌نشده ــ که موضوع یک اقدام ملایم ضد ایران در روز ۸ ژوئیه در وین بود ــ بتوان در راستای افزایش فشارها به تهران بهره‌برداری کرد، جای شک و تردید است.
تردید در موفقیت فشار حداکثری و سیاست اسرائیل در قبال ایران
در ادامه این گزارش عنوان شده است: اسرائیل در مواجهه با این تحولات کماکان موضع سؤال‌برانگیزی اتخاذ کرده و خواستار «به صفر رسیدن غنی‌سازی» است و در عین حال به یک «طرح ثانویه» غیرواقع‌بینانه تکیه کرده است. تداوم تحریم‌های اقتصادی، عملیات‌های مخفیانه گوناگون، و تهدید به بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران باعث توقف برنامه هسته‌ای این کشور نشده‌اند و در رفتار تهران نیز تغییری به وجود نیاورده‌اند. در خصوص موفقیت این رویکرد در آینده نیز جای بسی تردید است.
دکترین «فشار حداکثری» دوران ترامپ نیز در دنیایی که با کمبود نفت مواجه است و مایل به دور زدن تحریم‌هاست، دیگر جواب نمی‌دهد. درآمدهای حاصل از صادرات نفت ایران تحت نظام کنونی تحریم‌ها نمایانگر این واقعیت است. نه تنها ایران از قبل در زمینه دور زدن تحریم‌ها مهارت دارد، بلکه جنگ اوکراین نیز موجب گسترش «ائتلاف تحریم شده‌ها» گردیده و از جمله روسیه و چین را شامل شده که مایلند تهدیدات آمریکا را به چالش بکشند. دولت بایدن نیز با توجه به قیمت بالای بنزین مایل نیست فشار بیشتری بیاورد. همسایگان عرب ایران در خلیج فارس نیز از اینکه ایران را در تنگنا قرار دهند می‌ترسند و به نظر می‌رسد آنها خواهان اجرای تحریم‌ها ضد ایران نیستند. چنین موضعی موجب گردید تا دولت ترامپ از امارات انتقاد کند که چرا چشمانش را بر روی دور زدن تحریم‌ها بسته است.
اسرائیل از لحاظ راهبردی شکست خورده است
به باور این اندیشکده آمریکایی، این مفهوم که یک «تهدید نظامی معتبر» ضد برنامه هسته‌ای ایران موجود است نیز تعبیر صحیحی نیست. ایران آخرین بار در سال ۲۰۰۳ واقعاً تهدید را احساس کرد. در آن مقطع، ده‌ها هزار نظامی آمریکایی به عراق حمله کردند و سایرین در افغانستان باقی ماندند. تهران بیم آن را داشت که مبادا نفر بعدی باشد. با توجه به سایر بحران‌های مبرم‌تر و تمایل آمریکا به کاهش حضور نظامی خود در خاورمیانه، این نوع تهدید را نمی‌توان دوباره عملی ساخت. بنابراین، با اینکه اسرائیل کماکان به موفقیت‌های تاکتیکی دست پیدا می‌کند، اما به لحاظ راهبردی نتوانسته هدف خود دال بر ممانعت از برخورداری ایران از یک برنامه هسته‌ای پیشرفته را محقق سازد.
اسرائیل هنوز ذهنیت یک دهه قبل را دارد
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: اسرائیل هنوز ذهنیت یک دهه قبل را دارد و درک نمی‌کند که دنیا عوض شده و مشخصاً برنامه هسته‌ای ایران تکامل پیدا کرده است. در حقیقت، سیاست اسرائیل کماکان بر پایه این تفکر بنا شده که می‌توان ایران را از قابلیت‌های هسته‌ای محروم ساخت، حتی با اینکه برنامه هسته‌ای این کشور همانی نیست که یک دهه قبل بود. ایران موفق شده بر موانع فنی چشمگیر به ویژه در حوزه غنی‌سازی و تولید سانتریفیوژ فائق آید. دانش موجود در ایران ماهیت فراگیر دارد و در ذهن دانشمندان هسته‌ای بیشماری جا کرده است ــ این تعداد به مراتب بیشتر از آنی است که بتوان حذفشان کرد.
بدتر از این، حتی اگر تأسیسات هسته‌ای همین فردا به طرز معجزه‌آسایی ناپدید شوند، ایران با توجه به دانش فنی موجود در آن کشور قادر است تأسیسات مزبور را ظرف چند ماه دوباره بسازد. گذشته از این، طبق بررسی اندیشکده شورای شیکاگو، برنامه هسته‌ای ایران از حمایت داخلی برخوردار است و حتی اگر رهبر یا حکومت آن کشور فردا تغییر کند، احتمال آن نمی‌رود که برنامه هسته‌ای کنار گذاشته شود.
در نهایت، راهبرد هزار زخم (هزار خنجر) اسرائیل در قالب به اصطلاح «جنگ در میان جنگ‌ها» در مورد مسائل منطقه‌ای نیز بکار گرفته شده است. با این حال، حملات اسرائیل به سوریه و لبنان موجب تغییر وضعیت ایران نشده و به تضعیف حزب‌الله لبنان نیز نینجامیده است. اگرچه ایران مشکلی برای جامعه بین‌المللی تلقی می‌شود، اما این اسرائیل است که پای به خط مقدم نبرد ضد ایران گذاشته و در معرض انتقام‌جویی ایران قرار دارد.
تغییر موازنه بازدارندگی میان کشورها واکنش شدید تهران را به دنبال خواهد داشت
با در نظر گرفتن این حقایق، اسرائیل صرفاً یک پیروزی هزیمت‌بار را در برابر ایران به دست می‌آورد. حملات اسرائیل در بهترین حالت برنامه هسته‌ای ایران را به تأخیر می‌اندازند و در بدترین حالت ایران را برمی‌انگیزند که با سرعت بیشتری به سمت جلو حرکت کند. اسرائیل باید در محاسبات خود تجدیدنظر و راهبردی اتخاذ کند که با وضعیت کنونی برنامه هسته‌ای ایران همخوانی دارد و اسرائیل را قادر می‌سازد تا افکار عمومی را بیشتر تحت تأثیر قرار دهد.
شورای آتلانتیک در پایان نوشت: اسرائیل در حال افزودن به موفقیت‌های تاکتیکی خود است، در حالی که راهبردش در قبال ایران شکست خورده است. میان اظهارات مقامات ارشد اسرائیل و واقعیات میدانی فاصله فزاینده‌ای وجود دارد. قبل از آنکه خیلی دیر شود، باید یک سیاست متوازن اتخاذ نمود که وضعیت برنامه هسته‌ای ایران را مدنظر قرار می‌دهد. مقامات اسرائیل باید به خاطر داشته باشند که کشاندن ایران به گوشه رینگ و تغییر موازنه بازدارندگی میان کشورها ممکن است واکنش شدید تهران را به دنبال داشته باشد و به یک رویارویی منطقه‌ای بینجامد.
| درباره نویسنده: دنی سیترینوویچ عضو غیرمقیم برنامه‌های خاورمیانه اندیشکده شورای آتلانتیک است. او به مدت بیست و پنج سال در طیف گوناگونی از مناصب در واحدهای فرماندهی اطلاعات جاسوسی رژیم صهیونیستی خدمت کرده و از جمله رئیس بخش ایران در دایره تحقیق و تحلیل اطلاعات دفاعی اسرائیل و نماینده این دایره در آمریکا بوده است. |