حرف مفت

به گزارش حلقه وصل، محسن مهدیان فعال رسانه ای در کانال تلگرامی خود نوشت:

امیدوارم دلخور نشوید. اما واقعا تعبیر دقیقی است؛ گرفتاری جدی عصر شبکه، حرف مفت است. البته این تعبیر را اولین بار هری فرانکفورت، استاد فلسفه اخلاق در سال ۱۹۸۵ در یک سخنرانی مطرح کرد و لب کلامش این بود که حرف مفت امری متفاوت از دروغگوئی است. دروغگو حقیقت را می داند و آنرا کتمان می کند و اما حرف مفت زن اساسا کار به حقیقت ندارد.

با این گزاره ها آشنائید:

"همه جا را فساد گرفته.". "همه مسوولین فاسدند". "فساد سیستمی است". "همه مردم دروغگویند". "فردا از امروز بدتر است". "اون دولت و این دولت ندارد همه مث همند". "روز به روز مردم بی حیاتر میشن". "مامورین ناجا همه شیتیل بگیرن". "عدلیه خودش دزد سر گردنه است".

همین؟

نه. سطح دیگری از حرف مفت زنی هست که ظاهرا خردمندانه تر است و اما هیچ تفاوتی با گزاره های بالا ندارد. کدام حرف ها؟ خیلی از توئیت ها و پست ها و کامنت هایی که مفت هستند.

چرا مفت؟

چون برای بیان آن نه نیاز به بررسی و تحقیق است و نه بابت کذب بودنش هزینه ای داده می شود. مثل حس "حکیم باشی" در توئیتر که باعث می شود افراد فارغ از هر حقیقتی هر آنچه به ذهن شان می رسد و سر قلم شان است را توئیت کنند.

ویژگی کلیدی حرف مفت چیست؟

حرف مفت تنها برای جلوه فروشی است. حرف مفت زن، تنها می خواهد بگوید: "هستم". او اساسا کار با حقیقت ندارد. البته حرفش همیشه هم دروغ نیست. ممکن است صادق یا کاذب باشد؛ هرجا به اصطلاح بار بخورد و فیو و لایک بگیرد و مقبولیت اجتماعی کسب کند.

نگاه توهین آمیز به تعبیر حرف مفت نداشته باشید. سخن بر سر یک پدیده جدید در رسانه است که آثار بسیار دردناکی دارد.

ما با پدیده ای در عصر شبکه های اجتماعی مواجهیم که افراد روایت و حال خودشان را از واقع می گویند؛ نگرش شان نه بینش. سخن بر سر حس و حال افراد از واقعیت است نه خود واقعیت. آنهم برداشتی که برای او مقبولیت بسازد.

حالا چرا موجب نگرانی است؟

چون اساسا روایت مثل گزاره های خبری، صدق و کذب بر نمی دارد. خبر "۹۰ درصد مسوولین ما دزد هستند" را می شود رد یا تائید کرد اما حس "همه مسئولین ما دزدند" را نه. چون حس فرد است. روایت و نگرش اوست. همین.

اما حرف مفت همیشه بوده است؛ چرا امروز نگران کننده است؟

چون به مدد رسانه شبکه ای، قدرت معناسازی پیدا کرده است. مخاطب حرف مفت، الزاما آنرا حرف مفت نمی داند. حرف مفت، حرف مفت می سازد. تلخ تر اینکه  به مرور زمان دغدغه یافتن حقیقت از بین می رود. حرف مفت زنی سکه رایج می شود چون بی هزینه می شود حرف زد و اعتماد به نفس و تشخص پیدا کرد.

در این فرآیند معیوب، روایتی حق است که قدرت معناسازی داشته باشد و قدرت معناسازی در تعداد لایک و فیو و چرخش محتواست. حرف مفت اینجاست که بازار می گیرد چون حرفی که بیشتر لایک می گیرد حرف های دوقطبی ساز و هیجانی و احساسی است.

در نهایت اینکه رسانه های دروغگو حساب ویژه ای روی حرف های مفت باز می کنند. اساسا دروغ رسانه های شیاد با حرف مفت در کامنت هاست که قدرت نفوذ می گیرد.

و اما چه باید کرد؟

نه حرف مفت بزنیم و نه اجازه دهیم حرف مفت بزنند. سکوت مقابل حرف مفت کمک به توسعه حرف هائی است که بادهواست.

این حدیث امام سجاد درباره «اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِن... أَوْ نَقُولَ فِی الْعِلْمِ بِغَیْرِ عِلْمٍ» اشاره به همین حرف مفت دارد.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.