به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، در بین سلاح های تاکتیکی هوا به سطح مشهور در جهان، می توان موشک AGM ۶۵ ماوریک را یکی از با سابقه ترین مدل ها معرفی کرد که هنوز در نیروهای مسلح جهان فعال بوده و با پیشرفت زمان و بهره گیری از فناوری های مدرن، به صورت مداوم به روز شده است. اگرچه سابقه فعالیت این موشک به دهه ۱۹۷۰ میلادی باز می گردد اما به دلیل ارتقاء های مداوم و مزیت های خود، هنوز هم یک نسخه موثر برای انهدام برخی اهداف توسط جنگنده ها به حساب می آید.
این نکته هم قابل توجه است که بدانید اولین کاربری رزمی و واقعی ماوریک در ایران، در واقع قبل از جنگ و انقلاب رخ داده و بر اساس گزارش های موجود، در اواخر بهار سال ۱۳۵۴ و در ادامه برخی از تجاوزات مرزی عراق به ایران ، یک دسته تانک ارتش بعث مرزهای قانونی ایران را پشت سر گذاشته و به کشورمان وارد می شوند. نیروی هوایی با جنگنده های اف ۴ فانتوم که به موشک های تازه تحویل شده ماوریک A مسلح بودند به تانک ها حمله کرده و با شلیک موشک ماوریک، تجهیزات بعثی ها را مورد اصابت قرار می دهند.
جنگنده فانتوم آمریکایی مجهز به موشک ماوریک
عملکرد موشک ماوریک در این درگیری، خصوصا در برابر رسته زرهی که جزو نقاط قوت عراقی ها بود مسئولین وقت نیروی هوایی را به افزایش تعداد این موشک ها علاقمند کرد و بر اساس برخی روایت ها، ایران بیش از ۲۵۰۰ تیر از این موشک را از آمریکا تحویل گرفت.
فانتوم ایرانی مجهز به موشک های ماوریک
اما کارزار اصلی ماوریک در ایران مربوط به دوران جنگ تحمیلی و خصوصا دوره چند ماهه اول جنگ است. ترکیب ترسناک فانتوم و ماوریک های نهاجا نقش بسیار مهمی در متوقف کردن یگان های زرهی عراق در منطقه خوزستان داشتند. همچنین در جریان عملیات مروارید در آذر ماه سال ۱۳۵۹ تقریبا می توان گفت عمده نیروی دریایی عراق به وسیله ترکیب فانتوم و ماوریک مورد اصابت قرار گرفته و به قعر خلیج فارس فرستاده شد. همچنین بالگردهای کبرا هوانیروز ارتش نیز در سالهای جنگ به این موشک قوی مجهز شده و در چندین نوبت اقدام به شلیک آن کردند. سالها بعد در مدل های جدیدتر بالگرد کبری، موشک ماوریک در آزمایش هایی از این پرنده پرتاب شد.
بالگرد کبرا هوانیروز در سالهای دفاع مقدس مجهز به موشک ماوریک
این موشک در سالهای بعدی نیز در جنگ هایی مثل عملیات طوفان صحرا به سال ۱۹۹۱ و یا در جریان تجاوز نظامی آمریکا به افغانستان و عراق، در حجم بسیار بالایی مورد استفاده قرار گرفته و در بازار صادرات نیز جزو گزینه های پر طرفدار محسوب می شود و در حال حاضر بیش از ۴۰ کشور کاربر مدل های مختلف این موشک هستند.
موشک ماوریک با طول ۲۴۹ سانتی متر و وزن ۳۰۴ کیلوگرم از یک سر جنگی ۵۷ کیلوگرمی با قابلیت خرج گود در مدل A بهره می برد. این موشک در مدل های دیگر به سرهای جنگی ۱۳۶ کیلوگرمی نیز مجهز شده بود. این موشک که ساخت شرکت ریتهون است در مدل اولیه که به ایران نیز فروخته شد از سیستم هدایت اپتیکی بهره می برد. در این شیوه تصاویر ثبت شده از جستجو گر موشکی به داخل یک نمایشگر در کابین خلبان یا افسر سامانه تسلیحاتی در کابین عقب منتقل شده و کاربر با کشف هدف و قفل بر روی آن موشک را شلیک می کند. بعد از پرتاب موشک دیگر نیازی به هدایت نداشته و به صورت خودکار به سمت هدف می رود.
نمونه اولیه موشک ماوریک
در مدل های بعدی این موشک سیستم های هدایت نیمه فعال لیزری و تصویر ساز فروسرخ نیز برای این موشک توسعه پیدا کرد. برد موشک های سری ماوریک بیش از ۲۲ کیلومتر و سرعت آنها نیز در حدود ۱۱۵۰ کیلومتر بر ساعت است.
ارتقاء جدید نهاجا روی موشک های ماوریک
اما بر اساس تصاویری که جدیدا از یک ارتقاء برای موشک های سری ماوریک نهاجا منتشر شده، به نظر می رسد که حرکتی مهم، برای به روز رسانی مناسب در آنها انجام شده است. موشک های ماوریک در مدل A با توجه به دوره خود مشخصا از فناوری تصویر برداری پایین تر به نسبت زمان فعلی بهره برده و پروسه هدف یابی و قفل اولیه برای خلبان به وسیله آن کاری مشکل بوده است.
آنچه بر اساس تصاویر توسط نهاجا انجام شده تغییر دوربین تصویر برداری و همچنین برد های الکترونیکی قدیمی با مدل های جدید در این موشک ها است. در تصاویر پخش شده از این ارتقاء با واژه CCD رو به رو می شویم که مخفف عبارت انگلیسی Charge-coupled device است. این عبارت در زبان فارسی به صورت افزاره بارجفت‌شده یا افزاره رنگ‌بردار ترجمه می شود. به صورت پایه ای و به زبانی ساده، با استفاده از این فناوری می توان تصاویری با شفافیت و کیفیت بالا حتی در محیطی کم نور را بدست آورد. شبیه به این ارتقاء در موشک های سری AGM ۶۵H در آمریکا انجام شده و خصوصا برای عملیات در محیط های کویری و خشک گزینه های مناسب است.
کیفیت تصویر در دوربین مدل قدیمی تر موشک ماوریک
تصاویر مربوط به دوربین موشک ماوریک ارتقاء یافته در ایران
استفاده از قطعات جدید الکترونیکی - جدا از موضوع ارائه تصاویری با کیفیت بهتر به خلبان - بحث اطمینان پذیری موشک برای استفاده در سالهای بعد را نیز موجب شده و به نوعی باید گفت حرکت متخصصان صنایع دفاعی کشورمان در کنار ارتقاء، یک عمردهی مهم برای ذخیره موشک های ماوریک خود بود.
آیا نهاجا از یک قابلیت مهم هم رونمایی کرد؟
اما در تصاویر منتشر شده از آزمایش های موشک ارتقاء یافته توسط نهاجا، بخشی وجود دارد که شلیک یک موشک ماوریک با سیستم اپتیکی ارتقاء یافته، از یک جایگاه زمینی را نشان می دهد. موشک مورد نظر به راحتی شلیک شده و با ارتفاع گرفتن به سمت هدف خود رفته و با موفقیت به آن برخورد می کند. البته در این آزمایش موشک فاقد مواد منفجره در بخش سر جنگی خود است.
شلیک موشک ماوریک نهاجا از یک جایگاه زمینی - تصاویر کامل این آزمایش در کلیپ بالایی موجود است
بحث تبدیل برخی از موشک های هوا به سطح یا راکت های هوا به سطح در نقش زمین پرتاب، از جمله مواردی است که خصوصا در سالهای اخیر مورد توجه بوده و برای نمونه در برخی نمونه ها مثل موشک هلفایر یا راکت های سری هایدرا انجام شده است. اما در کلاس موشک های سنگین تر مثل ماوریک کمتر شاهد این مسئله هستیم. اما همانطور که اشاره شده و در تصاویر هم به خوبی قابل مشاهده است بحث هدایت موشک در وضعیت پرتاب از زمین نیز به خوبی اعمال می شود. می توان گمانه زنی کرد که نوعی از مدل زمین پرتاب این موشک نیز در حال توسعه یا حتی آماده عملیاتی شدن باشد. سرعت این موشک در کنار قدرت تخریب قابل توجه آن، برای هر هدف زمینی می تواند یک کابوس واقعی باشد. در صورت پرتاب از یک پلتفرم زمینی مشخصا برد این موشک کاهش پیدا خواهد کرد ولی همچنان بردی مناسب برای به دور ماندن از بسیاری از سامانه های آتش متقابل دشمن را در اختیار واحد کاربر آن خواهد داد.