گام بزرگ برای ساخت آواکس و پرنده جمع‌آوری سیگنال در کشور با رونمایی از «سیمرغ» / بازار پر رونق خرید هواپیماهای تاکتیکی سبک در اروپا و آسیا+عکس

به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، پس از مدتها بی خبری از پروژه مشهور و پر حاشیه ساخت هواپیما در کشورمان، هواپیمای ترابری سیمرغ توسط صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیانی نیروهای مسلح رونمایی شد که نشان دهنده یک پرنده ترابری تاکتیکی سبک بر اساس باز طراحی مفهوم کلی از هواپیمای مسافربری آنتونوف ۱۴۰ و پروژه ایرانی آن یعنی ایران ۱۴۰ است. در حال حاضر به صورت دقیق، تفاوت های موجود بین نمونه ساخته شده به نام سیمرغ از یک سو و آنچه به عنوان ایران ۱۴۰ یا آنتونوف ۱۴۰ پیش از این ساخته شده مشخص نیست. اما آنچه بر اساس تصاویر می توان مطرح کرد، باز طراحی بخش هایی از بدنه از جمله دم و بال هواپیما است؛ اقدامی که نتایجی موثر در زمینه کاهش مسافت فرود و برخاست داشته و همچنین در بخش افزایش حجم سوخت و تناژ قابل حمل، خود را نشان خواهد داد.

به طور کلی باید توجه داشت که در دهه های اخیر، چه در بخش هواپیماهای تربوپراپ مثل سری سیمرغ یا در نمونه های جت، بحثی به اسم هواپیماهای منطقه ای مطرح شده که عمدتا مربوط به مدل های مسافربری با توان حمل مسافران کم تر برای مسیرهای کوتاه تر است. البته این مسئله در نمونه های جت و خصوصا با کاهش مسافران مثل مدل های VIP، به افزایش قابل توجه برد نیز منجر شده است.

هواپیمای ترابری سیمرغ

در کنار بحث حمل مسافر و کاربری غیر نظامی، پتانسیل های بالایی در این طراحی ها برای بحث های نظامی از ترابری گرفته تا اموری مثل گشت دریایی، هشدار زودهنگام هوابرد (آواکس) و حتی نمونه های مسلح شده برای پشتیانی نزدیک هوایی وجود دارد که سری سیمرغ می تواند در ادامه، همین نقش ها را برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ایفا کند. اما در این بخش در دیگر کشورهای دنیا بویژه کشورهای غیر از تولیدکنندگان مشهور شرقی و غربی پرنده های مسافربری و نظامی، چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است؟ در این گزارش نگاهی به برخی از این طرح ها -صرفا پرنده های تربوپراپ - خواهیم داشت.

سوئدی ها و طرح های موفق از شرکت Saab

شرکت سوئدی Saab از جمله طراحان موفق در حوزه محصولات نظامی از جمله هواپیما است. در حوزه هواپیماهای منطقه ای با پیشران توربوپراپ، سری ساب ۳۴۰ و ساب ۲۰۰۰ از جمله محصولات موفق سوئدی ها در حوزه مسافربری بوده اند که دارای پتانسیل بالایی در حوزه نظامی بوده و مشتریان خاص خود را نیز داشته اند.

هواپیمای آواکس نیروی هوایی تایلند بر پایه پلتفرم ساب ۳۴۰

هر دو هواپیماهای این سری با رادارهای آرایه فازی فعال سری Erieye ساخت سوئد و با تبدیل شدن به آواکس هایی کوچک در اندازه ظاهری، اما بسیار موثر در عمل در بازار صادراتی ظاهر شده اند. در حال حاضر برای نمونه، نیروی هوایی سوئد و نیروی هوایی تایلند از آواکس ها بر پایه ساب ۳۴۰ و پاکستانی ها و سعودی ها نیز از هواپیماهای آواکس بر پایه ساب ۲۰۰۰ بهره می‌برند. در جریان رویارویی هوایی سال ۲۰۱۹ بین ارتش های هند و پاکستان، آواکس های ساخت سوئد متعلق به نیروی هوایی پاکستان دست برتر را در شناسایی و قابلیت شلیک اول به جنگنده های این کشور، در مقابل هندی ها اعطاء کردند.

آواکس نیروی هوایی پاکستان بر پایه پلتفرم ساب ۲۰۰۰

شرکت ساب سوئد همچنین قابلیت های گشت دریایی را نیز برای هواپیمای ساب ۲۰۰۰ و همچنین برای هواپیمای توربورپراپ سری Q۴۰۰ از شرکت کانادایی بمباردیر ارائه کرده که این پروژه به عنوان اره ماهی یاد شده و فعلا در فاز بازاریابی هستند.

ATR و بازار داغ گشت دریایی

وقتی از هواپیماهای تربوپراپ منطقه ای در جهان صحبت به میان می آید، نمی توان اشاره ای به خانواده ATR که در حال حاضر به صورت مشترک بین ایرباس فرانسه و لئوناردوی ایتالیا ساخته می شود، نداشت. این پرنده که مدل های مسافربری آن در کشور ما نیز در حال پرواز است در حوزه گشت دریایی و جنگ ضد زیردریایی نیز از جمله پرنده های با پتانسیل بالاست.

هواپیمای گشت دریایی و جنگ ضد زیردریایی بر پایه مدل ATR ۷۲ متعلق به نیروی دریایی ترکیه

در حال حاضر دو کشور همسایه ما یعنی پاکستان و ترکیه از این هواپیما در نقش گشت دریایی بهره برده و در مدل سفارش داده شده برای ترکیه، قابلیت حمل اژدر و مقابله با زیردریایی ها نیز برای این هواپیماها در نظر گرفته شده است. طیف وسیعی از سیستم های راداری، اپتیکی و البته تسلیحاتی قابلیت نصب روی این هواپیما را داشته و می توان از آن هم در زمان صلح برای بحث کنترل کل خطوط کشتیرانی و جستجو و نجات در زمان بروز درگیری نیز در بحث کنترل فضای نبرد دریایی و در صورت لزوم درگیری با شناورهای دشمن بهره برد.

یک تجربه موفق از اسپانیا

به صورت کلی و عمده باید گفت اکثر طرح ها در این بازار در انحصار تولیدکنندگان اروپایی است. در این میان شرکت اسپانیایی CASA که امروز محصولات آن بخشی از مجموعه ایرباس است، برای بازار کشور اندونزی طرحی موسوم به CN-۲۳۵ را توسعه داد. این طرح بسیار موفق هم در بحث مسافربری و ترابری غیر نظامی و هم در حوزه نظامی به تولید انبوه رسیده و پس از آن مدل توسعه یافته تر یعنی C-۲۹۵ معرفی شده است.

هواپیمای HC-۱۴۴ Ocean Sentry برای گارد ساحلی آمریکا که بر اساس مدل CN-۲۳۵ ساخته شده

مدل مسلح شده از هواپیمای سی ۲۹۵ شرکت ایرباس

در مجموع باید گفت که از این دو مدل، چیزی نزدیک به ۵۰۰ فروند هواپیما تولید شده و مشتریان بسیاری در سر تا سر دنیا را تغذیه کرده است. از گارد ساحلی آمریکا تا نیروی هوایی کانادا و کشورهایی مثل فنلاند، برزیل، جمهوری چک، هندوستان، فرانسه، پاکستان، مکزیک و مراکش از جمله کاربران این دو مدل هواپیما هستند.

مدل آواکس پیشنهاد داده شده بر اساس پلتفرم سی ۲۹۵

نکته جالب این که در سری سی ۲۹۵ برای نمونه، با اینکه با یک هواپیمای توربوپراپ دو موتوره سبک رو به رو هستیم مدل های آواکس، جمع آوری سیگنال های الکترونیکی، گشت دریایی و حتی نمونه مسلح شده به توپ، موشک و راکت های هدایت شونده برای ماموریت های پشتیبانی نزدیک هوایی بر اساس این هواپیما توسعه پیدا کرده است.

یک کار خاص از ایتالیایی ها

در حوزه طراحی هواپیماهای ترابری سبک، ایتالیایی ها در دهه ۱۹۷۰ میلادی طرحی موفق به نام G.۲۲۲ داشتند. چندین مرحله توسعه و مدرن سازی امروزه بدل به پرنده های به نام C-۲۷J از شرکت لئوناردو شده است. این هواپیمای تربوپراپ کوچک و سبک که در اصل برای بحث ترابری و حمل نیرو و محموله های نظامی توسعه پیدا کرده، به شکل جالبی برای دیگر ماموریت های نظامی نیز قابل تغییر است.

مدل جنگال و جمع آوری سیگنال بر پایه هواپیمای سری C-۲۷J متعلق به ارتش ایتالیا بر فرار عراق

این هواپیما بر اساس نیاز مشتری می تواند برای نقش هایی مثل جست و جو و نجات دریایی، کنترل و فرماندهی هوابرد، جنگ الکترونیک، شناسایی و جمع آوری سیگنال های الکترونیکی و مغناطیسی و حتی گونه مسلح شده برای پشتیبانی نزدیک هوایی نیز مجهز شود. فرماندهی عملیات ویژه نیروی هوایی و گارد ساحلی آمریکا در کنار نیروهای هوایی کشورهایی مثل ایتالیا، استرالیا، یونان، رومانی، مراکش و ترکمنستان از کاربران مدل های مختلف این هواپیما هستند.

باید توجه داشت که هواپیمای سیمرغ ایرانی البته در ابتدای راه و انجام آزمایش های مربوط به ماموریت اولیه و اصلی خود یعنی ترابری سبک تاکتیکی است اما با نگاهی به توانایی های موجود در کشور می توان گفت که این پرنده می تواند در نقش های دیگر همانند نمونه های مورد اشاره در بالا نیز ظاهر شود بخصوص آنکه سیستم های اپتیکی که در سالهای اخیر در حجم قابل توجهی در کشور توسعه پیدا کرده اند، در کنار رادارها و سامانه های نقشه برداری و حتی انواع بمب ها و موشک های دورایستای هوا پرتاب نیز قابلیت تعریف شدن برای استفاده در این پرنده را دارند. ذکر این نکته نیز مهم است که بسیاری از این زیر سیستم ها در اندازه های کوچک و سبک تر برای نصب روی پرنده های بدون سرنشین ایرانی توسعه پیدا کرده و مشخصا در پلتفرم بزرگتری مثل سیمرغ می توان محموله هایی سنگین تر با قابلیت های بیشتر را نیز حمل و مورد استفاده قرار داد.