ممنوعیت مصرف مولتی ویتامین‌ها بدون تجویز پزشک

به گزارش حلقه وصل، کارشناس تجویز و مصرف منطقی دارو معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی همدان نسبت به مصرف ویتامین ها و مولتی ویتامین ها بدون تجویز پزشک هشدار داد.

دکتر مجید حنیفه، اظهار کرد: مصرف برخی ویتامین ها در صورت مصرف بیش از حد برای بدن نیز عوارضی ایجاد می کنند  که از جمله آنها ویتامین D و کلسیم ها هستند به گونه ای که مصرف ویتامین D در صورت مصرف بیش از حد مشکلات عروقی و مصرف بیش از حد کلسیم نیز در کلیه ها رسوب ایجاد می کند و سنگ کلیه تشکیل می شود.

وی افزود: برخی والدین  تصور می کنند هر چه به کودک ویتامین بیشتری بخورانند مشکل کم اشتهایی و کمبود ویتامین های بدن کودک رفع می شود، این در حالیست که مصرف ویتامین ها دُز مشخص داشته و نباید بیش از حد توصیه شده، مصرف شود.

دکتر حنیفه خاطرنشان کرد: برخی ویتامین ها مکمل محسوب نمی شوند و خاصیت دارویی دارند بنابراین باید به مقدار مصرف ویتامین ها و دوره زمانی مصرف آنها توجه شود و بهترین روش تقویت بدن و رفع کمبود ویتامین ها مراجعه به پزشک بوده و پزشک معالج با بررسی و معاینات ویتامین و داروهای مورد نظر را تجویز خواهد کرد.

وی به مصرف منطقی دارو اشاره کرد و افزود: زمانی مصرف یک دارو منطقی است که متناسب با نیاز پزشکی فرد، دارو تجویز شده باشد همچنین دُز مصرفی دارو رعایت شود و بازه زمانی مشخص که دارو باید مورد استفاده قرار گیرد، هنگام مصرف رعایت شود همچنین مصرف منطقی دارو باید به گونه ای باشد که کمترین میزان هزینه برای بیمار تحمیل کند که تمامی این مباحث نیز مصرف منطقی دارو را شامل می شود.

وی اظهار کرد: مصرف خودسرانه دارو بدون تجویز پزشک یکی از مصادیق مصرف غیر منطقی دارو است چراکه  دُز مصرفی، زمان مصرفی، تحمیل هزینه مصرف دارو و سایر موارد در نظر گرفته نشده است.

دکتر حنیفه افزود: زمانی که مصرف یک دارو توسط  پزشک تجویز می شود، اما بیمار مدت زمان مصرف و فاصله های زمانی مصرف را رعایت نکند، از مصرف منطقی دارو خارج می شود که طبق آمار بهداشت جهانی  تنها ۲۵ درصد افراد داروها را درست مصرف می کنند و از هر چهار نفر تنها یک نفر داروها را درست مصرف می کند.

این داروساز ادامه داد: در کشور ما آمار دقیقی از وضعیت مصرف داروها وجود ندارد، اما طبق آمار می توان گفت به طور میانگین و متوسط هر یک نفر در هر روز یک قرص مصرف می کند.

وی با بیان اینکه در جامعه فرهنگ علامت درمانی بسیار مرسوم است، تصریح کرد: برخی پزشکان  و برخی بیماران به دنبال کاهش علامت بیماری هستند و به هر نحوی به دنبال فروکش کردن علائم بیماری بوده در حالیکه برخی بیماری ها از جمله بیماری های ویروسی نیازمند گذشت زمان است.

دکتر حنیفه ادامه داد: در برخی موارد بیماران برای مصرف دارو و کاهش علامت بیماری اصرار می ورزند که گاهی اوقات پزشکان  را مجبور به نوشتن داروها  کرده یا در برخی موارد بیماران به طور مستقیم به داروخانه مراجعه کرده و درخواست دارو می کنند که  این امر درست نیست و با مصرف منطقی دارو هم خوانی ندارد.

وی با بیان اینکه جامعه ما به اصول پیشگیری معتقد نیست، خاطرنشان کرد: در فرهنگ درمانی کشور، به دنبال امور درمانی هستیم و به حفظ سلامتی اعتقادی نداریم در حالیکه امر پیشگیری بسیار کم هزینه تر خواهد بود.

این داروساز با بیان اینکه برخی افراد به دنبال وقت گرفتن از پزشکانی هستند که بسیار سخت نوبت دهی دارند که به علت ماندن دذر صف نوبت دهی، امر درمان آنها به تعویق می افتد و بیماران تا زمان فرا رسیدن نوبتشان به صورت خودسرانه اقدام به مصرف دارو می کنند که این امر بسیار اشتباه است.

وی همچنین پاندمی کرونا را یکی از دیگر از عوامل افزایش دهنده مصرف خودسرانه داروها خواند و گفت: در برخی موارد بیماران به دلیل ترس از ابتلا به کرونا از حضور در مطب پزشکان خودداری کرده و اقدام به مصرف خود سرانه دارو در منزل کرده اند که این امر خلاف مصرف منطقی داروست.

دکتر حنیفه به عوارض مصرف خودسرانه داروها اشاره کرد و افزود: هنگامی که یک فرد بدون تجویز پزشک اقدام به مصرف دارو می کند در واقع بیمار خودش را در معرض برخی عوارض قرار می دهد در حالیکه عوارض برخی داروها در هر فرد متفاوت بوده به عنوان مثال مصرف پنی سیلین در برخی افراد شوک ایجاد می کند در حالیکه در فرد دیگری این گونه نیست، بنابراین افرادی که خودسرانه اقدام به مصرف دارو می کنند از عوارض داروها هیچ گونه آگاهی نداشته و بر این باورند که داروی مورد نظر در فرد دیگری هیچ واکنشی نداشته ، بنابراین اقدام به مصرف دارو می کند با این تصور که این دارو عوارض ندارد.

وی در ادامه گفت: عوارض داروها قابل پیش بینی نیستند و ممکن است یک دارو در فردی بسیار واکنش داشته باشد و همان دارو در فرد دیگری هیچ واکنشی نشان ندهد، بنابراین نباید عدم بروز واکنش دارو در یک فرد را مبنا قرار داد  چرا که افراد شبیه یکدیگر نیستند.

دکتر حنیفه ادامه داد: پزشک هنگام تجویز دارو به بیمار، وی را مورد ارزیابی قرار می دهد و از لحاظ سن، جنس، توانایی جسمانی بدن و بیماری های زمینه ای، شرایط خاص بارداری و شیردهی را مد نظر قرار می دهد وسپس دارو تجویز می کند.

وی با بیان اینکه یکی از شایع ترین داروهایی که خودسرانه مصرف می شود، آنتی بیوتیک ها هستند، تاکید کرد: آنتی بیوتیک ها در مواردی که حتی توسط پزشک تجویز می شود و بیمار دوره زمانی مصرف دارو را رعایت نکند یا بلافاصله بعد از  شروع مصرف دارو را قطع می کند که تمامی این موارد موجب ایجاد مقاومت بدن بیمار به آنتی بیوتیک می شود و این مقاومت به سایر میکروارگانیسم ها منتقل می شود، بنابراین بدن بیمار به آنتی بیوتیک ها مقاوم می شود.

دکتر حنیفه به بحث اتلاف هزینه ها و منابع اشاره کرد و افزود: برخی داروها که خودسرانه مصرف می شود برای داروی مورد نظر ارز مشخصی تعریف شده که مصرف خودسرانه  آنها موجب اتلاف هزینه ها و سرمایه ملی می شود و به این ترتیب ممکن است با کمبود دارو مواجه شویم.

این مقام مسئول با بیان اینکه  برخی افراد علاقمند به استفاده از داروهای تزریقی دارند و هنگام مراجعه به پزشک اصرار بر استفاده دارو به شکل تزریقی دارند، تصریح کرد: باید بدانیم که عوارض داروها در فرم های تزریقی بیشتر است و هنگامی که فرم خوراکی دارو وجود دارد، تا جایی که امکان دارد باید از داروی تزریقی اجتناب کرد.

وی ادامه داد: مصرف داروهای تزریقی ریسک برخی بیماری ها از جمله عفونت های هپاتیت و ایدز را افزایش می دهد.

دکتر حنیفه به ایجاد وابستگی مصرف برخی داروها اشاره و اضافه کرد: برخی داروها از جمله داروهای آرام بخش با مصرف خودسرانه وابستگی ایجاد می کنند چراکه افزایش میزان دُز و کاهش دُز مصرف داروهای آرام بخش بسیار مهم است که پزشک معالج تمامی موارد را رعایت می کند در حالیکه مصرف خودسرانه این داروها به علت عدم رعایت میزان دُز مصرفی و زمان مصرف دارو وابستگی ایجاد می کند و بیمار را تاجایی پیش می برد که به علت عدم کارایی مجبور به استفاده تعداد بیشتری از این دارو می شود که  این  امر نشان می دهد، شخص به دارو وابسته شده است.

این داروساز به تداخلات دارویی اشاره کرد و گفت: برخی داروها ممکن است در نحوه مصرف لازم به رعایت باشد یا همزمان با سایر داروهای مصرفی توسط فرد تداخل داشته باشد که تمامی این موارد توسط پزشک معالج بررسی می شود اما در مصرف خودسرانه هیچ یک از این موارد رعایت نمی شود.