پشت‌پرده برخی از آگهی‌های استخدام بانوان

به گزارش حلقه وصل، کلیشه قدیمی خیلی از فیلم‌ها و سریال‌ها، دخترهای جوانی بودند که صفحات آگهی روزنامه‌ها را در دست می‌گرفتند و دنبال شغل می‌گشتند. حالا آن صفحات کاغذی جایش را به صفحه‌های موبایل داده تا خانم‌های جویای شغل، به‌جای نشستن روی نیمکت پارک و خط زدن آگهی‌ها، در برنامه‌های موبایل دنبال منبع درآمد بگردند.

همزمان با این تغییر و تحول، نوع آگهی برای مشاغلی که دنبال یک خانم می‌گردند هم عوض‌شده است. از یک‌زمانی به بعد بعضی از آگهی گذاران، عرف اجتماعی که اجازه نمی‌داد راجع به لباس و جزئیات رفتار خانم‌ها صحبت بشود را کنار گذاشتند. «خانم با روابط عمومی و فن بیان خوب» «متقاضی خانم باید آراسته و خوش‌لباس باشد» «مجرد و حداکثر سن ۳۰ سال» ازجمله قیدهایی هستند که آگهی‌دهندگان اینترنتی از برای خانم‌ها در نظر می‌گیرند. البته که آراستگی در پوشش در حد عرف جامعه و یا داشتن سن نه‌چندان بالا برای بعضی مشاغل لازم است اما پشت پرده این آگهی‌ها نشان می‌دهد که گاهی این کلمات برای آگهی‌دهنده معانی بیشتری دارند.

چادری قبول نمی‌کنیم
برنامه «دیوار» که محلی برای خریدوفروش کالا و همچنین عرضه و تقاضای شغلی است را روی گوشی همراه باز می‌کنم. یکی از آگهی‌ها که عنوانش فقط «منشی مدیرعامل» است چشمم را می‌گیرد. در توضیحات آگهی نوشته‌شده «منشی خانم برای هماهنگی کارهای مدیرعامل. ساعت کاری نامشخص شاید روزهای تعطیل. حقوق خوب. خانم باید روابط عمومی بالا داشته و خوش‌برخورد باشد» شماره را که می‌گیرم خانمی پاسخ می‌دهد: «حقوقی که دریافت می‌کنید یک و نیم میلیون است. نیاز به پوشش خاصی نیست ولی باید شیک باشید» می‌پرسم «من همیشه لباس‌های آراسته می‌پوشم اما چادری هم هستم ایرادی ندارد؟» چند ثانیه پشت تلفن سکوت برقرار می‌شود

+ «شما چادری هستید؟»

- «بله»

+ «ببخشید اگر چادری هستید نمی‌توانیم با شما همکاری کنیم»

- «ولی من همه شرایطی که در آگهی گفتید را دارم»

+ «ببخشید امکانش نیست. خداحافظ»

فقط مجردها تماس بگیرند
قید «مجرد» و تعیین سن برای خانم‌های جویای شغل هم بین آگهی‌ها زیاد تکرار می‌شود. آگهی بعدی که پیدا می‌کنم یک کارگاه مروارید زنی روی پارچه است. مکان کارگاه تقریباً از شهر بیرون است و وقتی از آگهی‌دهنده می‌پرسم چرا قید کرده‌اید که حتماً باید مجرد باشیم، همین موضوع را مطرح می‌کند و می‌گوید: «آدم مجرد اختیارش دست خودش است. راستش حوصله اینکه هرروز بگوید شوهرم الآن می‌رود خانه و شوهرم غذا ندارد را نداریم. حالا شما مجرد هستید یا نه؟»

ادعا می‌کنم که مجردم ولی سنم از چیزی که در آگهی خواسته‌شده بیشتر است و تجربه کار هم ندارم. مرد جواب می‌دهد: «حالا یکی دو سال ایرادی ندارد. آدرس بدهم بیایید کار در کارگاه را ببینید؟» می‌گویم: «دوستی دارم که هم تجربه مروارید زنی دارد هم‌ سنش پایین‌تر است ولی متأهل است. می‌شود به او هم بگویم بیاید؟» مرد محکم جواب می‌دهد: «نه خانم! عرض کردم فقط مجرد. طالب بودید تماس بگیرید آدرس بدهم» گوشی را قطع می‌کند.

منشی آراسته با روابط عمومی بالا
استفاده از الفاظی مثل «آراسته» که چندین معنی می‌دهد می‌تواند خانم‌های جویای شغل را دچار شک و تردیدهای زیادی کند. آقایی که در برنامه دیوار و برای «منشی خانم در ولنجک» آگهی گذاشته است، در پاسخ به این سؤال که «دقیقاً منظورتان از آراسته بودن چیست؟ باید لباس یا آرایش خاصی داشته باشم؟» می‌گوید: «اینجا مهمان‌های خارجی رفت‌وآمد می‌کنند و منشی که وظیفه پذیرایی و راهنمایی آن‌ها را به عهده دارد باید لباس مرتب و شیک بپوشد اما ما نوع خاصی از لباس یا حدی از آرایش را مشخص نمی‌کنیم»

به نظر می‌رسد که این آگهی‌دهنده کلمه «آراسته» را به معنای واقعی خودش نه چیزی بیشتر به‌کاربرده است. اما همیشه هم این‌طور نیست.

 سمیه زن جوانی که این روزها منشی یک دندان‌پزشک خانم است، درباره روزهایی که جویای کار بوده و آگهی‌های مختلف را بالا و پایین می‌کرده است می‌گوید: «خیلی از آگهی‌های اینترنتی قبل از هر چیز از شما می‌خواهند عکستان را برایشان بفرستید. حتی یک آگهی درخواست منشی برای شرکتی تجاری بود که عکس پرسنلی با مقنعه را از من قبول نکرد و صراحتاً خواست عکس بی‌حجاب و با لباس غیررسمی بفرستم! من همیشه به وضعیت لباس و ظاهرم می‌رسم اما یک‌بار که برای کار در یک لباس‌فروشی شرایطم را پذیرفتند و گفتند برای مصاحبه حضوری بیا، رفتم و دیدم دخترهای دیگری که آنجا کار می‌کنند در حد خیلی زیادی آرایش دارند و با مشتری‌ها گرم می‌گیرند. آن موقع بود که فهمیدم منظور آگهی‌دهنده از روابط عمومی بالا، چیست!»

حقوق کم، کار زیاد
عرف نانوشته‌ای عرضه و تقاضای شغلی جامعه ما این‌طور تعیین کرده است که بعضی مشاغل مثل منشی‌گری یا صندوق‌دار رستوران و فست فود، مخصوص خانم‌هاست و می‌شود به خانم‌ها مبلغی کم، حتی کمتر از حقوق پایه کارگری که در قانون کار آمده را پرداخت کرد.

پیش‌فرض این موضوع هم این است که خانم‌ها اغلب سرپرست خانوار نیستند و جهت استقلال مالی نسبی کار می‌کنند. البته این پیش‌فرض برای عده‌ای درست است، اما برای عده زیاد دیگری هم با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور درست نیست و بسیاری از خانم‌ها به منبع درآمد شغل خود احتیاج زیادی دارند.

سمیه می‌گوید: «شاید ایراد از خود ما خانم‌هاست که زمانی شغل پردردسر و پرزحمت را با حقوق کم، صرفاً برای اینکه شاغل باشیم یا درآمد داشته باشیم قبول کردیم و این عرف نانوشته را جا انداختیم. اما درستش این است که هرکس اندازه زحمتی که می‌کشد حقوق دریافت کند چه مرد باشد و چه زن. آن‌وقت شاید دیگر آگهی‌دهنده‌ها و کارفرمایان انتظار نداشته باشند که اگر خانمی را برای کار انتخاب کردند می‌توانند حتی درباره نوع پوشش او، نوع حرف زدنش و حتی مجرد و متأهل بودن او تصمیم بگیرند»