نگاهی به زندگی همسر فداکارحضرت محمد(ص) در راه نشر اسلام/ وصیت حضرت خدیجه(س) به پیامبر(ص) چه بود؟

به گزارش حلقه وصل،  حضرت خدیجه(س) دختر خُوَیلِد، مشهور به خدیجه کبری(س) و ام‌المومنین، نخستین همسر پیامبر اکرم (ص) و مادر حضرت فاطمه‌الزهرا (س) سه یا چهار دهه قبل از آغاز بعثت در مکه به دنیا آمدند. آن حضرت پیش از ظهور اسلام از زنان برجسته قریش محسوب می‌شدند و به ایشان «طاهره»، «مبارکه‏»، «سیده زنان قریش»، «بانوی دوراندیش و خردمند» و «بانوی عاقل» می‌گفتند؛ این اسامی نشان دهنده جایگاه بالایشان در میان مردم بوده است. در روایتی از پیامبر(ص)، سرور زنان جهان خدیجه(س)، فاطمه(س)، مریم و آسیه معرفی شده‌اند. این بانوی بزرگوار با القابی همچون طاهره، زکیه، مرضیه، صدیقه، سیده نساء قریش، خیرالنساء و بانوی بلندمرتبه یاد شده است. ام‌المومنین(س) قبل از بعثت با حضرت محمد(ص) ازدواج کردند و اولین زنی محسوب می‌شوند که به پیامبر(ص) ایمان آوردند. دهم ماه مبارک رمضان سالروز وفات ایشان است، به همین بهانه نیم‌نگاهی به زندگی این بانوی بزرگوار داشته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.

ازدواج پیامبر(ص) و حضرت خدیجه(س)

حضرت خدیجه (س) در دوران جوانی با تشکیل کاروان‏‎های تجاری به تجارت روی آوردند. چندین شتر در دست کارگزاران ایشان بود که در اطراف کشورهایی همچون شام، مصر، حبشه داد و ستد می‌کردند. حضرت خدیجه (س) از طرف پدری با رسول خدا (ص)، عموزاده بودند و نسب هر دو به قصی بن کلاب می‌رسید. خدیجه (س) وقتی آوازه درستی، امانت‌داری و خوش خلقی محمد امین (ص) را شنیدند، در پی مذاکراتی با ابوطالب عموی پیامبر (ص)، ایشان را برای امور مربوط به داد و ستدها در کاروان تجارتی خود انتخاب کردند و محمد امین (ص) برای تجارت، به شام رفتند.

پس از این سفر تجارتی بود که خدیجه (س) شیفته لیاقت، نجابت، امانت‌داری، راستگویی، خوی نیکو، مکارم اخلاقی و معنوی، شخصیت ممتاز و محترم، و همه خصال پسندیده پیامبر (ص) شدند. حضرت خدیجه (س) از بزرگترین بانوان اسلام به شمار می‎رود؛ ایشان نخستین زنی بودند که مسلمان شدند و به پیامبری حضرت محمد (ص) ایمان آوردند. همچنین اولین بانویی بودند که همراه امام علی (ع) با پیامبر (ص) به نماز ایستادند.

پیامبر(ص) به احترام خدیجه(س)، در طول حیات ایشان همسر دیگری انتخاب نکردند و پس از وفاتشان همواره از ایشان به نیکی یاد می‌کردند. پیامبر(ص) از خدیجه(س) صاحب دو پسر به نام‌های قاسم و عبدالله و چهار دختر به‌نام‌های زینب (س)، رقیه (س)، ام‌کلثوم (س) و فاطمه (س) شدند. حضرت خدیجه (س) حدود ۱۰ سال پس از بعثت با پیامبر اکرم (ص) زندگی کردند و در این مدت با سختی‌های بسیاری مواجه شدند؛ اما تمام سعی خود را در حمایت از پیامبر اکرم (ص) به کار گرفتند و پشتیبان محکمی برای ایشان بودند و از تمام ظرفیت‌ها، امکانات و ارتباطات اجتماعی خود برای تقویت جایگاه‌شان استفاده کردند.

ایثار و فداکاری ام‌المومنین در راه نشر اسلام

حضرت خدیجه(س) بانویی شریف، ثروتمند و دارای اعتبار در روزگار خود بودند که البته همه ثروت خود را در راه نشر اسلام به کار گرفتند تا جایی که کمک‌های مالی ایشان موجب غنای پیامبر (ص) شد. خداوند در مقام بیان نعمت‌های خود به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «خداوند تو را فقیر یافت و بی‌نیاز نمود.» رسول خدا (ص) نیز همواره می‌فرمودند: «هیچ مالی به من سود نبخشید، آن‌گونه که ثروت خدیجه (س) به من سود بخشید». بنابر روایات اسلامی، پیامبر (ص) از اموال خدیجه (س) در راه کمک به آزادی بدهکاران، یتیمان و بینوایان استفاده می‌کردند.

در ماجرای محاصره شعب ابی‌طالب، اموال حضرت خدیجه (س) در حمایت از بنی‌هاشم خرج شد تا آن‌جا که در روایت آمده است: «‌ابوطالب و خدیجه‌(س) همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره‌شدگان انفاق نمودند.» یکی از ماجراهای بسیار جانسوزی که در سال ششم یا هفتم تا دهم بعثت، یعنی در طول حدود سه سال رخ داد، همان محاصره شدید اقتصادی پیامبر اسلام (ص) و چهل نفر از یاران و مدافعان آن حضرت (ص) از سوی مشرکان، در دره‌ای به نام شعب ابی‎طالب در میان دو کوه ابوقبیس و خندمه در مکه مکرمه بود. آن‎ها در این مدت جز در چهار ماه حرام سال، در آن دره سوزان محصور بودند، گرمای داغ تابستان در آن بیابان خشک بی‌آب و علف و بدون هیچ گونه وسایل و امکانات، و گرسنگی شدید و تشنگی طاقت‌فرسا را تحمل کردند. حضرت خدیجه (س) بانویی که ۶۳ تا ۶۵ سال از عمر شریفش گذشته بود هم در کنار همسر گرامیش رسول خدا (ص) در این محاصره قرار گرفتند و از ایشان حمایت کردند. حضرت خدیجه (س) دو ماه پس از اینکه از محاصره آزاد شدند، بر اثر آن رنج‎های سخت و طاقت‌فرسای دوران محاصره بیمار شدند و به فاصله کوتاهی بعد از وفات ابوطالب (ع) عمو و سرپرست پیامبر اکرم (ص) از دنیا رفتند.

۳ وصیت خدیجه(س) به حضرت محمد(ص)

وقتی بیماری حضرت خدیجه (س) شدت گرفت به پیامبر(ص) عرض کردند: یا رسول الله! چند وصیت دارم. من در حق شما کوتاهی کردم، مرا عفو کن. پیامبر (ص) فرمودند: هرگز از تو تقصیری ندیدم و نهایت تلاش خود را به کار بردی. در خانه‌ام بسیار خسته شدی و اموالت را در راه خدا مصرف کردی. در ادامه عرض کردند: یا رسول الله! وصیت دوم من این است که مواظب فاطمه‌الزهرا (س) باشید. چون او بعد از من یتیم و غریب خواهد شد. پس مبادا کسی از زنان قریش به او آزار برساند. مبادا کسی بر او فریاد بکشد. مبادا کسی با او برخورد غیر ملایم و زننده‌ای داشته باشد. اما وصیت سوم را شرم می‌کنم بگویم. آن را به فاطمه (س) عرض می‌کنم تا برایتان بازگو کند. سپس فاطمه (س) را فراخواند و به وی فرمود: نور چشمم! به پدرت رسول الله بگو، مادرم می‌گوید: من از قبر در هراسم. از تو می‌خواهم مرا در لباسی که هنگام نزول وحی به تن داشتید، کفن کنید. پس فاطمه زهرا (س) از اتاق بیرون آمدند و مطلب را به پیامبر (ص) عرض کردند. پیامبر اکرم (ص) آن پیراهن را برای خدیجه (س) فرستادند و ایشان بسیار خوشحال شدند.

بعد از وفات حضرت خدیجه (س)، پیامبراکرم (ص) غسل و کفن ایشان را بر عهده گرفتند. ناگهان جبرئیل در حالی که کفنی از بهشت همراه داشت، نازل شد و گفت: یا رسول الله! خداوند به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید: او اموالش را در راه ما صرف کرد و ما سزاوارتریم که کفنش را بر عهده بگیریم. پیکر مطهر و نورانی حضرت خدیجه کبری (س) در قبرستان مَعلاة (ابوطالب یا حَجون) شهر مکه به خاک سپرده شد.

زیارت‌نامه ام‌المومنین(س)

بِسْمِ ٱللّهِ ٱلرَّحْمنِ ٱلرَّحِیمِ

السَّلامُ عَلَیْک یا اُمَّ الْمُؤْمِنِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا زَوْجَةَ سَیّـِدِ الْمُرْسَلِینِ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا اُمَّ فاطِمَةَ‌الزَّهْراءِ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمِینَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا أَوَّلَ الْمُؤْمِناتِ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا مَنْ أَنْفَقَتْ مالَها فِی نُصْرَةِ سَیِّدِ الاْنْبِیاءِ، وَ نَصَرَتْهُ مَااسْتَطاعَتْ وَدافَعَتْ عَنْهُ الاْعْداءَ، اَلسَّلامُ عَلَیْک یا مَنْ سَلَّمَ عَلَیْها جَبْرَئِیلُ، وَ بلَّغَهَا السَّلامَ مِنَ اللهِ الْجَلِیلِ، فَهَنِیئاً لَک بِما أَوْلاک اللهُ مِنْ فَضْل، وَالسَّلامُ عَلَیْک وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ.

سلام بر تو ای مادر مومنان، سلام بر تو ای همسر سرور فرستادگان، سلام بر تو ای مادر فاطمه‌الزهرا سرور بانوان دو جهان، سلام بر تو ای نخست بانوی مؤمن، سلام بر تو ای آن که داراییش را در راه پیروزی اسلام و یاری سرور انبیا هزینه کرد و دشمنان را از او دور ساخت، سلام بر تو ای آن که بر او جبرئیل درود فرستاد، و سلام خدای بزرگ را به او ابلاغ کرد، این فضل الهی گوارایت باد و سلام و رحمت و برکاتش بر تو باد.