سامرا، پناهگاه همه مذاهب و ملت‌های اسلامی است

به گزارش حلقه وصل: حجت‌الاسلام و المسلمین محمد حسین مختاری؛ رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی، استاد سطوح عالی حوزه و دانشگاه و رئیس پژوهشکده عروة الوثقی به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز امامت حضرت مهدی (عج) در یادداشتی برای تسنیم نوشت: هشتم ربیع الاول سالروز شهادت امام حسن عسکری (علیه‌‌السلام) است. دوران زندگی آن حضرت به قدری سخت بود که حتّی خواصّ شیعه هم نمی‌­توانستند آن حضرت را به راحتی ملاقات کنند. البته این موضوع علاوه بر اینکه توطئه رژیم غاصب عباسی بود، یک مصلحت خدایی نیز بود، چون زمان رو به غیبت صغری و کبری می‌­‏رفت و شیعیان باید کم کم به غیبت امام (ع) عادت می‌­کردند، اما دشمنان به این نیز اکتفا نکردند و آن حضرت را غریبانه در سن بیست و هشت سالگی به شهادت رساندند.

و‌قتی خبر درگذشت آن حضرت پخش شد، سامرا به حرکت درآمد و سراپا فریاد و ناله شد و بازارها تعطیل و مغازه‌ها بسته شد. بنی‌هاشم، امرای لشکر، قاضیان شهر، شعرا، شهود و گواهان و سایر مردم برای شرکت در مراسم تشییع حرکت کردند، سامرا در آن روز یادآور صحنه قیامت بود. (الفصول المهمة، ص 307-308)

از سوی دیگر، فشارهای حکومت عباسی بر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) مانع توجه ایشان به اوضاع اجتماعی و سیاسی شیعیان آن زمان نبود، بلکه اصحاب و یاران آن حضرت به روش‌­های مختلف خود را به امام می‌­رساندند و با رساندن اخبار شیعیان از آن حضرت کسب تکلیف می­‌کردند، چنانکه امام عسکری (علیه‌السلام) طی نامه‏‌ای گلایه‏‌آمیز به اسماعیل‏ بن ‏اسحاق نیشابوری نسبت به اوضاع فرهنگی مسلمانان ابراز نگرانی کرده و فرمود: «به شیعیان ما بگویید تا از کوتاهى نسبت به جنب اللّه (که همان ولایت اولیاى الهى است) بپرهیزید که از خسارت دیدگان خواهید شد: «وَإیَّاکُمْ أَنْ تُفَرِّطُوا فِی جَنْبِ اللهِ فَتَکُونُوا مِنَ الْخَاسِرِینَ» (تحف العقول، ص486) این بیان، نشان می‌­دهد که آن حضرت نسبت به انحرافات احتمالی جامعه آن زمان کاملاً آگاه بوده و هشدارهای لازم را به شیعیان می‌­دادند.

البته این بیان ارزشمند منحصر در زندگی فردی شیعیان آن زمان نیست بلکه طرحی برای همه زمان­‌ها و مکان­‌هاست. در حقیقت، همه نهادهای اجتماعی از جمله بخش‌های سیاسی، فرهنگی و علمی باید برنامه­‌های خود را بر اساس تعالیم اهل بیت (علیهم‌­السلام) تنظیم کنند. تجربه نشان داده هر جا بر مبنای اندیشه ناب اسلامی پیش رفته­‌ایم موفقیت­‌های چشمگیری بدست آورده‌­ایم، اما هر جا از این مسیر دور افتاده‌­ایم دچار شکست شده­‌ایم. دانشگاه­‌ها و مراکز فرهنگی باید بر پایه تفکر صحیح اسلامی اقدام به تربیت دانشجو کنند. جامعه فرهنگی کشور باید در جستجوی علمی باشد که به‌ دنبال سعادت بشر باشد. جوانان عزیز باید بنیان­‌های فکری خود را بر اساس معارف اهل بیت (علیهم­‌السلام) پایه­ریزی کنند تا در بحران­ها دچار تزلزل نشوند.

امام حسن عسکری (ع) مانند اجداد طاهرینش از پیشگامان تقریب و وحدت میان مذاهب اسلامی است. مسائل جهان اسلام و روابط اجتماعی شیعیان و اهل سنّت نیز یکی دیگر از دغدغه­‌های جدّی امام عسکری (علیه­‌السلام) بود. در حقیقت آن حضرت مانند اجداد طاهرینش از پیشگامان تقریب و وحدت میان مذاهب اسلامی بود، همچنانکه بارگاه ملکوتی عسگریین (علیهم­‌السلام) در سامرا ملجأ و مأوای همه مذاهب و ملّت‌های اسلامی است و همچون نگینی زمرّدنشان می­‌درخشد. آن حضرت در بیانی نورانی ضمن اشاره به این حقیقت می‌­فرماید: «قَبْرِی بِسُرَّ مَنْ رَأَى أَمَانٌ لِأَهْلِ الْجَانِبَیْنِ؛ قبر من در سامرّا مایه امنیت ساکنان هر دو طرف است» (وسائل‌الشیعة، ج14، ص572) مرحوم مجلسی اوّل در توضیح این روایت می‌­فرماید: منظور از جانبین، شیعیان و اهل سنّت یا عراق و عجم است. (روضةالمتقین، ج‏5، ص403)

همچنین، اوضاع شیعیان در عصر غیبت یکی دیگر از نگرانی­‌های مهم امام حسن عسکری (علیه­السلام) بوده است. سخنان اهل بیت (علیهم­السلام) درباره عصر غیبت نشان می­‌دهد که آن ذوات مقدّسه بسیار نگران وضعیت شیعیان در زمان غیبت بوده‌­اند چنانکه روایات فراوانی از رسول خدا (ص) و ائمه (ع) در این رابطه نقل شده است. محمد بن عثمان عَمْری دومین نائب حضرت مهدی (عج) می‌‏گوید: روزی پدرم از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) پرسید: «آیا این سخن حق است که پیامبر خدا (ص) فرموده‌‏اند: «مَنْ مَاتَ وَ لَمْ یَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً» امام فرمود: آری، این سخن درست است و هیچ تردیدی در آن نیست، همان‏طور که شکی در روز بودن این روز روشن نیست: «إِنَّ هَذَا حَقٌّ کَمَا أَنَّ النَّهَارَ حَقُّ»؛ سپس پدرم عرض کرد: پس از اینکه شما رحلت کردید، امام بعد از شما کیست؟ امام عسکری (علیه‌السلام) به نام مبارک حضرت ولیّ‌عصر(عج) اشاره کردند و آنگاه فرمود: او غیبتی طولانی دارد که در آن عده‌‏ای سرگردان، گروهی هلاک و دست‌ه‏ای دچار تردید می‏‌شوند: «أَمَا إِنَّ لَهُ غَیْبَةً یَحَارُ فِیهَا الْجَاهِلُونَ وَ یَهْلِکُ فِیهَا الْمُبْطِلُونَ». (کمال الدین، ‏ص 410)

عصر غیبت سخت­‌ترین دوران حیات انسان بر روی کره خاکی است زیرا مردم به خاطر دوری از حجّت خدا دچار مشکلات طاقت فرسایی می‌شوند که شاید در کل تاریخ بشر بی سابقه باشد، چنانکه پیامبر اکرم (ص) آن را به دست کشیدن بر خار یا نگاه داشتن آتش در کف دست تشبیه کرده است. بنابراین، امتحان به وسیله غیبت حضرت مهدی(عج) یکی از شدیدترین امتحانات است، زیرا از یک سو، دنیا چنان به اهلش رو می‌­آورد که بسیاری را هلاک می­‌کند و از طرفی مشکلات چنان زیاد خواهد شد که عده‌­ای طاقت از کف می‌­دهند. البته، چنین اوصافی مطلق و بر آمده از جبر نیست، بلکه بسته به اعمال انسانها دارد، یعنی؛ اگر انسان در جاده سعادت گام بر دارد، برکات آسمان و زمین بر او نازل خواهد شد. (اعراف/ 96)

بنابراین، امروز همه مسلمانان دنیا باید با اتحاد و برادری اسلامی بر اساس قرآن و سیره اهل بیت (علیهم‌­السلام) ریشه ظلم و فساد و تکفیر را در دنیا بخشکانند، زیرا قرآن کتاب خدا و عصاره رسالت است و امام(ع)، مظهر اسمای حسنای الهی و تجلی رحمت واسع حق است. کسی که، تربیت شده‌ خدای رحمان و مظهر رحمت بی‌کران الهی است. امروز همگان باید خود را برای ظهور آخرین حجّت خدا و عصاره فضائل همه انبیاء آماده سازند و با کنار گذاشتن اختلافات زمینه ظهور آن حضرت را فراهم کنند، زیرا شرط ظهور امام زمان (عج) عطش جامعه است. از اینرو، این ایام که از یک سو عجین به خزان شهادت حضرت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و از سویی، عطرآگین به امامت حضرت صاحب الامر و الزمان (عج) است، فرصت مناسبی برای تحقق اهدف و آرمان‌های بلند اهل بیت (علیهم‌­السلام) به ویژه حضرت عسکری (علیه‌السلام) است.

سبک زندگی امام حسن عسکری (علیه‌السلام) بهترین الگوی اسلامی زندگی است، زیرا وجود نازنین حضرت حجّت (عج) در منزل ایشان و تحت تعلیم ایشان به حکمت و کمال رسیده­‌اند. دعا برای ظهور و فرج آخرین حجّت خدا بر روی زمین یکی از جلوه­‌های زندگی امام عسکری (علیه‌السلام) است چنانکه در قنوت نمازشان می‌­فرمودند: «أللهم و أظهر الحق و أصبح به فی غسق الظلم و بهم الحیرة. اللهم و أحی به القلوب المیتة واجمع به الأهواء المتفرقة و الآراء المختلفة و أقم به الحدود المعطلة و الأحکام المهملة و أشبع به الخماص الساغبة و أرح به الأبدان اللاغبة المتعبة کما الهجتنا بذکره و أخطرت ببالنا دعاءک له و وفقتنا للدعاء الیه و حیاشة أهل الغفلة عنه و أسکنت فی قلوبنا محبته و الطمع فیه و حسن الظن بک لإقامة مراسمه. (منهج الدعوات، ص 64)

ترجمه: بارالها! حق را آشکار کن، و صبح و پایان تاریکی­‌ها و سرگردانی­ها را برسان. خدایا! به وسیله او قلب­های مرده را زنده گردان و گرایش­‌های پراکنده را گرد هم­آور، و نظرات متفاوت را یکی کن، و حدود تعطیل شده‌­ات را برپادار، و دستورات دینی واگذاشته شده‌­ات را دوباره به جریان بیانداز، و گرسنگان را سیر گردان و بدن­‌های رنجیده و سختی کشیده را به راحتی برسان همانگونه که زبان ما را به یاد او گویا کردی، و بر قلب ما گذراندی که تو را به خاطر او فرا بخوانیم و دعایش کنیم، و موفق مان گرداندی تا مردم را به سوی او فرا بخوانیم، و غافلان را از او دور کنیم؛ محبت و دوستی نسبت به او را در دل ما سکونت دادی، و اشتیاق فراوان به او را در قلب ما قرار دادی، و خوش گمانی به خودت نسبت به برپا شدن دولت او را در دل مان گذاشتی.

منبع : باشگاه خبرنگاران