استخراج ماده اولیه مورد نیاز صنایع غذایی و دارویی از جلبک‌های خلیج فارس

به گزارش حلقه وصل، استفاده از هیدروکلوئیدهای دریایی به میزان وسیع در صنایع مختلف داروسازی، غذایی و آرایشی-بهداشتی در حال افزایش است. این افزایش روزافزون مصرف هیدروکلوئیدها سبب شده است که کشورهای مختلف درصدد تامین آن ها از منابع دریایی بومی باشند. بنابراین با توجه به وجود پهنه های وسیع آبی در جنوب ایران پژوهشگران کشور در دانشگاه تربیت مدرس طرحی با عنوان " جداسازی، تخلیص، ویژگی های ساختاری و خواص ضد اکسیدانی آلژینات و فوکوئیدان های زیست فعال جلبک قهوه ای Sargassum angustifolium" را با پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی انجام دادند.

این پژوهش در نظر دارد تا با انتخاب جلبک قهوه ای S. angustifolium به دلیل سهولت در دسترسی و فراوانی زیاد، اقدام به بررسی امکان استفاده از پلی ساکارید های آلژینات و فوکوئیدان موجود در آن به منظور تجاری سازی کند. در این راستا، پس از جمع آوری و آماده سازی جلبک ها از سواحل جنوبی کشور، روش های مختلف استخراج شامل آبی، اسیدی و آنزیمی (آلکالاز و سلولاز) به منظور دستیابی به هیدروکلوئیدهایی با بازده بیشتر، خلوص بالاتر و خواص فیزیکوشیمیایی بهتر به کار می رود. 

استخراج، تخلیص و ویژگی های شیمیایی آلژینات و فوکوئیدان زیست فعال تجاری با خواص ضد اکسیدانی از جلبک S. angustifolium هدف از انجام این پژوهش است.

درباره ضرورت انجام آن نیز باید گفت، لزوم انجام پژوهش حاضر از چند منظر حائز اهمیت است. ابتدا آنکه، 1700 کیلومتر سواحل جنوبی ایران که واجد گستره وسیعی از پوشش های جلبکی است، می تواند به عنوان یک پتانسیل توانمند در تولید انواع گونه های جلبک های دریایی در نظر گرفته شود که این خود هم می تواند به مصرف مستقیم مردم از جلبک های دریایی منتهی شود و هم اینکه به عنوان ماده اولیه صنایع مختلف جهت استخراج ترکیبات گوناگون مد نظر قرار گیرد.

از سوی دیگر، واردات هیدروکلوئیدها به ویژه آلژینات جهت استفاده در صنایع مختلف غذایی و دارویی هر ساله منابع دلاری زیادی را صرف خرید از کارخانجات مختلف در جنوب شرق آسیا  می کند که می توان با اختصاص بخشی از این بودجه اقدام به راه اندازی کارخانجات تولید آلژینات و دیگر هیدروکلوئیدهای دریایی کرد. جهت تحقق این مهم، بررسی ها نشان می دهد که یکی از گونه های مستعد از نظر فراوانی و سهولت در دسترسی جلبک قهوه ای S. angustifolium می باشد که تا کنون نیز هیدروکلوئیدهای موجود در آن مورد بررسی قرار نگرفته است. همچنین، آلژینات ها و فوکوئیدان های زیست فعال موجود در بازار واجد درجات خلوص مختلفی هستند که این خود مستقیما بر کیفیت و قیمت محصول تاثیر گذار است که این خود اهمیت انجام تحقیقات بیشتر بر روی روش های استحصال با کارایی بیشتر را دو چندان می کند.

با توجه به ضروریات بیان شده و در نظر گرفتن این امر که پژوهش های حوضه زیست فناوری در شمار اولویت های بند الف نقشه جامع علمی کشور در افق 1404 بوده و نتایج پژوهش های این بخش می تواند منجر به تولید محصولات دانش بنیان و تحقق سیاست های کلی علم و فناوری شود، بنابراین  طرح حاضر قصد دارد نسبت به استخراج، شناسایی و معرفی منبع بومی آلژینات و فوکوئیدان با خلوص بالا و قابلیت ضد اکسیدانی از جلبک S. angustifolium  سواحل خلیج فارس اقدام کند.

هیدروکلوئیدهای جلبکی می توانند به علت دارا بودن مزیت هایی نظیر سهولت دسترسی و فراوانی منبع، عدم وجود رنگ، بو و طعم، مصرف آسان و بدون پیچیدگی های تکنولوژیکی و نیز فقدان اثرات جانبی، به عنوان هیدروکلوئید و یا ترکیب زیست فعال به میزان وسیعی در صنایع مختلف غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرند.

همچنین با توجه به اینکه موضوع پژوهش حاصل استحصال ترکیبات ضد اکسیدانی از یک منبع غذایی است، بنابراین ا نتایج بدست آمده هم می تواند مورد استفاده صنایع در جهت استحصال پلی ساکاریدها و هم در دسترس جامعه بمنظور استفاده مستقیم از جلبک های دریایی به صورت خوراکی واقع شود.

در عین حال، پلی ساکاریدهای دریایی به دلیل دارا بودن ویژگی های ساختاری منحصر به فرد خود می توانند ویژگی های زیستی متفاوت و متنوعی را از خود بروز دهند. لذا، علاوه بر اینکه پلی ساکاریدهای تخلیص شده در این مطالعه در صورت واجد بودن، پتانسیل تبدیل شدن به یک ضد اکسیدان طبیعی را دارا هستند، همچنین می توانند به عنوان یک ترکیب زیست فعال با ساختار مشخص و خلوص بالا، ماده اولیه مطالعات آزمایشگاهی و بالینی در درمان بیماری های مختلف نیز قرار گیرند.

در پایان، لازم به ذکر است که نتایج این مطالعه می تواند در مطالعات آموزشی، پژوهشی، زیست فناوری و تولیدی در مراکزی نظیر دانشکده های کشاورزی و منابع طبیعی، صنایع غذایی، شیمی و پلیمر، صنایع گیاهان دارویی، پژوهشکده های پلیمر، انستیتو تحقیقات صنایع غذایی کشور بکار گرفته شود.