بستر سازی برای انتقال قدرت در تاجیکستان

به گزارش حلقه وصل، با نزدیک‌تر شدن به فرایند انتقال قدرت در تاجیکستان تحولات مربوط به دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی در این کشور با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.

امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور 66 ساله این کشور از نوامبر سال 1992 (حدود 26 سال) بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه کرده است. با این حال طی سال‌های اخیر و متعاقب تحولات سیاسی پس از 2015 به نظر می‌رسد زمینه‌هایی برای انتقال قدرت در این کشور فراهم شده است.

محتمل‌ترین گزینه در این راستا رستم، فرزند ارشد رحمان است. وی با برخورداری از حمایت‌های پدر و بنا بر اصلاحیه‌ای که در سال 2016 در قانون اساسی این کشور، شرایط ریاست‌ جمهوری در 2020 را کسب کرده است.

با این حال اما انتقال قدرت در تاجیکستان به نظر نمی‌رسد مطابق خواست رئیس‌جمهور فعلی که «پیشوای ملت» هم شده است، به سادگی پیش برود. رستم علاوه بر اپوزیسیون سیاسی که در خارج از کشور به سر می‌برد و تحرکات جدیدی را از خود بروز داده، در داخل نیز با رقبایی جدی مواجه است.

آزاده، خواهر بزرگ‌تر او که از سال 2016 رئیس دفتر رئیس‌جمهور است به نظر می‌رسد روی کاغذ از شانس بالاتری برخوردار باشد. او که اکنون 40 ساله‌ است، سال 2007 وارد وزارت امور خارجه تاجیکستان شده و در سال 2014 تا جایگاه معاونت وزیر ارتقاء یافته است.

با این حال به نظر می‌رسد جامعه سنتی تاجیک و فرهنگ سیاسی این کشور که طی سال‌های اخیر با درجات بالایی از اقتدارگرایی نهادینه شده است، فضا را برای این امر به شدت دشوار کرده باشد.

رقیب دیگری که برای رستم می‌توان متصور بود، چهره‌های قدرتمند اطلاعاتی و امنیتی کشور است.

این افراد طی سال‌های پس از صلح اصلی‌ترین بازوان قدرت رئیس‌جمهور فعلی بوده و اکنون که رستمِ جوان و کم‌تجربه قرار است به جایگاه ریاست جمهوری برسد، به نظر می‌رسد نگرانی پدر را برانگیخته است.

در این خصوص دست‌ رئیس‌جمهور برای کنترل و یا جایگزینی این افراد بسته است. به نظر می‌رسد تضعیف و کاهش قدرت در کنار جلب وفاداری به رستم از طریق روش‌های سیاسی و حتی اقتصادی، یکی از راهبردهای اصلی برای انتقال قدرت بدون چالش و مسالمت‌آمیز از پدر به پسر باشد.

نخستین زمزمه‌ها در این راستا با افشاگری‌های محمدعلی رسول‌اف، از کارمندان سابق کمیته دولتی امنیت ملی آغاز شد.

وی که از مامورین این کمیته در روسیه بود، طی ماموریتی برای رصد نیروهای اپوزیسیون، مذاکره با آن‌ها برای بازگشت به کشور و نیز ایجاد اختلاف میان آن‌ها به اروپا می‌رود.

با این حال با عدم موفقیت وی در رایزنی‌های سیاسی با برخی چهره‌ها همچون محی‌الدین کبیری، پس از مدتی ماموریت وی تغییر کرده و ابعاد دیگری می‌یابد که به گفته وی شامل ترور رهبری حزب نهضت اسلامی می‌شود.

پس از این امر، وی که گفته است نمی‌خواهد دستش به خون هم‌وطنش آلوده شود، با انتشار ویدئویی در شبکه‌های مجازی اعلام می‌دارد که از کار در این کمیته انصراف و حاضر به همکاری در این اقدامات نیست. این امر منجر به شکل‌گیری فضای بسیار سنگینی علیه کمیته دولتی امنیت ملی و به ویژه یتیم‌اف، ریاست این کمیته شد.

دومین سیگنالی که در پی این تحولات به وقوع پیوست در ماجرای تحولات اخیر بدخشان بود. با سفر رئیس‌جمهور به خاروغ و اظهارات شدیدالحن وی علیه وضعیت موجود در این ایالت خودمختار، ضرب العجلی یک ماهه برای رسیدگی به وضعیت امنیتی بدخشان تعین می‌شود.

در پی این موضوع و با نزدیک شدن به ساعات پایانی ضرب‌العجل مربوطه، رئیس کمیته امنیت ملی و شماری از مقامات وزارت امور داخلی راهی بدخشان می‌شوند. بنا به گفته الیم‌شیرزمان‌اف یکی از سناریوهای رحمان از تاکید بیش از حد برای حضور این مقامات در بدخشان همین مساله انتقال قدرت بوده است.

با این حال اما این سناریوها همچنان ادامه دارند. اخیراً در افشاگری جدیدی که توسط پایگاه «پیام» از طریق شخصی به نام صیفعلی ولیزاد صورت گرفت که مجدداً این موضوع را در رسانه‌های تاجیک مطرح کرده است.

ولیزاد که ادعا کرده کارمند کمیته دولتی امنیت ملی است، نام، منصب و شماره تلفن 25 نفر از مدیران و چهره‌های امنیتی تاجیک را منتشر کرده است. در میان این اسامی نام سیدمومن یتیم‌اف، رئیس کمیته دولتی امنیت ملی و اعضای این کمیته همچون منصور عمراف، میرزا شیرعلی و رجبعلی رستم‌اف به چشم می‌خورد.

ولیزاد هدف خود از این اقدام را «پایداری حاکمیت قانون، اصلاحات سراسری در کمیته (امنیت ملی) و پیشگیری از جنایت‌های قریب الوقوع» اعلام کرده و تاکید کرده این افشاگری‌ها ادامه خواهند داشت.

این شکاف‌های اطلاعاتی و امنیتی در حالی صورت می‌گیرد که تاجیکستان طی ماه‌های اخیر با دو تهاجم از سوی داعش (در ماه جولای به توریست‌های خارجی دوچرخه‌سوار و اخیراً در قالب شورش زندان خجند) مواجه بوده است.‌

علاوه بر این طی سال‌های اخیر تاجیکستان با بحران‌های سیاسی و اقتصادی متعددی نیز مواجه بوده که موجب تنگ‌تر شدن فضای امنیتی این کشور شده است. با این وجود به نظر می‌رسد زمینه‌سازی برای انتقال مسالمت‌آمیز و بدون دردسر قدرت به رستم و حضور مادام‌العمر با برخورداری از مصونیت کامل امامعلی رحمان در کسوت «پیشوای ملت» از اولویت بالاتری برخوردار شده است.

منبع: تسنیم