از شعر سیاسی میرشکاک تا فریاد شاعران بر سر آمریکا

به گزارش حلقه وصل: در شبِ تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، جمعی از شاعران مطرح کشورمان، «هر چه فریاد» داشتند بر سر آمریکا کشیدند. این برنامه که با هدف پاسداشت شهیدان مبارزه با استکبار و آمریکا برگزار شد، ششمین شب از شب‌های شعر مقاومت و دومین شب شعر ضدآمریکایی است که به ابتکار موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب، برگزار می‌شود. شاعران سرشناس کشورمان در این شب، درباره آغازِ دورانِ افول این امپراطوری شعر خواندند و از ظلم این کشور به جهانیان انتقاد کردند.

«هر چه فریاد» با پخش نماهنگی از برنامه پیشین «هرچه فریاد» آغاز شد. مجری برنامه، محمدرضا وحیدزاده، در ابتدا شهادت شیعیان نیجریه در ایام اربعین امسال را تسلیت گفت و قطعه‌ای کوتاه از امیری باراکا شاعر معترض آمریکایی خواند.

قاسم صرافان نخستین شاعری بود که ترانه‌ای درباره دورویی سیاستمداران آمریکایی خواند: «پاک می‌کنن اشکاتو تا باور کنی شادی/گاهی اسیرت می‌کنن با اسم آزادی/تو روز روشن با سیاها عکس می‌گیرن/شب‌ها که مستن، آدمایی گشنه می‌میرن...».

آمریکا علیه مصر و عراق و شام

پونه نکوی، سراینده مجموعه شعر «6410 روز تنهایی»، ترانه‌ای خواند که به موضوع شلیک ناو آمریکایی به مسافران بی‌گناه هواپیمای ایرباس ایرانی می‌پرداخت و خطابی بود به وجدان خوابِ نظامیان آمریکایی: «بیدار شو، وجدان خواب‌آلود، خاموش کن موج نظامی رو/قلب هواپیما پر از بچه‌اس، اجرا نکن این تلخ‌کامی رو...».

یوسفعلی میرشکاک، شاعر پیشکسوت و منتقد ادبی نیز دو شعر سیاسی اجتماعی خواند که در ابیاتی از آن آمده بود: «اگر مردی وطن را تن میانگار/وطن مرگ است، مرگت را نگه‌دار/مگو مصر و عراق و شام گفته است/گو وابینی به مردی، خام گفته است/وطن مرگ است و مرد از مرگ زاده است/کسی کو زنده می‌ماند پیاده است/در این راهی که خیل رفتگانند/جهان‌ها را شهیدان پاسبانند...»

مهدی جهاندار، شاعر اصفهانی که مجموعه «عشق سوزان است» را منتشر کرده است، سروده‌ای علیه اسراییل خواند: «دوشادوش گاوهای نُه من شیر/پشتاپشت موشک‌های میشکا و موشکا/مگر چند سال از 25 سالت گذشته/که این همه دست و پا می‌زنی...». دومین شعر جهاندار، سروده‌ای ضد دغل‌کاری‌های دپیلماتیک غرب و آمریکا بود: «نوروز را پیامک تبریک می‌زنند!/از پشت، دشنه در شب تاریک می‌زنند/دندان به هم فشرده و خنجر در آستین/لبخندهای دیپلماتیک می‌زنند...».

علی‌محمد مودب، شاعر نیز ابتدا از توطئه‌های آمریکا علیه کشورمان گفت: «آمریکا از راه دور این همه تلاش می‌کند تا بر کشور ما و منابع و افکار ما تسلط یابد، اما اهل فکرِ ما به اندازه لازم به آن نمی‌پردازند و این مایه تأسف است.» سروده این شاعر نیز در قالب سپید، به موضوع کشف آمریکا و سرکوب بومی‌های این سرزمین اشاره داشت: «کاشفان با کشتی‌ها و شراب به آمریکا رفتند/ و مست کردند/از کوه‌هایش بالا رفتند/موهای سرخش را تراشیدند/پوست سرخش را کندند...»

مرتضی امیری اسفندقه، شاعر و مدرس ادبیات هم از «حق‌خوری‌های آمریکا در عرصه جهانی، در یمن و عراق و دیگر کشورها» انتقاد کرد و زیاده‌خواهی و تکبر و خلاف و تخلف و اخلاقیاتی از این دست را «خصلت آمریکایی» دانست و توضیح داد: «کسی که نفس اماره بر او حکم‌فرماست، اخلاقش آمریکایی است، حتی اگر شناسنامه ایرانی داشته باشد و شعار "مرگ بر آمریکا" هم بدهد و خود را مقدس بداند». این شاعر و مدرس ادبیات، روایت‌واره «دارم خجالت می‌کشم از این‌که انسانم» را برای علاقمندان ادبیات خواند.

علیرضا رجبعلی‌زاده، شاعر اهل کاشان نیز بخشی از منظومه ضدآمریکایی خود را خواند: «...فسرده آتشت را همچو نقشی می‌توانم خواند آری بر جبین امروز/شکسته است آینه بی‌دادی‌ات منشور منفورت/جهان‌خوارا، جهان خوردی و خارت باد...» مصطفی محدثی خراسانی، شاعر نیز چند دوبیتی ضدآمریکایی خواند: «گهی از راست دام و دانه ماست/گهی از چپ سرش بر شانه ماست/کجا گرد جهان می‌گردی ای دل/که آمریکا درون خانه ماست». حسنا محمدزاده، شاعر کاشانی، نیز شعری ضدآمریکایی خواند: «...از دفتر مشقت بجوشان، خون گلوی کودکان را/باید بلرزاند کتابت، با فصل‌هایش یادها را...».

محمدحسین ملکیان شاعر اصفهانی، سروده‌ای برای شهید حججی خواند که با این بیت آغاز می‌شد: «تصور کن تو در سنگر و داعش در کمین باشد/تصور کن جهانت شکل یک میدان مین باشد... تصور کن کسی که می‌برد با خود تو را شمر است/ تصور کن برادر کربلا شاید همین باشد...».

برق دندان جرجِ پسر!

میلاد عرفان‌پور، نیز که به تازگی برنده جایزه قیصر امین‌پور شده است، شعری رجزگونه خطاب به دشمنان ایران و انقلاب خواند: «که نقشه انتقام از این انقلاب دارد/ به مرگ روشن کنش که دنیا حساب دارد/رجز بخوان میهن سلحشور و قهرمانم/که یاوه‌های یزید دوران جواب دارد...» اعظم سعادتمند، شاعر نیز سروده‌ای درباره آمریکا و جنگ‌افروزی‌های این کشور خواند: «هر زمان که آسمان ابری است اما بمب می‌بارد/شهرها از بوی خردل از سکوت و سرفه لبریزند/هر کجا که مرگ‌بازی جانشین خاله‌بازی‌هاست/دختران شادمان از خواب دیگر برنمی‌خیزند...».

عباس احمدی، شاعر و طنزپرداز نیز سروده‌ای طنز خطاب به آمریکا خواند که با این ابیات آغاز می‌شد: «ای از گزارش و ز خبر خنده‌دارتر/هر کار تو ز کار دگر خنده‌دارتر/چیزی نبوده بهر تو از گریه پدر/ بر روی نعش سرد پسر خنده‌دارتر/ای کودتاچی همه اعصار، ای یو اس!...»

افسانه غیاثوند، شعری نیمایی خواند که آن را در دوران نامزدی جرج بوش پسر برای ریاست‌جمهوری سروده بود: «من جرج هستم/با دو چشم/ برای نگاه کردن/به دوربین‌هایی که فقط مرا نمایش می‌دهند/و چهار دست /که دندان حسن‌نیتم را /دوباره برق بیاندازد...» علی داودی، شاعر سروده‌ای نیمایی درباره سقوط برج‌های دوقلو و جنگ‌های آمریکا در منطقه خواند که با این سطرها آغاز می‌شد: «برجی فرو می‌ریزد/طبقه طبقه پایین می‌آید/تا کف خیابان/آن‌جا که شعارها دست مردم را بالا بردند/و دستبندها را نشان سگ‌های پلیس می‌دهند/سقفی بتونی فرو می‌افتد در مصر/میل‌گردی بر ستون فقرات سوریه...». محمدحسین نعمتی، شاعر نیز سروده سپید خود را خواند که قبلا به صورت دکلمه‌ای همراه با موسیقی منتشر شده بود: «چگونه رهایت کنم/مگر تو رها کردی دست عروسکت را/وقتی به میهمانی عروس‌های دریایی می‌رفت...»

دشمنِ سرخ و سیاه و زرد

حسن صنوبری، شاعر نیز ترانه‌ای ضدآمریکایی با موضوع نژادپرستی ایالات متحده و جنگ‌طلبی این کشور خواند که با این ابیات آغاز می‌شد: «سرخا رو کشتن، زردا رو کشتن/سیاها رو تیکه‌تیکه کردن/طبیعیه، چون بی‌رگ و رنگن/دشمن سرخ و سیاه و زردن/گفته بودن که شهر فرنگه/ گفته بودن که خیلی قشنگه/اما نه شهره اینجا نه کشور/آمریکا انگار موزه جنگه...»

آخرین شاعری که در دومین شب شعرِ «هر چه فریاد» شعر خواند، محمدرضا طهماسبی بود با سروده‌ای علیه بی‌عدالتی و ظلم آمریکا در جهان: «زمانه‌ای است که منشور سازمان ملل/تپانچه‌ای است که بر صورت جهان زده‌اند...» در این برنامه همچنین از تازه‌ترین اثر موسیقایی ضدآمریکایی شهرستان ادب با عنوان «پایان آمریکا» با خوانندگی «بهرام پاییز» و آهنگسازی «امیرحسین سمیعی» رونمایی شد.

نخستین «هرچه فریاد» دوازدهم آبان‌ماه سال 1395 در موسسه شهرستان ادب برگزار شده بود. امسال هم این برنامه در همین شب برگزار شد. از جمله شاعران حاضر در این محفل می‌توان به یوسفعلی میرشکاک، محمود اکرامی، مصطفی محدثی خراسانی، مرتضی امیری اسفندقه، علی‌محمد مودب، مهدی جهاندار، محمدسرور رجایی، قاسم صرافان، علی داودی، علیرضا رجبعلی‌زاده، عباس احمدی، سیده سارا شفیعی، محمدرضا طهماسبی، محمدحسین نعمتی، محمدحسین ملکیان، میلاد عرفانپور، شهریار شفیعی، الهام عظیمی، مبین اردستانی، سیدعلی لواسانی، رسول پیره، محمدحسین نجفی، افسانه غیاثوند، پونه نیکوی، اعظم سعادتمند، حسنا محمدزاده، و حسن صنوبری اشاره کرد.

منبع:مشرق