عده‌ای سعی دارند جای شهید و جلاد را عوض کنند

به گزارش حلقه وصل، پنجمین جشنواره هنر مقاومت با دبیرکلی مسعود نجابتی در ۱۰ بخش «پوستر»، «تبلیغات شهری»، «کارتون و کاریکاتور»، «تصویرسازی»، «طراحی صنعتی»، «پرچم و کتیبه»، «تایپوگرافی»، «گرافیک متحرک»، «نقاشی دیجیتال»، «عکس» و بخش ویژه «علمی ـ پژوهشی» برگزار می‌شود و هر بخش دبیر مختص به خود را دارد.

مهلت دریافت آثار در همه بخش‌ها ـ غیر از دو بخش ـ تا اول آبان‌ماه اعلام شده است و برگزاری نمایشگاه و اکران آثار دی و بهمن ماه ۹۷ خواهد بود. قرار است در آیین اختتامیه در هر بخش از ۴ هنرمند (بدون ترتیب اولویت) تقدیر شود تا مجموعاً ۴۰ هنر برگزیده علاوه بر جوایز نقدی، «نشان زرین چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی» را دریافت کنند.

درباره برخی جزئیات این جشنواره با مسعود نجابتی دبیرکل جشنواره، سیدمسعود شجاعی طباطبایی دبیر اجرایی و دبیر بخش ارتون و کاریکاتور، سیدمهدی حسینی دبیر بخش تایپوگرافی، علی حیاتی دبیر بخش پرچم و کتیبه، حامد مغروری دبیر بخش تبلیغات شهری و امین صافی‌زاده مدیر روابط عمومی پنجمین جشنواره «هنر مقاومت» گفت‌وگو کردیم که مشروح آن در دو بخش منتشر می‌شود. بخش نخست را در ادامه می‌خوانیم.

*«جوان‌گرایی»، «تغییر رویکردها» و «اضافه‌شدن بخش‌های جدید» از مهم‌ترین تغییرات این دوره جشنواره هنر مقاومت است. آیا این  فاصله گرفتن از فخامت و وزانت دوره‌های پیشین،‌ لطمه‌ای به کیفیت جشنواره نمی‌زند؟

نجابتی: دنبال این نیستیم که عیارِ اثر را کم کنیم اتفاقاً ما دنبال بالا بردن این عیار هستیم؛ منظور از کاستن وزانت جشنواره، نحوه ارائه آثار بود. یعنی وقتی یک اثرِ نقاشی را در ابعاد بزرگ روی بوم کار می‌کنیم، نحوه ارائه‌اش متفاوت است، قطعاً باید در یک گالری مناسب با نورپردازیِ خاص در معرض دید مخاطبینِ خاص قرار بگیرد اما اگر همان نقاشی به صورت دیجیتال انجام شود و قابل تکثیر باشد و در فضای شهری و جاهای دیگر بتوانیم آن را اکران کنیم، نوع ارائه متفاوت شده است.

منظور ما ارائه متفاوت است وگرنه از نظر عیار کار، قطعاً در شورای سیاستگذاری دنبال این نبودیم که خدایی ناکرده عیارِ آثار را پایین بیاوریم. این موضوع هم که جوانان را درگیر کردیم، باز نه به خاطر این است که از اهمیت قضیه کم کنیم، بلکه بیشتر به خاطر نیروی جوانی و درگیر کردن تمام شهرها به منظور اکران کشوری آثار است.

بعد از تولید آثار، کارمان تازه شروع می‌شود تا از حداکثر ظرفیت کشور بهره ببریم

نمی‌خواهیم فقط در تهران فعالیت کنیم، الان بیش از ۱۰ استان درگیر جشنواره شده‌اند و بسیاری از شهرهای دیگر که با این استان‌ها در ارتباط هستند، آنها هم به جشنواره پیوند خورده‌اند، بنابراین انرژیِ خیلی جوان لازم داشتیم تا این اتفاق‌ها به سرعت در زمانی کوتاه شکل بگیرد و ما از ارتباط آنها در فضای تولید اثر و اکران شهری استفاده کنیم. چون بعد از تولید آثار، کارمان تازه شروع می‌شود، یعنی ما قصد داریم آثار را با حداکثر ظرفیت ممکن در کشور اکران کنیم و نمی‌خواهیم فقط در یک فضای خاصی نمایش بدهیم و به همان اکتفا کنیم.

* یکی دیگر از تغییرات جشنواره امسال، حذف اولویت اول تا سوم برگزیده‌ها و انتخاب ۴ برگزیده در هر بخش است. این ۴۰ برگزیده در ۱۰ بخش به بهانه چهلین سال پیروزی انقلاب اسلامی است؟

نجابتی: برایمان مطلوب بود که بتوانیم به ۴۰ برگزیده در چهلمین سال انقلاب بپردازیم. ضمن اینکه حس کردیم به دلیل اضافه شدن برخی رشته‌ها و پیوند خوردن طیفِ بیشتری از جوانان با جشنواره، آن‌ها نیاز به حمایت و معرفی هم نیاز دارند.  چون در این سال‌هایی که درگیر جشنواره و داوری بودیم، تقریباً به تجربه ثابت شده است که بعضی وقت‌ها اختلاف آنقدری نیست که ما بخواهیم یک نفر را نفرِ اول معرفی کنیم و بعدی را نفر دوم و ... بنابراین از این زاویه نگاه کردیم که چند برگزیده  بدون ترتیب و اولویت معرفی می‌کنیم.

جشنواره ما مردمی است، به همین دلیل احتمالاً یکی از ۴ برگزیده هر بخش توسط مردم انتخاب شود

همچنین به احتمال زیاد سعی می‌کنیم که یک جایزه مردمی هم داشته باشیم ـ چون جشنواره ما مردمی هم هست ـ البته هنوز به سمتش نرفته‌ایم اما تلاش داریم با تمهیداتی بتوانیم جایزه مردمی هم داشته باشیم. یعنی بعد از اینکه آثار به دست ما رسید، بتوانیم نظر مردم را هم نسبت به آثار دریافت کنیم. مثلاً ممکن است از ۴ برگزیده‌ای که در هر بخش اعلام می‌شود، ۳ جایزه با نظر داوران باشد و جایزه چهارم، انتخابِ مردمی باشد.

از همان روز اول یکی از دلایلی که عدد ۴ را برای برگزیدگان در نظر گرفتیم این احتمال را می‌دادیم که بتوانیم یک جایزه مردمی داشته باشیم، چون واقعاً اصرار ما بر این بود که جشنواره ما مردمی است و می‌خواهد با مردم ارتباط برقرار کند قطعاً نظر آنها در این قسمت برای ما اهمیت دارد.

* قبل‌تر گفتید به برگزیدگان احتمالا «نشان زرین چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی» هم اهدا شود. الان اعطای این خورشید چهل‌پره به صورت مدال قطعی شده است یا نه؟
این نشان قرار است ساخته شود، اما درباره اینکه برجسته باشد، شیوه ساخت و ابعاد آن چگونه باشد، نحوه ارائه آن به چه صورت باشد، یعنی داخل جعبه باشد یا مدال سینه شود، هنوز به نتیجه قطعی نرسیدیم ولی در دست اقدام است.

* یکی از نکات قابل تأمل در کارهای گرافیکی، شبکه توزیع است. یعنی خیلی وقت‌ها این کارها اکران شهری نمی‌گیرند و دیده نمی‌شوند.  تا چه اندازه توانسته در رابطه با این قضیه با سازمان زیباسازی یا دیگر متولیان امر تعامل بکند؟

نجابتی: علاوه بر اینکه باید در فضای شهری وارد شویم، تلاش داریم ظرفیت‌های دیگر را مانند مساجد، هیأت‌ها و ... هم بررسی کنیم. همانطور که جشنواره عمار هم در این زمینه توفیقاتی داشت، مثلاً در یک شهرکی در ۱۵ کیلومتری قم فیلم‌های عمار در مسجد اکران می‌شود، نگاهِ ما چنین نگاهی است.از ظرفیتِ مراکز استانی حوزه هنری و بسیج هنرمندان هم بهره می‌بریم. امیدواریم علاوه بر فضای مجازی، جشنواره از تمام ظرفیتی که در فضای شهری هم وجود استفاده کند.

از تمامی ظرفیت‌های موجود مانند مساجد، بسیج هنرمندان، مراکز استانی حوزه هنری و هیأت‌ها برای اکران آثار استفاده می‌کنیم

صافی‌زاده: ما از تمام ظرفیت‌ها چه دولتی، چه خصوصی می‌خواهیم استفاده کنیم، یعنی ما آمادگی‌اش را داریم حتی با موسسات برای بحث اسپانسرینگ هم وارد مذاکره شویم و از لوگو و برند آن‌ها در جشنواره استفاده کنیم. فقط هم به خاطر اینکه بتوانیم نمایشگاهی خیلی عالی در یک سطح گسترده و با کیفیت عالی داشته باشیم. چون تمام زحماتی که دبیران می‌کشند، واقعاً در ۱۰ روز نمایشگاه و در عرصه تولید محصول به منصه‌ظهور می‌رسد و در بحث روابط عمومی تلاش داریم ارتباطات‌مان را با سازمان‌های دولتی و خصوصی برقرار کنیم. 

* آیا روابط عمومی جشنواره در نظر دارد که با فضاهای غیررسمی هم تعامل کند؟ مثلاً برود پاساژ مهستان که مرکز پخش پرچم و سربند و تیشرت مذهبی و ... است و فایل آثار برگزیده را به صورت رایگان در اختیار آن‌ها بگذارد تا در تولیداتشان استفاده کنند.

صافی‌زاده: به این موضوع فکر نکرده بودیم اما برایمان جالب است و سعی می‌کنیم از این ظرفیت هم استفاده کنیم. در حال حاضر یک تیم در حال بررسی ظرفیت‌های مختلف همکاری هستند و ما باز هم آمادگی خودمان را برای همکاری با همه نهادها، مؤسسات، سازمان‌ها و ... اعلام می‌کنیم. اگر صدای ما هم به گوش برخی دوستان نرسد، خودمان سراغشان می‌رویم تا ان‌شاءالله بتوانیم اتفاق خوبی را در جشنواره پنجم رقم بزنیم و کارهایی ماندگار تولید شود.

* به بخش کاریکاتور و کارتون بپردازیم. ۴۰ چهره‌ منفور را به ۴۰ کارتونیست سفارش داده‌اید یا ممکن است یک هنرمند، بیش از یک اثر را خلق کند؟
شجاعی: ترسیم ۴۰ چهره منفور ـ از شخصیت‌های رژیم پهلوی گرفته تا چهره‌های سیاست بین‌الملل ـ مورد نظر ماست که بخش عمده آن توسط هنرمندان کاریکاتوریست انجام شده است.

چهره‌های شروری را قبل و بعد از انقلاب شاهد بودیم که خیلی به جریان انقلاب صدمه وارد کردند و متاسفانه الان جریان معاندِ آن طرف -که خیلی رسانه‌هایشان هم پرتعداد است- دارند بعضی از این چهره‌ها را تطهیر می‌کنند، یعنی جای شهید و جلاد را عوض می‌کنند و فضا را به گونه‌ای پیش می‌برند تا به آن معنی مدنظرشان که دنبالش هستند، برسند.

پرداختن به چهره‌های شرور قبل و بعد از انقلاب از دریچه کاریکاتور اهمیت دارد، چون عده‌ای سعی دارند جای شهید و جلاد را عوض کنند

به هر جهت پرداختن به این چهره‌ها در این ایام چون چهلمین سال انقلاب است خیلی ضروری است و نسبت به بررسی هویت این افراد یک کارِ شاخص و خوبی باید انجام شود که الحمدلله کارهای خوبی هم انجام شده است، هم پژوهشِ خوبی انجام شده و هم اشخاصی که معرفی شدند، به گونه‌ای می‌توانید بخشی از تاریخ انقلاب ما را در حوزه کاریکاتور رقم بزنند.

تاکید ما در ارتباط با این شخصیت‌های منفور این است که به هر جهت یک بخشی که در جشنواره مقاومت خیلی جدی به آن توجه شده، محصول‌محور بودنِ آن است یعنی اینکه تک‌تک این چهره‌ها به تنهایی مهم نیستند، به همراه اینها یک گروهی کارِ خیلی جدی از لحاظ تحقیق و پژوهش انجام داده است که این تحقیق و پژوهش وقتی در کنار این تصویر قرار می‌گیرد، خیلی کار را مهم می‌کند، حتی در مورد شکل و فرم و قالبش هم فکر شده است که شاید برای اولین بار یک سری اتفاقاتِ جدید و نوآورانه و بدیع را در این بخش شاهد باشیم.

* چقدر انعطاف در جشنواره راجع به بخش کاریکاتور و کارتون وجود دارد؟ مثلاً اخیراً یکی از مسئولان اظهار نظری داشت که کاریکاتوریستی انقلابی مانند «مازیار بیژنی» هم به آن واکنش نشان داد...

شجاعی: در فرمایشات مقام معظم رهبری جست‌وجو کردم و دیدم صحبت‌های آقا در ارتباط با بحث اشرافی‌گری بسیار بالاست و یک جاهایی به رفتار مسئولین و بحث اشرافی‌گری در رده‌های بالا اشاره مشخص و مستقیم دارند. در خیلی از صحبت‌های ایشان است که این رفتار نادرست، توسط مردم دیده می‌شود. بنابراین یکی از بحث‌های ما بحث فساد در بین مسئولین است و بعد، مطالبات بحق مردم در ارتباط با بحث اشرافی‌گری، ژن خوب، فاصله طبقاتی، حقوق‌های نجومی و اختلاس و... را مدنظر داریم. فکر می‌کنم نمایشگاه کارتون و کاریکاتور جشنواره هنر مقاومت در چهلمین سال انقلاب می‌تواند جوابگوی بعضی از مطالبات و خواسته‌های بحق مردم هم باشد.

امسال هیچ مرزی را برای شرکت افراد در جشنواره هنر مقاومت مشخص نکردیم، و می‌خواهیم به مشکلات موجود بپردازیم

نجابتی: در این سال‌ها بعضاً متهم شدیم به اینکه چرا به مسائل برون‌‌مرزی پرداختید و زبانِ هنر به مسائل داخلی یا گرفتاری‌‌های مردم اشاره نکرده است؟

من به نمایندگی از عزیزان و دبیران و شورای سیاستگذاری عرض می‌‌کنم که ما امسال هیچ مرزی را برای شرکت افراد در جشنواره مشخص نکردیم، چون نگاه، نگاهِ مردمی است و می‌‌خواهیم به مشکلات موجود بپردازیم.

عرضم این است که کسانی که دغدغه این را داشتند که «چرا به درد مردم پرداخته نمی‌‌شود؟» الان بستر مناسب است برای اینکه مشارکت کنند و در واقع حرفم این است که امسال با توجه به مضامینی که در رشته‌‌های مختلف اعلام کردیم، مانند عکاسی که به «زن ایرانی» پرداخته است یا نقاشی که به «کار و کارگرِ ایرانی» اشار می‌‌کند تا تایپوگرافی که به «سروده‌‌های ایرانی» می‌‌پردازد، بحث پرچم و کتیبه، کاریکاتور که کلاً به درد مردم اشاره می‌‌کند و در بخش پوستر و تبلیغات شهری که کاملاً به مطالبات مردمی می‌پردازند، دیگر بهانه‌‌ای باقی نمی‌‌ماند برای اینکه هنرمندانی که دغدغه کارِ مردمی را دارند، در جشنواره حضور پیدا نکنند