مسعود ده‌نمکی: به‌دنبال مُچ‌گیری نبودم

به گزارش حلقه وصل، مسعود ده‌نمکی از روزنامه‌نگاری آغاز کرد و بعد از پشت سر گذاشتن تجربه تولید آثاری در مدیوم‌های گوناگون از مستند گرفته تا فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی بار دیگر با اجرای برنامه گفت‌وگومحور «چهل و هشت» بازگشتی داشته است به فعالیت‌های روزنامه‌نگاری‌اش. ده‌نمکی زمانی که روزنامه‌نگاری می‌کرد، می‌کوشید بصراحت هرچه تمام‌تر پرسش‌هایش از مقامات را طرح کند و حالا در «چهل و هشت» هم همان صراحت در طرح پرسش را دارد؛ فقط یک تفاوت در این میان وجود دارد. ادبیات داغ ژورنالیستی در برنامه اخیر ده‌نمکی جایی ندارد و او می‌کوشد با گفتاری کاملا آرام و بی‌پرهیز از جنجال‌های رایج، برخی از مهم‌ترین پرسش‌ها درباره سال‌های پرخاطره دفاع مقدس را از مهمانانش بپرسد، اما همچنان همین روند پرآرامش هم مخاطب‌پسند بوده است. با ده‌نمکی درباره چرایی آمدن به سمت اجرا و کیفیت «چهل و هشت» حرف زده‌ایم.در ادامه، پرونده تحلیلی جام‌جم به مناسبت پایان پخش این برنامه تلویزیونی و گفت‌وگو با حسن روزی‌طلب، سردبیر این برنامه را خواهید خواند.

این‌که بعد از ساخت نزدیک به ده فیلم درام و مستند و همچنین دو سریال که اغلب در زمره آثار پرحاشیه سینما و تلویزیون بوده‌اند به عرصه اجرای یک برنامه گفت‌وگومحور آمده‌اید از کجا نشأت گرفته؟ تب اجرای تاک‌شو، ده‌نمکی را به چهل و هشت آورده یا آن که دغدغه‌ای دیگر پشت این حضور است؟

چه زمانی که مستند می‌ساختم و چه زمانی که فیلم بلند و حتی سریال، همواره در کنار درام و داستان‌پردازی به‌دنبال طرح برخی شبهات ذهنی خودم هم بودم. در سریال «معراجی‌ها» که آخرین محصول تلویزیونی‌ام بوده است سعی کردم داستان را به دانشگاه ببرم و ممانعت از تشییع شهدا در دانشگاه‌ها را عاملی کنم برای طرح سوال. همان‌طور که در آثاری مانند «اخراجی‌ها» و حتی مستندهایی مثل «فقر و فحشا» نیز سوالاتی درباره کیفیت آدم‌های حاضر در دفاع مقدس یا درباره ریشه‌های فحشا طرح شد. این طرح شبهات و به‌دنبال پاسخ بودن همیشه دغدغه‌ام بوده است تا اخیرا که تهیه‌کنندگان چهل و هشت سراغم آمدند و خواستند به‌عنوان یک مجری ـ کارشناس برنامه را اجرا کنم و من هم برای این‌که فرصتی باشد برای طرح شبهات دفاع مقدس، پیشنهاد را پذیرفتم.

کمتر پیش آمده مهمانانی که تاکنون در برابرتان نشسته‌اند از طرح پرسشی -‌ ولو کلیدی‌ترین پرسش - دچار انقباض رفتاری شوند و موضع بگیرند. این ناشی از تصویر آرامش‌بخشی است که از ده‌نمکی در قامت مجری چهل و هشت می‌بینیم؟

چون می‌خواستم در چهل و هشت شبهات دفاع مقدس را مطرح کنم و اغلب مهمانان هم از سابقه من آگاهی داشتند بنابراین گاردشان در برابرم باز بود و می‌دانستند برنامه، مغرضانه نیست و برای همین خیلی راحت حرف زدند. بجز این، برنامه برای شبکه چهار تولید شده و دیگر همگان می‌دانند شبکه چهار شبکه‌ای‌ کاملا تخصصی با مخاطب خاص است و حاوی برنامه‌هایی که به‌دنبال ارائه راهبرد هستند نه جنجال اما خوشبختانه در همین مدت کوتاهی که از برنامه گذشته، اقبال مخاطبان عام به آن خیلی خوب بوده است و امیدوارم می‌کند به نتیجه کار.

چقدر از اقبال مخاطبان را ناشی از حضور برندی به نام مسعود ده‌نمکی در مقام مجری می‌دانید؟ به هر حال باید قبول کرد برنامه‌های راهبردی اگر مجری چهره نداشته باشند ممکن است دیده شدن‌شان به زمانی بسیار بیشتر از اینها نیاز داشته باشد.

این هم لطف خداست که شامل حال من شده است. خدا همیشه نظرش به من بوده که چه در زمان انتشار نشریه، چه زمان ساخت فیلم و سریال و چه حالا که برنامه تلویزیونی اجرا می‌کنم، مورد توجه مخاطبان واقع می‌شوم. این وضعیت خدادادی است و باید قدرش را دانست.

تصویری که از ده‌نمکی روزنامه‌نگار سراغ داریم تصویری است پرهیاهو و خالق برخی تیترهای جنجالی تاریخ مطبوعات! در چهل و هشت اما بشدت از جنجالی شدن فاصله گرفته‌اید.

پرهیز از جنجال در چهل و هشت خودخواسته بوده است تا مهمانان برنامه احساس امنیت کنند. برنامه، کاملا راهبردی است و برای همین مهمان نباید حس کند
بناست مچش گرفته شود. اگر هم می‌بینید برنامه تا اینجا پربار بوده برای همین ایجاد آرامش است. اگر آرامش نبود بسیاری از اسرار و رازهای مگوی دوران دفاع مقدس مطرح نمی‌شد. وقتی در سایه همین آرامش، حرف‌ها زده می‌شود و از آن سو مردم کوچه و بازار هم از علاقه خود به موضوعات می‌گویند یعنی کارمان موفق بوده و گواهی بر آن‌که همچنان می‌توانیم بدون جنجال رسانه‌ای طرح موضوع کنیم و برای پرسش‌های کلیدی پاسخ قانع‌کننده پیدا کنیم.

...با این حساب از کیفیت نهایی کار رضایت خاطر دارید؟

بچه‌های تولید چهل و هشت بچه‌هایی تازه‌کار اما مستعد هستند و تاکنون خوب عمل کرده اند اما جا داشت برخی کارهای دیگر برای برنامه می‌شد؛ مثلا تهیه یک سری بخش‌های مرتبط با موضوع اصلی و ورود با زمان‌بندی مناسب به دل مباحث کلیدی.

درباره پرسش‌هایی که از مهمانان چهل و هشت طرح می‌شود این شبهه مطرح است که آیا اینها پرسش‌هایی است که اتاق فکر برنامه در اختیار شما می‌گذارد یا آن که پرسش‌های شخصی مسعود ده‌نمکی است که طرح می‌شود؟

البته تولیدکنندگان برنامه براساس پیش‌فرض‌هایشان، پرسش‌هایی برای ارائه آماده می‌کنند اما بخشی از پرسش‌ها را هم خودم طرح می‌کنم. به هر حال برمبنای پژوهش‌هایی که در حیطه جنگ تحمیلی داشته‌ام وقتی از لابه‌لای سخنان مهمان، سوالات و شبهات تازه‌ای شکل می‌گیرد سعی می‌کنم به‌لحظه آن سوالات را طرح کنم تا ناچار نباشیم برای طرح این شبهات تازه، مجددا برنامه‌های تازه‌تری بسازیم. این خاصیت تمام برنامه‌های گفت‌وگومحور متکی بر سوژه است که از خلال گفته‌های مهمان، پرسش‌های تازه شکل می‌گیرد و درباره چهل و هشت هم سعی می‌کنم بی‌تعارف این پرسش‌ها را مطرح کنم.

با رویه‌ای که از رک‌گویی ده‌نمکی در آثار سینمایی و کارنامه مطبوعاتیش و بخصوص توقیف برخی نشریاتش به‌خاطر همین رک‌گویی در ذهن داریم باید بپرسیم آیا چهل و هشت گرفتار سانسور هم شده است و اتفاق افتاده طرح سوالی از سوی شما با پاسخی از سوی مهمان مواجه شود که گرفتار ممیزی شود؟

تاکنون که ممیزی خاصی نداشته‌ایم و تقریبا بخش عمده برنامه‌هایمان همان طور که ضبط شده روی آنتن رفته است. خودم هم به عنوان مخاطب که برنامه‌ها را پیگیری کردم ندیدم جمله یا گفته محسوسی از برنامه حذف شود؛ این خود گواهی‌است بر آن‌که طرح توأم باآرامش شبهات بهتر نتیجه می‌دهد.

منبع: جام جم