نویسنده می‌تواند با کتاب‌، ایران واقعی را به جهان نشان دهد

به گزارش حلقه وصل، هوشنگ مرادی کرمانی در زمره معدود نویسندگان ایرانی است که در عالم ادبیات و کتاب و خارج از مرزهای ایران برای خود نام و نشانی آشنا تدارک دیده است. نام و جایگاه او به واسطه ترجمه‌های متعددی که از آثار او به زبان‌های مختلف صورت پذیرفته و نیز در مجامع ادبی و فرهنگی مختلفی حضور داشته است سیار تثبیت‌شده و قابل اعتناست. به همین بهانه و در آستانه معرفی نامزدهای نهایی جایزه آستریدلیندگرن در حاشیه نمایشگاه کتاب فرانکفورت با وی گفتگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن در ذیل می‌‌آید:

*انتخاب کتاب برای ورود به عرصه‌‌های بین‌المللی بسیار، بسیار کار سختی است

شما در زمره نویسندگانی هستید که آثارتان در یک شبکه مویرگی به کشورهای بسیاری در دنیا راه‌یافته است،‌ به مدد انتشار آثارتان در نمایشگاه‌ها‌، مدارس و محیط‌های بین‌المللی بسیاری حضورداشته‌اید‌، نقش نهادهای دولتی و خصوصی مثل ناشران،‌ آژانس‌های ادبی و ... در موفقیت یک نویسنده یا ناشر برای حضور جهانی تا چه اندازه است؟

_بگذارید به این سؤال این‌طور پاسخ بگویم که ایران مانند کشورهای دیگر چند سالی است که برای حضور نویسندگان و آثارشان در مجامع بین‌المللی سرمایه‌گذاری می‌کند،‌ در این مسیر به طبع اگر واسطه‌ها و فعالان نشر و فرهنگی چه دولتی و چه خصوصی بتوانند به‌واسطه توانشان در گفتگو، با ناشر و آژانس ادبی خارجی وارد گفت‌وگو شوند و کتاب و نویسنده را به‌طرف خارجی وصل کنند،‌ می‌توان امید داشت که او به بازارهای جهانی نشر راه پیدا کند و نویسنده‌ای که به چنین مجامعی راه پیداکرده، می‌تواند خوشحال باشد و افتخار کند که در مسیر درستی در حال طی طریق است.‌ اما باید به این توجه داشت که انتخاب کتاب برای ورود به عرصه‌‌های بین‌المللی بسیار، بسیار کار سختی است، چراکه گاهی مفاهیم و موضوعاتی برای ما در ایران حائز اهمیت است که در خارج از ایران کوچک‌ترین اهمیتی ندارد‌، به‌عبارت‌دیگر تنها مصرف داخلی دارد و در خارج از کشور نمی‌تواند حرفی باری گفتن داشته باشد.

بنابراین باید گفت‌، در این میدان کسی برنده است که بداند موفقیت یک کتاب در داخل کشور لزوماً به معنای موفقیت آن در خارج از کشور نیست و اصراری بر این موضوع نداشته باشد. ممکن است کتابی در یک کشور دیگر و فرهنگ دیگر گل کند و بین مردم محبوب شود‌، اما در ایران چنین موفقیتی را کسب نکرده باشد، هم‌چنین باید بگویم اینکه کتابی را ترجمه و در کشورهای دیگر منتشر کنیم به معنای موفقیت نیست،‌ اگر کتابی ترجمه و منتشر شد و بین مردم محبوب شد،‌ می‌توان ادعای موفقیت کرد.

مثالی برایتان بزنم‌، اکثر کتاب‌های من به زبان ترکی استانبولی ترجمه‌شده و توسط ناشران ترک منتشرشده است، اما پرفروش‌ترین کتاب من در ترکیه «مربای شیرین» است،‌ ترک‌ها نه‌چندان «قصه‌های مجید» را می‌شناسند، نه «خمره» را؛ اما در ایران این جریان برعکس است،‌ «مربای شیرین»‌ در میان آثار من چندان مطرح نیست.

* نویسنده می‌تواند با کتاب‌، ایران واقعی را به جهان نشان دهد

در سال‌های اخیر حضور نمایشگاهی نویسندگان ایرانی در خارج از کشور در سال‌های اخیر بسیار پررنگ شده است. شما تا چه اندازه این حضورها را پررنگ و هدفمند ارزیابی می‌کنید؟

_ من تجربه شخصی خود را می‌گویم،‌ در چین و در روسیه من به نمایشگاه کتاب دعوت شدم و برای کتاب‌های من رونمایی برگزار شد. گفت‌وگوهایی با رسانه‌های این دو کشور ترتیب داده شد، معاون وزیر وقت فرهنگ درباره کتاب بنده سخنرانی کرد،‌ با نویسنده‌های این دو کشور دیدار کردم و مواردی دیگر. در همه این‌ موارد برای من به‌عنوان یک نویسنده حس خوشایندی به وجود می‌آمد چراکه واقعاً حس می‌کردم حرف‌هایم شنیده‌شده است و فضایی فراهم‌شده تا من حرف‌هایم را با افراد دیگری در فرهنگ‌های دیگر نیز در میان بگذارم. به‌هرحال فضایی که رسانه‌های بیگانه از ایران و ایرانی در جهان منعکس می‌کنند باید به‌گونه‌ای تصحیح شود‌، من نویسنده می‌توان با کتاب‌هایم ایران واقعی را به جهان نشان دهم. پس اگر بخواهم به سؤال شما پاسخ بدهم باید بگویم که اگر این حضور و برنامه‌ریزی پیرامون آن درست و دقیق و حساب‌شده باشد نه‌تنها نویسنده حس و تاثیرخوبی از آن دریافت می‌کند که برای میهنش نیز اتفاقات فرهنگی ویژه‌ای را به ارمغان می‌آورد.

شما در سال 2014 نویسنده مهمان نمایشگاه کتاب فرانکفورت هم بودید، نمایشگاهی که بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب دنیاست و ایران چند سالی است حضوری پررنگ در آن دارد،‌ حضور یک نویسنده ایرانی در این نمایشگاه‌ چقدر می‌تواند مفید باشد؟

_چند سال از آن حضور می‌گذرد و من پس از آن 4 نمایشگاه دیگر هم شرکت کرده‌ام‌، نمایشگاه کتاب فرانکفورت یکی از مکان‌های تبادل رایت کتاب در دنیاست،‌ مردم و ناشران مختلفی از کشورهای دنیا در آن حضور دارند‌. من در زمان حضورم در این رویداد با نویسنده‌های متعددی از کشورهای مختلف آشنا شدم،‌ کتاب‌های بسیاری را دیدم که برایم جالب‌توجه بود. به نظرم مهم‌ترین نکته درباره این نمایشگاه این مسئله است که وقتی نویسنده ایرانی بتواند با این حضور خود را معرض دید سایر نویسنده‌ها قرار دهد و با نویسندگانی از سایر سرزمین‌ها نیز آشنا شود، جهانی بزرگ‌تر وارد نوشته‌های او می‌شود و حرف‌هایی تازه برای بیان خواهد داشت.

*کتابی که پر از آموزش باشد راهی به خارج نمی‌برد

شما به‌عنوان یک نویسنده کودک بیشتر شناخته‌شده‌اید که البته خودتان چندان قائل به این نیستید‌، ظرفیت نشر کودک و نوجوان ایران برای حضور در بازارهای جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

_بچه‌ها خالص‌ترین و به تعبیری صفرکیلومترترین افراد یک جامعه هستند که می‌توانند با کتاب و اثر هنری ارتباط بگیرند، بچه‌ها راست‌گوترین‌های دنیا هستند تظاهر نمی‌کنند، ما به‌عنوان نویسنده اگر با خلوص نیست حرف بزنیم،‌ اگر نخواهیم ایدئولوژی و تفکر خاصی را به آن‌ها بقبولانیم موفق‌ خواهیم بود. بهترین کتاب‌های دنیا آن‌هایی است که مخاطب از خواندنشان لذت ببرد نه اینکه آموزش ببیند. کتابی که پر از آموزش باشد راهی به خارج نمی‌برد،‌ من در ایران می‌توانم روی آموزش تمرکز کنم،‌ اما برای ورود به دنیای تجارت کتاب خارج از کشور باید از آموزش بکاهیم و به‌جای آن شناخت و لذت را جایگزین کنیم. این نکته‌ای است که ادبیات کودک و نوجوان ایران برای حضور در مجامع جهانی باید مدنظر داشته باشد.