به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، موشک های بالستیک به عنوان اصلی ترین ارکان توان بازدارندگی نظامی جمهوری اسلامی ایران، از دوره پس از جنگ تحمیلی تا به امروز معرفی شده و مشخصا تا سالها بعد نیز این سلاح به عنوان ستون اصلی دکترین دفاعی کشور به حساب خواهد آمد. اگرچه تنوع و کیفیت موشکهای کشورمان، موضوع جدیدی محسوب نمی شود اما هر از چند گاهی، یک دستاورد جدید در این حوزه معرفی می شود که نشان می دهد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان، روی ارتقاء موشکهای فعلی، برنامه ای مستمر دارند. طی روزهای اخیر، خبر مهمی در خصوص یک ارتقاء قابل توجه روی موشک بالستیک سری قیام منتشر شده که برای علاقمندان به این حوزه، نکته جذابی محسوب می شود.. پیش از پرداختن به این خبر و تشریح اهمیت آن، بهتر است نگاهی به ریشه های این سلاح داشته باشیم.
مشخصا وقتی از خانواده موشک های بالستیک ایرانی صحبت به میان می آید، نام شهاب بیش از دیگران برای مردم خاطره انگیز است. خانواده موشک های شهاب خصوصا مدل ۳ آن، به معنی واقعی و برای اولین بار، بحث بازدارندگی و دست تهاجمی برد بلند را برای کشور ما ایجاد کرد. اما عضو کمتر شناخته شده از این سری شهاب ۲ نام دارد که یک موشک بالستیک تاکتیکی با سوخت مایع و به نوعی نزدیک به طراحی اسکاد سی شوروی سابق است که در دهه های قبل، برخی از مدل های آن به کشور وارد شد.
موشک بالستیک شهاب ۲
این موشک با برد بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر در دوره زمانی تقریبی اوایل دهه ۷۰ شمسی ساخته شده و ماموریت ایجاد بازدارندگی در محیط پیرامونی کشور را بر عهده داشت. مشخصا و در این برد از موشک ها، با توسعه توانایی علمی و صنعتی ایران و روی کار آمدن موشک های جدیدتر - خصوصا زیر مجموعه های خانواده فاتح ۱۱۰ با سوخت جامد- فشار کاری از روی سری شهاب برداشته شد اما پیش از رسیدن به این نقطه، صنایع دفاعی کشورمان، تعداد مورد نیاز از این موشک ها را تولید و ذخیره کرده بود که در چنین شرایطی، یک ارتقاء مهم، می توانست بسیار مناسب باشد.
موشک قیام که در مرداد ماه سال ۱۳۸۹ رونمایی شد، در حقیقت پاسخ به این نیاز و ارتقایی روی موشک های شهاب ۲ به حساب می آید. اولین موشک بالستیک بدون بالک ایرانی که جزو ابداعات و طرح های مهم پدر موشکی ایران شهید حسن طهرانی مقدم بود. در طرح جدید همچنان از سوخت مایع استفاده شده و برد در حدود ۸۰۰ کیلومتر بود و وزن سر جنگی آن ۶۴۵ کیلوگرم اعلام شد. این موشک به نسبت مدل قبلی از سطح مقطع راداری کمتر بر خوردار بود و توان پرتاب از لانچرهای مختلف را نیز داشت.
نمونه اولیه موشک قیام
این موشک در تعداد بالایی تولید شده و شهرهای زیرزمینی بزرگی با حضور آن، در چندین مورد به نمایش درآمدند. این حرکت از چشم یوزی رابین، کارشناس معروف نظامی صهیونیستی نیز دور نماند و وی در جلسه معروف خود در تابستان سال ۱۳۹۴ اینگونه صحبت می کند: ایرانی ها در دو سال اخیر چندین تصویر را از انبارهای موشکی خود به نمایش گذاشته اند که مشخصا انبارهای متفاوتی است. ایرانی ها در این انبارها موشک های قیام و قدر را انبار کردند. قیام موشکی با بردی ۸۰۰ کیلومتر است که به نوعی ارتقاء ایرانی بر اساس موشک اسکاد سی است. در اینجا هم ایرانی ها یک مهندسی خوب را به نمایش گذاشتند.
در سالهای بعد و با معرفی سرهای جنگی بالک دار که مرحله بعدی ارتقاء روی موشک های قیام انجام شد. با نصب سر جنگی جدید، یک گام مهم در افزایش بقاء پذیری این موشک ها در مقابل سیستم های پدافندی انجام شده و در عین حال دقت آنها نیز افزایش پیدا کرد. موشک قیام در اصل توسط شهید طهرانی مقدم با ماموریت اصلی حمله به پایگاه های نظامی دشمن در اطراف ایران طراحی شده بود. سرهای جنگی مجهز به ریز مهمات از جمله گزینه های بسیار عالی برای این گونه حملات هستند که این مهم روی موشک های قیام نیز به انجام رسیده است. در سال ۱۳۹۹ نیز یک مرحله از دیگر ارتقاء های انجام شده برای این موشک ها به نمایش درآمد که مربوط به محموله سر جنگی بود.
سرجنگی جدید موشک قیام مجهز به بالک‌های کنترلی
سر جنگی موشک قیام مجهز به دو نوع بمب‌لت
مدل دیگری از بمب‌لت‌های ساخته شده برای موشک های بالستیک ایرانی
در نمایشگاه دستاوردهای هوافضای سپاه ، شاهد حداقل سه مدل بمب لت نصب شده روی نمونه سر جنگی موشک قیام بودیم که در رنگ های آبی، مشکی و قرمز رنگ طراحی و ساخته شده اند. بمب های آبی از همه کوچکتر، مدل های مشکی رنگ در اندازه متوسط و مدل قرمز رنگ از همه بزرگ تر بودند و با توجه به اندازه بمب لت‌های مورد نظر می‌توان این طور تصور کرد که حداقل بخشی از این بمب‌های کوچک (برای نمونه مدل های آبی رنگ) را می‌توان در سر جنگی موشکهای کوچکتر و حتی راکت‌های واحدهای توپخانه‌ای مثل فجر یا زلزال نیز استفاده کرد. ترکیب این بمب‌های کوچک و راکت‌های توپخانه‌ای می‌تواند گزینه‌ای بسیار عالی برای واحدهای عملیاتی میدان نبرد در مقابل نیروهای پیاده و مکانیزه دشمن و همچنین محل های تجمع در فواصل پشت خطوط اصلی جبهه نبرد باشد.
قیام در نبرد با داعش و اربابان آن
موشک قیام اما در حوزه رزم واقعی نیز دارای سابقه بوده و در جریان حملات موشک سپاه به مقر گروه داعش در سوریه و عملیات انتقام ترور سردار شهید سلیمانی مورد استفاده قرار گرفت. بحث قابلیت جدا شدن کلاهک و افزایش دقت باعث شد که این موشک در این عملیات ها به عنوان یکی از سلاح های منتخب مورد استفاده قرار بگیرد.
موشک قیام در جریان عملیات ضربت محرم در سال ۱۳۹۷
ارتقاء جدید چه با قیام کرده است؟
در نهایت به آخرین ارتقاء انجام رسمی روی موشک های سری قیام می رسیم. بر اساس اطلاعات جدید، برد این موشک به ۱۰۰۰ کیلومتر و خطای اصابت آن نیز به زیر ۵۰ متر رسیده است. این موشک از یک سر جنگی به‌وزن حدودا ۶۰۰کیلوگرمی بهره می‌برد و سرعت این موشک به ۲۹۳۵ متر بر ثانیه می‌رسد. قطر موشک قیام ۸۸۰ میلی‌متر و طول این موشک ۱۱ متر و ۸۴۶ سانتی‌متر است، علاوه بر این، مدت زمان آماده‌سازی موشک قیام ۲۰ دقیقه و وزن نهایی این موشک نیز ۷۰۲۹ کیلوگرم است.
موشک قیام با برد هزار کیلومتر از نقطه نزدیک به مرز غربی، توان انهدام بخش هایی از سرزمین های اشغالی فلسطین را دارد
در اینجا به چند مسئله مهم بایستی اشاره کرد. اولا رسیدن به برد هزار کیلومتر می تواند ناشی از اقداماتی چون کاهش سر جنگی، ارتقاء سیستم های پیشران، نصب سیستم پیشران مستقل روی کلاهک و یا بهره گیری از مواد سبک تر در بخشی از قطعات موشک باشد. مسئله دوم این که با رسیدن به برد هزار کیلومتر، مشخص بخش هایی از سرزمین های اشغالی ، همان طور که در نقشه بالا مشاهده می شود، به صورت مستقیم از خاک ایران و توسط این موشک در دسترس قرار گرفته که این مسئله باعث می شود که قیام نیز به لیست اسراییل زن های ایران اضافه شود. طبیعتا در صورت نیاز به اجرای سناریو یک تهاجم گسترده موشکی به رژیم صهیونیستی، هر چه تعداد پرتابه ها بیشتر باشد ، انهدام اهداف مورد نظر و پایان پرونده این رژیم سریعتر است. با اضافه شدن موشک های قیام به این گروه از تسلیحات ایرانی، مشخصا حجم آتش در برابر صهیونیست ها به صورت قابل توجهی اضافه خواهد شد.
مسئله بعدی سرعت بالای این موشک ها به حساب می آید. پیش از این رقمی با این دقت در خصوص سرعت موشک قیام منتشر نشده بود و البته لازم به ذکر است که به احتمال فراوان سرعت مورد نظر مربوط به این موشک در مرحله نهایی و برای سر جنگی جدا شده باید باشد. سرعت ۲۹۳۵ متر بر ثانیه چیزی در حدود ۸.۵ ماخ بوده و سر جنگی موشک مورد نظر را در زمان شیرجه نهایی در وضعیت پرواز با سرعت هایپرسونیک قرار می دهد که دفاع در برابر آن را اگر نگوییم غیر ممکن ولی برای هر مدافعی بسیار سخت و تقریبا محال است.
اطلاعات جدید از موشک بهینه شده قیام
و البته مسئله نهایی در خصوص این موشک کاهش خطای آن به کمتر از ۵۰ متر است. برای این که بفهمیم چرا رسیدن به این دقت مهم است در ابتدا مکانی مثل یک نیروگاه عادی تولید برق را تصور کرده و سپس به این صحبت ها از یوزی رابین مربوط به همان کنفرانس معروف در سال ۱۳۹۴ دقت کنید: آنها (ایران) می توانند با این موشک های ۲۰۰۰ کیلومتری که دقت بالایی پیدا کرده جایی مثل اسراییل را فلج کنند. اگر عاقلانه اهدافی را مثل نیروگاه ها انتخاب کرده و آنها را هدف قرار بدهند، پس بدون نیاز به سلاح هسته ای، می توانند دشمن را فلج کنند.
باید این مسئله را مورد تاکید قرار داد که امروز دیگر، موشک های هزار کیلومتری ایران هم از مناطق مرز غربی کشور بخشی از سرزمین های اشغالی را تحت برد خود قرار می دهند و البته دقت کافی برای نابودی اهداف فراوانی را نیز دارند. خطای کمتر از ۵۰ متری برای اصابت و از کار انداختن بسیاری از اهداف مورد نیاز همچون مراکز نظامی و استراتژیک کفایت می کند. با این اوصاف، به نظر می رسد در سالهای اخیر سرریز دانش و توانمندی های صنعتی جدید در برنامه های مربوط به افزایش برد و دقت موشک های بالستیک نسل جدید، مشخصا به موشک های قدیمی تر نیز منتقل شده و گزینه هایی مثل قیام را نیز برای ایفای نقش مهمتر و موثرتر در آینده مهیا شده اند.