دلایل افت سنگین شاخص بورس چیست؟

به گزارش سرویس بورس حلقه وصل، در نخستین روز معاملات هفته جاری ۳۵۸میلیارد تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران حقیقی بازار سهام از چرخه معاملات بورس تهران خارج شد و در شاخص بورس نیز به سبب قرمزپوش شدن نمادهایی از صنایع پتروشیمی و فولادی شاهد کاهش ۹۷/ ۱درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها بودیم.

تمامی این‌ها در شرایطی رقم خورد که قیمت دلار در بازار آزاد همچنان در کانال ۲۹ هزار تومانی در نوسان بود و آینده نامعلوم مذاکرات وین نیز بر سر انتظارات تورمی سنگینی می‌کرد. اینطور که گفته می‌شود دلیل اصلی افت قیمت در بازار سهام طی روز گذشته نزول سنگین قیمت‌ها در بازارهای جهانی بوده است که به‌طور سنتی اثر قابل‌توجهی بر رویکرد فعالان خرد و کلان بازار سهام دارد. افت ۱۰دلاری قیمت نفت‌خام در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته در کنار تداوم ضعف تقاضا در بازار فلزات اساسی به‌ویژه فولاد در شرایطی اتفاق افتاده که چشم‌انداز اقتصاد جهانی به‌واسطه معرفی سویه جدیدی از ویروس‌کرونا بار دیگر تیره و تار شده و بسیاری انتظار دارند که در صورت شیوع این سویه جدید خطر رکود کنونی که همین حالا هم چین و آمریکا را تهدید می‌کند، در سال میلادی بعدی اثری جدی بر کاهش تقاضای کل در اقتصاد جهانی بگذارد.

   ریزش بازار جهانی؛ دلیل ریزش بورس

حسام حسینی، کارشناس بازار سرمایه: ریزش دیروز بازار سهام ناشی از منفی‌شدن بازار جهانی بود که آن‌هم به دلیل ترس از موج جدید کرونای آفریقایی به‌وجود آمد. از سوی دیگر ۶۰‌درصد بازار ما هم کامودیتی‌محور است و ریزش قیمت‌های جهانی باعث شده که سهام آنها منفی شود، اما دلیل منفی‌شدن بقیه بازار این است که موج هیجان منفی ۶۰‌درصد کامودیتی به بقیه بازار هم سرایت کرد تا در نهایت شاهد افت قابل‌توجه میانگین وزنی قیمت‌ها در بازار سهام باشیم.

در روزهایی فرسایشی و منفی، بازار معمولا دنبال بهانه برای ریزش است تا صعود. اگر مروری به گذشته داشته باشیم، می‌بینیم که در ابتدای سال۹۹ که موج اصلی کرونا در دنیا جریان داشت و بازارهای جهانی در حال ریزش بودند، بازار ما رشد کرد! یعنی در حالی که قیمت‌های جهانی کاهشی بودند بازار ما صعود کرد و تنها بورسی در دنیا بودیم که در فروردین‌ماه بازدهی مثبت و قابل‌توجهی داشتیم. برای همین بازار در روزهای صعودی به این موضوع که قیمت‌های جهانی چه وضعی دارند، نگاه نمی‌کند ولی در وضعیت فرسایشی ماه‌های اخیر، بازار دنبال بهانه برای ریزش است. در این شرایط اخبار منفی از جمله ریزش قیمت‌های جهانی هم روی آن زود اثر می‌گذارد.

از سوی دیگر هرچند دیروز نرخ ارز افزایشی بود اما روی بازار اثر نداشت، با این حال قیمت دلار از یک جایی حتما بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. معمولا در رشدهای دلار این فاصله زمانی را داریم که اول دلار رشد می‌کند و بعد بورس را هم با خود حرکت می‌دهد. البته این مختص بازار سهام نیست و سایر بازارها را هم حرکت می‌دهد. فعلا بازار امید دارد که در نشست آتی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای گشایشی ایجاد شود و دلار به قیمت‌های زیر ۳۰ هزار تومان یعنی به اعداد ۲۷ هزار تومان برسد. عبور دلار از ۳۰ هزار تومان جایی است که همه بازارها را به‌دنبال خود می‌کشاند. بازار ما با دلار همگراتر است تا کامودیتی و تجربه هم همین را نشان داده است که در روزهایی که دلار با سرعت زیاد رشد می‌کند، حتی اگر کامودیتی منفی باشد، بازار سهام هم صعود دارد. من مثبت‌شدن بورس را بعد از عبور دلار از ۳۰ هزار تومان می‌بینم که در این شرایط دلار همه بازارها را با خود حرکت می‌دهد، اما فعلا امیدهایی وجود دارد که دلار به زیر ۳۰هزار بازگردد و قیمت آن به ۲۷ هزار تومان برگردد ولی اگر از ۳۰ هزار تومان عبور کند دیگر جای تعللی برای بازار نمی‌گذارد و آنجاست که بورس هم حرکت می‌کند.

   ابهامات مذاکرات هسته‌ای و بودجه ۱۴۰۱ دلایل ریزش بازار

پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه: افت شاخص در این روزها به عوامل متعددی بستگی دارد، اما علت اصلی ریزش دیروز بازار سهام به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی بود. با این حال کاهش قیمت‌ها چندین روز است که در بازار سهام مشاهده می‌شود و شاخص در این مدت ریزش داشته است. ما در بازار بیش از آنکه افزایش فشار فروش را در داشته باشیم، عمدتا نبود خریدار مشکل‌زاست و علت کاهش قیمت سهام هم همین موضوع است. حالا این سوال مطرح می‌شود که چرا خریدار در بازار وجود ندارد؟ پاسخ این سوال به ابهاماتی که در بازار وجود دارد برمی‌گردد.

اکنون ابهاماتی بر سر راه تصمیم برای خریدار وجود دارد که باعث شده برای خرید اقدام نکنند.

از جمله این ابهامات می‌توان به اولین دور از مذاکرات برجام در دولت جدید اشاره کرد که در دو روز آینده شروع خواهد شد. مساله بعدی بودجه سال ۱۴۰۱ است که به‌شدت فعالان بازار را نگران کرده است که مبادا صنایع بورسی از این لایحه بودجه آسیب ببینند.

 از سوی دیگر فعالان بازار نمی‌دانند دولت جدید برای سال آینده چه مقدار فروش اوراق را در دستورکار خود خواهد داشت. علاوه‌بر اینها نبود هماهنگی در تصمیم‌گیری‌های دولت نیز مشکل‌زا شده است و فعالان بازار را سردرگم کرده است. از جمله این عدم‌هماهنگی‌ها و نمونه بارز آن موضوع قیمت‌گذاری خودرو بود که باعث شد اعتماد مردم به بازار بیش از قبل آسیب ببیند. با توجه به جمیع این عوامل به‌نظر می‌رسد بازار سهام همچنان در یکی دو هفته آینده با همین ارزش معاملات خرد و کم و همچنین نوسانات منفی به کار خود ادامه دهد تا اینکه یک فضای روشن‌تری هم از مذاکرات هسته‌ای وین و هم از لایحه بودجه۱۴۰۱ به‌دست آید.

این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که عمدتا ریسک‌پذیری در سایر بازارها هم کم شده است. البته سایر بازارها از جمله خودرو، ارز، سکه و حتی رمزارزها با افزایش قیمت همراه بوده‌اند ولی بازار سهام از این افزایش قیمت‌ها بی‌بهره بوده است. علت اصلی آن هم بی‌اعتمادی است که در این بازار وجود دارد. به‌نظر می‌رسد با برخی اقدامات از جمله حذف قیمت‌گذاری دستوری می‌توان شرایط بازار سهام را بهتر کرد.

   ریزش قیمت‌های جهانی در کنار سایر ابهامات بازار را منفی کرد

مهدی فرازمند، کارشناس بازار سرمایه: دیروز تنها فاکتوری که با هفته گذشته تفاوت چشمگیری داشت، ریزش قیمت‌های جهانی بود که می‌توان ریزش دیروز بازار سهام را به آن منتسب کرد. شیوع واریانت جدید کرونا در آفریقای جنوبی  باعث شد هم قیمت نفت و فلزات اساسی یک مرتبه نزول شدید کند و هم چشم‌انداز اقتصاد جهانی منفی شود. علاوه‌بر این، این حس که دوباره وارد رکود جدید شویم را افزایش دهد. علت بخش زیادی از این اتفاق هم به دلیل پیداشدن سویه جدید ویروس‌کروناست که افق اقتصاد دنیا را منفی و همه بازارها را با ریزش مواجه کرد. این موضوع حتی روی نرخ بهره آمریکا هم اثر گذاشت و آن را هم در هاله‌ای از ابهام فرو برد. مجموعه این عوامل باعث شد که هم محصولات و مشتقات نفتی و هم فلزی ریزش داشته باشند و این ریزش‌ها هم روی بازار ما اثر منفی گذاشت و ریزش شاخص‌کل بورس را به همراه داشت، اما این اتفاق را باید کنار ابهاماتی اساسی دیگری که در بازار وجود دارد، گذاشت.

از جمله این ابهامات اخبار منفی درباره قطع‌شدن گاز صنایع است. در کنار آن افزایش شدید نرخ دلار را داریم که این اتفاق ریسک‌های اقتصادی را افزایش داده است. از سوی دیگر با وجود وعده‌های مسوولان همچنان خبری از حذف قیمت‌گذاری دستوری نیست و بازار هنوز با همان مبناهای قدیم حرکت می‌کند، بنابراین در کنار اینکه هیچ خبر مثبتی در بازار وجود ندارد، این ریسک‌های سیستماتیک باعث شده که بازار اثر منفی بگیرد و با چنین ریزش‌هایی مواجه شود. در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که افزایش قیمت دلار به شرط اینکه ترس از ریزش نباشد روی بازار اثر مثبت خواهد داشت، اما الان بازار مقداری روی این موضوع سردرگم است چراکه بحث مذاکرات مطرح است و نتیجه این مذاکرات مشخص نیست.

یک عده نسبت به مذاکرات خوشبین هستند و عده‌ای هم بدبین، بنابراین وضعیت مذاکرات هم ابهام دارد و این مساله ناخودآگاه اثر روانی دارد و این حس ترس را ایجاد می‌کند که نکند افزایش قیمت دلار افزایش موقتی باشد و بازار دلار دوباره دچار تلاطم شود، بنابراین می‌بینیم به‌رغم ‌اینکه افزایش نرخ دلار باید اثر مثبت روی بازار داشته باشد ولی متاسفانه اکنون بازار به آن واکنش منفی نشان داده است.

   با توجه به حجم زیاد اخبار منفی‌، ریزش بورس عجیب نبود

یوسف امین‌داور، کارشناس بازار سرمایه: با توجه به حجم زیاد اخبار منفی ریزش دیروز بازار آنچنان زیاد نبود و انتظار می‌رفت با این حجم از اخبار منفی ریزش شدیدتری داشته باشد و اوضاع بازار خیلی خراب‌تر شود. در این برهه عوامل داخلی و خارجی همه دست‌به‌دست هم داده‌اند که وضعیت بازار این‌گونه باشد و چنین ریزش‌هایی را تجربه کند.

از یک‌سو گاز صنایع را که قطع کردند و همین موضوع اثر بسیار منفی روی بازار دارد. همیشه روال بر این بود که گاز را در زمستان قطع می کردند اما امسال در پاییز گاز صنایع را قطع کردند و صنایع از این ناحیه آسیب دیدند، وقتی هم صنایع آسیب ببینند بازار اثر منفی می‌گیرد. از سوی دیگر مشکل آب هرچه جلوتر پیش می‌رویم، جدی‌تر می‌شود که خود این مساله بسیار مشکل‌زاست.

از سوی دیگر کرونا جهش داشته و تمام دنیا را تحت‌تاثیر قرار داده است و اخبار خوبی در این زمینه به گوش نمی‌رسد و باعث شده که قیمت‌های جهانی نزولی شوند. ریزش بازارهای جهانی هم روی بازار سهام ما اثر منفی داشته و باعث نزول شاخص‌کل بورس شده است. از سوی دیگر اخباری مبنی‌بر این وجود دارد که قیمت گاز فولاد را هم می‌خواهند سه و نیم برابر کنند؛ البته اینکه این اتفاق بیفتد یا نه معلوم نیست ولی خبر آن مطرح شده و همین خبر هم روی بازار اثر گذاشته است. وقتی همه این عوامل را در کنار هم قرار دهیم، می‌بینیم بازار باید خیلی بیشتر از آنچه دیروز ریخت، بریزد. البته شاید دلیل آن، رشد قیمت دلار بود که جلوی ریزش بیشتر بورس را گرفت. همه این اخبار هم طی دو روز آمده است؛ بنابراین ریزش بازار غیرطبیعی نیست. نمی‌توان گفت این شرایط تا کی ادامه خواهد داشت چون بازار جهانی خیلی هیجانی است و ممکن است دو روز دیگر ببینیم قیمت نفت بالا رفته است بنابراین نمی‌توان گفت این روند حتما ادامه‌دار است ولی ابهامات بودجه و مذاکرات و... بر سر بازار هنوز وجود دارد.

پارامترهای مبهم بازار خیلی زیاد است و متاسفانه بازار هم به این پارامترهای ابهام زیاد واکنش نشان می‌دهد. زیادی پارامترهای ابهام دقت پیش‌بینی‌ها را خیلی پایین می‌آورد برای همین نمی‌توان گفت تا کی این روند ادامه دارد ولی آنچه می‌توان قطعی گفت؛ این است که فعلا بازار انگیزه‌ای برای رشد ندارد و اگر هم برگردد به همان کانال یک‌میلیون و ۴۰۰ برمی‌گردد یعنی فعلا در همین محدوده می‌ماند تا ابهامات برطرف و یک انرژی مثبت به بازار وارد شود.