«برجام کوچک‌شده» به جای «برجام پلاس»!

به گزارش حلقه وصل، اخیراً تل‌آویو از واشنگتن پیامی درباره شروع مجدد مذاکرات در وین دریافت کرده که در آن به «فوری ترین» دستور کار مذاکرات آتی در وین، یعنی «توقف غنی‌سازی ایران» اشاره می‌شود. در حالی که مقام‌های تیم مذاکره‌کننده جدید در ایران اصرار دارند که مذاکره ۸ آذر را از نقطه به بن‌بست رسیده اوایل تیرماه شروع نخواهند کرد، منابع اسرائیلی می‌گویند که امریکا در حال طراحی یک توافق جایگزین به جای توافق سال ۲۰۱۵ است که بسیار محدودتر از برجام خواهد بود.

به گزارش «جوان»، رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران روز شنبه در بحرین با عبداللطیف بن‌راشد الزیانی، وزیر خارجه بحرین گفتگو کرد و بعد از بحرین هم به تل‌آویو رفته است. او امروز یا فردا هم به امارات و عربستان، سفر می‌کند. مالی این سفر منطقه‌ای را به فاصله دو هفته مانده به شروع مذاکرات وین شروع کرده و آنگونه که وزارت خارجه امریکا گفته، موضوع سفر مشورت با شرکای امریکا درباره شروع مذاکرات است.

مالی دیروز در حالی وارد سرزمین‌های اشغالی شد که منابع اسرائیلی گفتند که «نفتالی بنت» نخست‌وزیر اسرائیل با او دیدار نخواهد کرد. آنگونه که منابع اسرائیلی گفته‌اند، امتناع بنت از ملاقات با رابرت مالی که در تل‌آویو او را «مرد پیشرو در رویکرد آشتی‌جویانه دولت بایدن» می‌نامند، به دلیل رویکرد جدیدی است که دولت بایدن برای مذاکره با ایران در پیش گرفته است.

درباره جزئیات این رویکرد جدید اطلاعات دقیقی وجود ندارد، ولی منابع مطلع گفته‌اند بخشی از آن، به افزایش ظرفیت هسته‌ای ایران از جمله تولید ۲۵ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی و ۲۱۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی برمی‌گردد که برنامه هسته‌ای ایران را حتی در مقایسه با سال ۲۰۱۲، در وضعیت بی‌سابقه و برگشت‌ناپذیری قرار داده است. منابع اسرائیلی به روزنامه یدیعوت آحارونوت گفته‌اند که اخیراً تل‌آویو پیامی با این محتوا از واشنگتن دریافت کرده که تأکید می‌کند «باید قبل از هر چیز دیگری، غنی‌سازی ایران متوقف شود. این فوری‌ترین موضوع است.»‌

در حالی که مقام‌های امریکایی پیش از این می‌گفتند که بعد از بازگشت به برجام، تهران را برای یک توافق جدید (برجام پلاس) برای رسیدگی به برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای‌اش تحت فشار خواهند گذاشت، برداشت‌ها در تل‌آویو از پیام جدید واشنگتن این است که دولت بایدن در شرایط جدید، در وضعیتی قرار گرفته که حاضر است توافقی حتی محدودتر از برجام با ایران به دست آورد.

رابرت مالی اوایل آبان‌ماه به این اشاره کرده بود که امریکا «در مرحله‌ای حیاتی» قرار گرفته و باید بینید که آیا می‌تواند برجام را احیا کند یا نه. او هرچند نگفت که احیای مجدد برجام ناممکن شده، ولی تأکید کرد که «حتی اگر برجام هم احیا نشود پنجره دیپلماسی هرگز بسته نخواهد شد و واشنگتن حتی در صورتی که به دنبال گام‌های دیگر باشد، بازهم دیپلماسی را دنبال خواهد کرد.»‌

حالا تهران در حالی قرار است ۱۴ روز دیگر در وین به پشت میز مذاکره برگردد که امریکایی‌ها به طور جدی در حال فکر کردن به توافقی حتی محدودتر از برجام هستند. «اسرائیل هیوم» دیروز نوشت: «یکی از سناریوهایی که در روزهای اخیر در جلسات توجیهی ارائه شد این است که دولت بایدن به توافقی بسنده کند که تنها شامل دو جزء است؛ حذف تحریم‌های بین‌المللی که در حال حاضر علیه ایران اعمال می‌شود، در ازای صرفاً توقف غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران.»

به نوشته این روزنامه، چنین طرحی علاوه بر اینکه با سیاست قبلی امریکا برای دستیابی به توافقی «قوی‌تر و طولانی‌مدت» نسبت به توافق اولیه (برجام) در تضاد است، به این معنا است که زیرساخت‌های پیشرفته ایران برای غنی‌سازی اورانیوم برچیده نمی‌شود، ۲۵ کیلوگرم اورانیومی که ایران قبلاً با نقض توافق اولیه تا ۶۰درصد غنی‌سازی کرده است، دست نخورده باقی می‌ماند و برنامه هسته‌ای ایران دست نخورده می‌ماند؛ به طور کلی هیچ توجهی به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نخواهد شد.

تل‌آویو نگران است

در حالی که روز جمعه علی نادری، مدیرعامل ایرنا، از مقام‌های رسانه‌ای نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی از آزادی‌سازی ۵/۳ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران خبر داده بود، اسرائیل هیوم نوشته که این ۵/۳ میلیارد دلار عمل به درخواست حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران است که پیش‌تر گفته بود امریکا قبل از شروع مذاکرات برای نشان دادن حسن نیت، ۱۰ میلیارد دلار از اموال بلوکه شده ایران را آزاد کند؛ موضوعی که باعث نگرانی‌های عمیق در تل‌آویو شده است.

مقام‌های اسرائیلی می‌گویند از نشانه‌هایی نگران هستند که حاکی است امریکا و کشورهای اروپایی طرف برجام، ممکن است به امضای توافقی حتی محدودتر از برجام برای لغو تحریم‌های ایران در ازای توقف فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم در ایران راضی شوند. ظاهراً همین باعث شده که نفتالی بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی حاضر نباشد با رابرت مالی نماینده امریکا در امور ایران ملاقات کند.

مالی دو روز در اسرائیل خواهد بود، او در این مدت با مقامات ارشد شورای امنیت ملی، وزارت خارجه و جامعه اطلاعاتی اسرائیل دیدار می‌کند و بعد هم راهی عربستان و امارات می‌شود. یکی از مقامات اسرائیلی در این رابطه به «اسرائیل هیوم» گفت که «اسرائیل نمی‌خواهد به هیچ وجه به تجدید مذاکرات با ایران در وین در اواخر ماه نوامبر مشروعیت ببخشد.»

توئیت روس، مذاکره پاریس، نگرانی ریاض

روس‌ها تا همین یکی دو هفته قبل، از وضعیت ایجاد شده چندان راضی نبودند، ولی ممکن است در نبود یک مسیر جایگزین، آن‌ها هم به وضعیت جدید راضی شوند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در وین، دیروز به موضع‌گیری حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه واکنش نشان داد که گفته بود اگر طرف‌های مذاکرات وین جدیت داشته باشند حصول یک توافق خوب در مدت زمان کوتاه امکانپذیر است.

اولیانوف در توئیت خود نوشت: «روسیه نیز با همین درک پیش می‌رود و با آن هم‌عقیده است.» اولیانوف به صحبت‌های علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران هم واکنش نشان داده و گفته که طبیعی است که برای ایران موضوع رفع تحریم‌ها در وهله اول قرار داشته باشد. موضع دیگر کشورهای اروپایی درباره شرایط جدید هنوز به درستی مشخص نیست.

ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه که سه شنبه قبل در گفتگو با امیرعبداللهیان گفته بود «مذاکرات وین باید از همان جایی که در ماه ژوئن متوقف شد ادامه یابد» دیروز با «آنتونی بلینکن» همتای امریکایی گفتگو کرد. با این حال، کشوری مانند عربستان هم هنوز مانند تل‌آویو نگران است. فیصل بن‌فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، در مصاحبه با شبکه France ۲۴ گفته که کشورش ملاحظاتی جدی درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران که قرار است طی هفته‌های آینده برگزار شود دارد.