به گزارش حلقه وصل، اکبر بلوردی، متخصص روانشناسی سلامت در یادداشتی که به مناسبت روز مقابله با بیماری سل در اختیار این خبرگزاری گذاشته است نوشت:سل اصلی ترین بیماری عفونی است که از یک عامل بیماری زا منشاء می‌گیرد. گزارش بار جهانی بیماری‌ها در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که سالانه بیش از ۹ میلیون نفر مبتلا به سل می‌شوند که تقریباً ۱.۲ میلیون نفر بر اثر این مشکل بهداشت عمومی جان خود را از دست می‌دهند.
سل یکی از مشکلات عمده بهداشت عمومی است که با تأثیر بر بخش مولد جمعیت، تحمیل بار بر سیستم سلامت و آسیب بر اقتصاد فردی/خانگی، تأثیر منفی قابل توجهی بر جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی کشور می‌گذارد.
به عنوان مثال، بین شروع بیماری و دوره درمان، بیماران متحمل ۲۰۱.۴۸ دلار شدند. مرگ و میر ناشی از TB در بین ۱۰ علت اصلی مرگ و میر در بیمارستان بستری است.
توقف بروز سل در دو دهه گذشته به عنوان یکی از اهداف توسعه هزاره (اهداف توسعه هزاره) یک هدف جهانی بوده است و همچنان در زمینه‌های توسعه پایدار (SDGs) متمرکز باقی مانده است.
در حال حاضر داروهای موثری برای درمان سل وجود دارد و کشورها ابتکارات سازمان بهداشت جهانی (WHO) را برای پایان دادن به سل اتخاذ می کنند. علیرغم در دسترس بودن درمان های موثر، سل به دلیل ماهیت عفونی، پیشرفت مزمن و نیاز به درمان طولانی مدت، همواره یک بار عمده سلامتی بوده است.
فراتر از بیماری و مرگ و میر ، روش‌های سنتی اندازه گیری بار بیماری، بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر می گذارد که توسط WHO به عنوان ادراک افراد از موقعیت خود در زندگی تعریف شده است. در زمینه فرهنگ و نظام‌های ارزشی که در آن زندگی می کنند و در ارتباط با اهداف ، انتظارات ، استانداردها و دغدغه‌های آنها.
کیفیت زندگی یک ارزیابی ذهنی از تأثیر بیماری و درمان آن است. ارزیابی پیامدهای گزارش شده توسط بیماران یک روش ارزشمند است؛ به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری مزمن مانند سل، که بهزیستی روانی و اجتماعی آنها به همراه سلامت جسمی ، مبتلا به بیماری و درمان طولانی مدت مربوط به آن هستند.
چندین مطالعه قبلی نشان داده است که نمرات کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سل در مقایسه با افراد سالم در بسیاری از حوزه ها پایین تر است. علاوه بر این کیفیت زندگی می تواند تحت تأثیر بیماران ، جنبه های مربوط به بیماری و درمان قرار گیرد.
برخی از عوامل شناخته شده موثر بر کیفیت زندگی عبارتند از: درمان طولانی مدت، سن، عوارض جانبی داروها، تحصیلات، وضعیت اشتغال (شغل) ، عوارض همزمان ، نوع سل و مرحله درمان.
با این حال، اکثر شاخص‌های بالینی و اپیدمیولوژیک نتوانسته‌اند بهزیستی روانی و اجتماعی بیماران را به تصویر بکشند و مطالعاتی که بر تأثیر سل بر کیفیت زندگی بیماران متمرکز شده اند، نادر است.
بنابراین، ارزیابی کیفیت زندگی در حال تبدیل شدن به یک رویکرد مهم برای پرداختن به ابعاد سلامت است. علاوه بر این، تصمیمات درمانی باید بر اساس ترجیحات بیمار باشد. در حال حاضر ، یک شکاف بزرگ در عمل و تحقیقات بالینی در مورد ارزیابی نتایج گزارش شده توسط بیماران وجود دارد.
مطالعات کمی، کیفیت زندگی را در بیماران مبتلا به سل فعال بررسی کرده اند. با این حال، این مطالعات بر روی افراد مبتلا به عفونت TB/HIV متمرکز بود و یافته‌های آنها کاهش کیفیت زندگی بیماران را نشان داد.
از آنجا که بهبود کیفیت زندگی یکی از اهداف اولیه درمان و مراقبت از سل است، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و محققان به اطلاعات بیشتری نیاز دارند.
عوامل و پیامدهای روانشناختی
از جهت پیامدهای روانشناختی بیماری سل، نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که در اروپا، ۴۴.۴ درصد از مبتلایان به سل از بیماری روانی رنج می‌بردند؛ شدت افسردگی در بین بیماران سل از ۴۹.۴ تا ۶۰.۵ درصد و اضطراب بین ۲۶.۰ تا ۳۸.۳ درصد متغیر است.
در مدیترانه شرقی، ۴۶.۳ درصد از بیماران مبتلا به سل از اختلال افسردگی رنج می بردند. در مناطق غربی اقیانوس آرام ، ۱۶.۸ تا ۶۵.۲ درصد از بیماران سل از ناراحتی روانی رنج می‌بردند. در کشورهای با درآمد کم و متوسط ، دوره های افسردگی در بیماران سل بیش از سه برابر افراد بدون سل بود.
مطالعات انجام شده در آفریقا نشان داد که بیش از نیمی از بیماران مبتلا به سل از مشکلات روانی رنج می‌برند. دو مطالعه از آفریقا نشان داد که شیوع PD در بیماران مبتلا به سل بین ۶۷.۶ و ۱.۸۱ درصد بود. کمترین آن بین ۸ تا ۲۵.۴ درصد بود، در حالی که سایر مطالعات از ۴۰ تا ۸۱.۱ درصد متغیر بود.
شیوع افسردگی در افراد مبتلا بین ۴.۴۳ تا ۶۱.۱ درصد متغیر بوده است. افسردگی یک عامل خطر اصلی برای نتیجه ضعیف درمان و مرگ است. علاوه بر این افسردگی باعث کیفیت پایین زندگی و ناتوانی بیشتر در طول دوره درمان سل می‌شود. تشخیص بیماری سل خطر ابتلا به اختلالات روانی شایع را افزایش می‌دهد.
عوامل مرتبط با ناراحتی روانی در سل عبارتند از: سن بالا، ازدواج نکردن، مقطع تحصیلی متوسطه اول و دوم(۸ الی ۱۲)، وضعیت اقتصادی پایین، بیماری سل/HIV مشترک. سابقه درمان قبلی سل و مصرف.
مطالعه‌ای که در سه شهر در استان شاندونگ، شرق چین انجام شد، نشان داد که در مجموع ۵۸.۶ درصد از بیماران مبتلا به سل دچار مشکلات روانشناختی متوسط و جدی هستند. مطالعه دیگری که در استان شاندونگ در مناطق روستایی انجام شد، نشان داد که ۶۵.۲ درصد از مبتلایان به سل دارای اختلالات روانی هستند.
در نتایج مطالعه ای در اتیوپی در سال ۲۰۱۹ ، تقریباً دو سوم بیماران مبتلا به سل دچار ناراحتی روانی بودند. عوارض بیماری های مزمن ، عفونت همزمان HIV-TB و انگ مرتبط با سل با مشکلات روانی همراه بود.
چالش عدم تبعیت از درمان
یکی از تهدیدهای اصلی برای موفقیت درمان، رعایت بیمار با درمان ضد سل است، زیرا پایبندی ضعیف به طور مستقیم احتمال ایجاد سویه‌های سل مقاوم به دارو و یک عامل خطر شناخته شده برای عود یا مرگ را افزایش می‌دهد.
در مه ۲۰۱۲ هند سل را یک بیماری قابل توجه اعلام کرد. این کار با هدف بهبود جمع آوری اطلاعات مراقبت از بیمار انجام شد. این بدان معناست که در آینده همه پزشکان خصوصی، مراقبین و کلینیک‌هایی که بیماران مبتلا به سل را درمان می کنند باید هر مورد سل را به دولت گزارش دهند.
دولت‌ها تلاش کرده‌اند تا ارائه دهندگان بهداشت عمومی را در ترویج مراقبت از سل مشارکت دهند، اما اعتقاد بر این است که بسیاری از بیماران همچنان به دنبال درمان در جاهای دیگر هستند و در حال حاضر گزارش نشده‌اند.
دلایل زیادی وجود دارد که چرا مردم هند از بخش خصوصی درخواست مراقبت می‌کنند. بسیاری از مطالعات کمی عوامل خطر مرتبط با پایبندی ضعیف به ATT را مورد بررسی قرار داده اند. با این حال، مطالعات کمی رابطه بین عوامل اجتماعی و اقتصادی وابستگی به درمان را در زمینه اپیدمیولوژی اجتماعی مورد بررسی قرار داده است.
تلاش‌های زیادی برای ابداع روش های تشخیصی برای تشخیص بیماری سل انجام شده است. نیاز مبرم به تأکید بر عوامل اجتماعی، روانی اجتماعی و روانی فیزیولوژی وجود دارد که به نوبه خود بر میزان موفقیت درمان این بیماری( ATT) تأثیر بسزایی دارد.
در یک جمع بندی نتایج مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد که سل بدون توجه به درمان موثر، تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران دارد. داشتن بیماری‌های همزمان تأثیر منفی بر حوزه‌های روانی و کیفیت زندگی بیماران دارد؛ در حالی که وضعیت تحصیلات عالی تأثیر مثبت را نشان می‌دهد.
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و سایر ذینفعان باید با هم همکاری کنند تا زمینه‌های اجتماعی و محیطی کیفیت زندگی، پایبندی به درمان و رفاه بیماران سل را بهبود بخشند.