به گزارش حلقه وصل، «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر خارجه هند در ایروان در نشست خبری با همتای ارمنستانی خود «آرارات میرزویان» پیشنهاد داد بندر استراتژیک چابهار در کریدور «شمال- جنوب» لحاظ شود. به گفته سوبرامانیام جایشانکار، این موضوع می‌تواند باعث کاستن از موانع ارتباطی و مواصلاتی برای نقشه راه آینده همکاری‌ها بین هند و ارمنستان شود.
با تحولات پرشتاب در غرب و شرق آسیا نظیر افغانستان، همچنین منازعه‌ای که در منطقه قفقاز جنوبی با محوریت ترکیه و آذربایجان ایجاد شده، ائتلاف‌های معناداری از سوی بازیگران منطقه‌ای در حال شکل‌گیری است.
در این میان هند با توجه به اتفاقات افغانستان و رقابت خود با پاکستان راهبرد چرخش به تهران را در دستور کار قرار داده است. حضور پاکستان در قفقاز و برگزاری رزمایش «۳ برادر» در کنار ترکیه و آذربایجان در نخجوان، در کنار حمایت‌های آذربایجان از پاکستان در قبال موضوع کشمیر، هند را به طرف همکاری‌های راهبردی با ارمنستان سوق داد.
آرارات میرزویان، وزیر خارجه ارمنستان در کنفرانس خبری مشترک با همتای هندی خود اعلام کرد ایروان و دهلی‌نو باید برای رساندن همکاری دفاعی بین ۲ کشور به سطحی جدید تلاش کنند.
وی خاطرنشان کرد: موضوع دالان‌های حمل‌ونقل نیز در دیدار با سوبرامانیام جایشانکار مورد بحث قرار گرفت. ارمنستان و هند چشم‌انداز توسعه ارتباطات حمل‌ونقل را می‌بینند و بویژه درباره امکان استفاده از بندر چابهار در مسیرها بحث کردند.
هندوستان همزمان با تداوم اختلافات با کشورهای همسایه خود از جمله پاکستان و چین، تصمیم گرفت یک مسیر جدید برای دسترسی به کشورهای غرب و آسیای مرکزی ایجاد کند و منافع خود را در افغانستان گسترش دهد. بر همین اساس هند سال ۲۰۱۵ بر سر توسعه بندر چابهار و احداث خط آهنی که هند را به افغانستان و از طریق آن به اروپا از راه دریای سیاه متصل می‌کند، با ایران به توافق رسید و سال 2016 «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند در سفر به ایران، توافقنامه سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری را برای توسعه چابهار با تهران امضا کرد اما دهلی‌نو به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران کار روی این پروژه را تا اواخر سال ۲۰۲۰ به حال تعلیق درآورد.
درباره سفر وزیر خارجه هند به ایروان و پیامدهای ائتلاف تهران، دهلی‌نو و ایروان به چند نکته باید اشاره کرد:
کریدور شمال- جنوب سال ۲۰۰۲ با امضای وزرای حمل‌ونقل ایران، روسیه و هند برای ایجاد یک مسیر ریلی، جاده‌ای و دریایی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر کلید خورده است. این کریدور از بمبئی در غرب هند تا مسکو از طریق ایران و دریای خزر امتداد دارد. در این پروژه وعده داده شده هزینه‌های حمل‌ونقل بین ۳۰ تا ۶۰ درصد و زمان سفر از غرب هند تا شرق روسیه بین ۲۰ تا ۴۰ روز کاهش یابد. کریدور شمال- جنوب علاوه بر تسهیل تجارت میان ایران، روسیه و هند، قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، یک مسیر تجاری بالقوه برای تجارت بین هند و اروپا نیز به شمار می‌آید.
با بلندپروازی‌ها و جاه‌طلبی‌های آنکارا و باکو به رهبری رجب طیب اردوغان و الهام علی‌اف در قفقاز و تلاش برای مسدود کردن مسیر ترانزیتی ایران و قطع ارتباط ایران با ارمنستان از طریق کریدور «زنگزور» با حضور در استان سیونیک ارمنستان و سوءاستفاده از ضعف ایروان، ایران و هند تصمیم گرفته‌اند کریدور شمال- جنوب را به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیک برای منزوی کردن بیشتر آذربایجان در پی بدتر شدن روابط این کشور با ایران و هند عملیاتی کنند. مسیر اصلی حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب از هند، ایران، آذربایجان و روسیه می‌گذرد.
آذربایجان در روزهای اخیر به طور فزاینده‌ای سیاست‌های هند در قبال کشمیر را محکوم کرده و در حمایت از پاکستان علنا مواضع خود را اعلام کرده است. پیش از این هم وزیران خارجه آذربایجان، ترکیه و پاکستان بیانیه مشترکی را برای حمایت از یکدیگر در قره‌باغ، قبرس و مدیترانه شرقی و کشمیر صادر کردند. با توجه به افزایش خصومت‌ها از سوی محور ترکیه، آذربایجان و پاکستان، تهران و دهلی‌نو به سمت فعال کردن مسیری هستند که کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب به جای آذربایجان برای رسیدن به روسیه، از طریق ارمنستان کار خود را آغاز کند.
به نظر می‌رسد ایران و هند آماده آغاز فصل جدیدی از روابط می‌شوند. مجموعه‌ای از مؤلفه‌های پیرامونی و عوامل منطقه‌ای نقش مهمی در پیوند خوردن منافع تهران- دهلی‌نو به یکدیگر داشته و نزدیک‌تر شدن این ۲ بازیگر تاثیرگذار در منطقه و آسیا را در پی داشته است. تحولات جاری در افغانستان یکی از موضوعاتی است که تهران و دهلی‌نو را به یکدیگر وصل می‌کند. ثبات در افغانستان به سود ۲ کشور است و بی‌ثبات‌سازی افغانستان تهدیداتی را متوجه ایران و هندوستان می‌کند.
هند از دیرباز ایران را دروازه‌ای به افغانستان و از آنجا به آسیای میانه می‌بیند. هندوستان عمیقا از تحولات افغانستان و پیامدهای آن برای ثبات و امنیت خود بویژه در منطقه کشمیر نگران است.
بر این اساس دهلی‌نو، به‌رغم شروع تماس با طالبان، موضع دیپلماتیک قدرتمندی علیه واژگونی خشونت‌آمیز نظم سیاسی کنونی در کابل گرفته است. هند برای تقویت جایگاه سیاسی و برای رسیدن به هر گونه دستاوردی در افغانستان، نیازمند یک شریک منطقه‌ای قدرتمند است. طبق ارزیابی‌های دهلی‌نو، تهران چنین شریکی است.
ایران از زمان استقلال جمهوری آذربایجان بویژه در منازعه قره‌باغ کوشید با رعایت حسن‌همجواری با همسایه شمالی خود برخورد کند اما فعالیت‌های بی‌ثبات‌ساز و ضدایرانی الهام علی‌اف و اتحاد راهبردی با رژیم صهیونیستی و تبدیل باکو به کانونی برای فعالیت‌های اسرائیل علیه تمامیت ارضی ایران، باعث شد رفتار تهران تغییر کند. در تقابل ترانزیتی با ایران که باکو آغازگر آن در محور گوریس- قاپان بود، تهران جاده «تاتو» در ارمنستان را که به عنوان مسیر جایگزین کامیون‌های ترانزیت ایرانی به شمار رفته و ایران را به روسیه و اروپا متصل می‌کند، فعال خواهد کرد.
طبق گزارش نشریه «گریک سیتی تایمز»، یک روزنامه‌نگار شبکه خبری بی‌بی‌سی روز دوشنبه به نقل از علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: ۲ مسیر ترانزیتی بین ایران و کشورهای حوزه اوراسیا جایگزین مسیر آذربایجان خواهد شد. وی افزود: نخستین مسیر در مدت یک ماه پس از پایان کار تعمیرات افتتاح می‌شود که از ارمنستان عبور می‌کند و دومین مسیر با خرید و اجاره کشتی از طریق دریا خواهد بود. به این ترتیب، ایران و هند قصد دارند آذربایجان را از چنین کریدورهایی دور کنند.
منبع: وطن امروز