نگرانی از ترک تحصیل‌های گسترده دانش‌آموزان

به گزارش حلقه وصل، از اسفندماه ۱۳۹۸ که کرونا باعث بسته شدن درهای مدارس به روی دانش‌آموزان شد، فضای مجازی بستری برای آموزش شد اما این مسیر با پیچ و خم‌های بسیاری همراه است.

بسته شدن درهای مدارس و بازماندن جمعیت قابل توجهی از آموزش مجازی یکی از مشکلات جدید آموزش و پرورش در تغییر پارادایم آموزش‌ها شد؛ طبق آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش حدود ۳.۵ میلیون دانش‌آموز به ابزار آموزش مجازی دسترسی ندارند و همین موضوع باعث جاماندن آنها از فرآیند آموزش مجازی شده است؛ البته اگر  دانش‌آموزانی که از گوشی‌های قرضی ( گوشی والدین یا اقوام) برای آموزش مجازی استفاده می‌کنند  به این جمع اضافه کنیم، حدود ۵ میلیون دانش‌آموز به ابزار لازم دسترسی ندارند.

البته در مناطق روستایی، به دلیل کم بودن جمعیت دانش‌آموزان کلاس‌های درس حضوری برگزار شد اما در شهرها و مناطق حاشیه‌ای، دانش‌آموزان بسیاری که به گوشی و تبلت دسترسی نداشتند از کلاس‌های مجازی جاماندند و اطلاعی از وضعیت یادگیری و آموزش آنها در دست نیست.

هشدار اُفت تحصیلی و ترک تحصیل‌های گسترده

هم‌اکنون دو حق سلامت و آموزش دانش‌آموزان در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند و در شرایطی که از نگاه بسیاری، اولویت با حق سلامت است اما نباید از حق آموزش هم غافل ماند،‌ چرا که جمعی از دانش‌آموزان که عمدتاً از طبقات ضعیف جامعه هستند از آموزش مجازی جامانده‌اند یا به دلیل کیفیت پایین آموزش مجازی، آسیب دیده‌اند از همین رو باید گفت، نگرانی جدی از افت تحصیلی دانش‌آموزان و از سوی دیگر ترک تحصیل‌های گسترده پس از بازگشایی مدارس، دو چالش‌ اصلی نظام آموزشی کشور در سال تحصیلی پیش رو خواهد بود.

اگرچه به دلیل عدم شفافیت حاکم بر وزارت آموزش و پرورش، آمار دقیقی از میزان ترک تحصیل دانش‌آموزان در شرایط کرونایی در دست نیست اما براساس آنچه که مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها پیش از این اعلام کرده بودند، روند ترک تحصیل در مقایسه با گذشته صعودی بوده است و براساس برخی آمار غیررسمی ۲۰۰ هزار دانش‌آموز در دوره متوسطه اول در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ ترک تحصیل کرده‌اند همچنین محمدرضا سیفی مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر آموزش و پرورش، تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل دوره ابتدایی در سال تحصیلی جاری را ۲۱۰ هزار نفر دانست.

ادامه این روند در سال تحصیلی جدید می‌تواند زنگ خطری جدی درباره ترک تحصیل‌های گسترده و از سوی دیگر افت عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان باشد و ماجرا آنجا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که عمیق‌تر شدن شکاف آموزشی را در دوران کرونا در نظر بگیریم؛ بیشترین ضربه از افت یادگیری، متوجه دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی است، دانش‌آموزانی که پیش از این نیز مورد توجه نظام آموزشی نبوده و با وجود اینکه ۸۰ درصد از دانش‌آموزان در این مدارس مشغول به تحصیل هستند اما تمرکز امکانات و کیفیت آموزش متوجه آنها نیست و به دلیل ارائه آموزش‌های ویژه به دانش‌آموزان مدارس خاص، در بحث کیفیت یادگیری از آنها عقب‌تر بودند و حالا با مجازی شدن آموزش‌ها آسیب بیشتری دیده‌اند و واقعیت این است که در چند سال آینده شکاف آموزشی پررنگ‌تر از امروز جلوه خواهد کرد.

همچنین آموزش مجازی و فقدان آموزش حضوری به معنای کاهش زمان آموزش و متعاقباً کاهش پیشرفت تحصیلی به‌ویژه در مهارت‌ها یا دروس اساسی مانند خواندن، نوشتن، ریاضی و علوم خواهد بود. نتیجه مطالعات و بررسی‌های بین‌المللی بر روی دانش‌آموزان ۱۰ تا ۱۹ ساله نشان می‌دهد این گروه از دانش‌آموزان در زمان تعطیلی مدارس به نسبت قبل از آن به طور میانگین در هفته بین ۴ تا ۸ ساعت کمتر آموزش دریافت کرده‌اند؛ این وضعیت در کشور ما نیز مصداق دارد.

آموزش و پرورش در سال تحصیلی گذشته با پیگیری طرح هدایت به دنبال تأمین تبلت برای دانش‌آموزان از طریق رایزنی با بخش‌های مختلف بود؛ سید جواد حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی که مجری طرح هدایت است در این باره می‌گوید: طرح هدایت برای سال تحصیلی جدید هم به منظور تأمین تبلت مورد نیاز دانش‌آموزان ادامه خواهد داشت، سال گذشته ۳۰۰ هزار تبلت یا موبایل به دانش‌آموزان اهدا شد و خیران و استانداران برای تامین ۲ میلیون تبلت متعهد شدند، تلاش‌ها برای تامین ابزار مورد نیاز برای حدود سه میلیون دانش‌آموز باید ادامه یابد.

بودجه تأمین تبلت دانش‌آموزان چه شد؟

قاسم احمدی لاشکی معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش، فروردین امسال از اختصاص اعتبار۵۰۰ میلیارد تومانی جهت خرید تبلت ویژه دانش‌آموزان نیازمند به تجهیزات هوشمند آموزشی وتخصیص اعتبار جهت تجهیز هنرستان‌ها، سالن‌های ورزشی و پژوهش سراهای دانش‌آموزی سخن گفته بود اما مشخص نیست چه میزان از این رقم دقیقاً برای خرید ابزار آموزشی مورد نیاز دانش‌آموزان اختصاص خواهد یافت و آیا این اعتبار تأمین خواهد شد؟

آموزش هم حضوری هم مجازی

اگر قرار باشد در سال تحصیلی جدید، همچنان شاهد تعطیلی مدارس و ارائه آموزش‌ها در بستر فضای مجازی باشیم باید فکری جدی برای این گروه از دانش‌آموزان کرد البته طبق آخرین خبر اعلام شده از سوی علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا، مصوب شده است تا اهتمام بر بازگشایی مدارس به صورت حضوری باشد و واکسیناسیون معلمان، والدین، سرویس مدارس و کادر مدارس انجاح شود. پیش بینی این است از اول آبان ماه همه مدارس و از اول مهر ماه ۳۰  تا ۴۰  درصد مدارس به صورت حضوری بازگشایی شوند. ۱۱۲ هزار مدرسه در کشور داریم که ۶۲ هزار مدرسه زیر ۱۰۰ نفر جمعیت دارند و این‌ها می‌توانند در کلاس کمتر از ۱۰ تا ۱۵ دانش‌آموز حضور داشته باشند؛ امسال ترکیب آموزش مجازی و حضوری مدنظر است حتی در برخی مدارس دانش آموز دو روز به مدرسه برود و دروس اصلی در این روزها تدریس شود و تعداد روهای حضور در مدرسه بستگی به جمعیت دانش اموزان در مدرسه دارد و اگر بتوانند سقف ۱۵ دانش اموز د ر کلاس را رعایت کنند مدرسه م یتواند هر روز حضوری برگزار شود.

آموزش و پرورش اعتراف کرده است:‌ اُفت تحصیلی به‌ویژه اُفت تحصیلی پنهان، موضوعی نیست که به سادگی و در جریان گزارش‌های مستمر آتی ارائه شود و توجه مدیران و برنامه‌ریزان را به خود جلب کند؛ بنابراین تغییرات مدیریتی در سطوح مختلف، تمایل مدیران به دفاع از عملکرد خود، فراهم نشدن فرصت‌های مناسب برای اندیشیدن درباره افت تحصیلی، پیش‌آمدها و دغدغه‌های مختلف، ممکن است باعث غفلت و انکار موضوع افت تحصیلی شود.

از سوی دیگر مسئولین نسبت به اولویت‌ها آموزشی اهتمام لازم را ندارند و معمولاً نخستین قربانی ناتوانی و فشار اقتصادی خانواده نیز آموزش است و اگر مجلس و دولت، فکری جدی برای دانش‌آموزان بازمانده از آموزش مجازی نکنند در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ هم باید  منتظر آمارهای نگران‌کننده از ترک تحصیل و افت تحصیلی دانش‌آموزان باشیم.