به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، در رسته توپخانه صحرایی به صورت کلی سه گروه با یکدیگر فعالیت می کنند تا گلوله یا راکت مورد نظر به سمت هدف روانه شود. یکی تیم دیده بانی که در منطقه نزدیک به هدف مستقر شده و به رصد هدف و ارسال موقعیت آن به تیم هدایت آتش اقدام می کند، دیگری تیم هدایت آتش که با توجه به اطلاعات ارسال شده از تیم دیده بان خط مقدم مختصات و نیازمندی های شلیک را تعیین کرده و نیز تیم مستقر در پای هر توپ که اطلاعات را از هدایت آتش دریافت و بر روی سیستم هدف گیری توپ یا راکت انداز اعمال کرده و در نهایت اجرای آتش می کند.
این یک نمای کلی از یک واحد آتشبار سنتی توپخانه صحرایی است، اما در جهان مدرن و با پیشرفت فناوری های گوناگون سیستم های جدیدی به این پروسه اضافه شده که باعث می شود عملیات با سرعت و دقت بالاتری انجام شود.
پهپادها؛ جایگزین دیده بان ها در خط مقدم
یکی از ضعف های سیستم قدیمی توپخانه خصوصا با پیشرفت بخش سیستم های جنگ الکترونیک، مسئله دیده بان های خط مقدم بود. در این روش بایستی یک یا تیمی چند نفره از نیروها به نزدیکی خطوط دشمن منتقل شده و از آنجا اقدام به ارسال مختصات هدف برای واحد خودی، سپس بعد از شلیک به تصحیح خطای واحد توپخانه اقدام کرده و در نهایت نیز در صورت امکان گزارشی از تلفات و خسارات وارد به دشمن ارسال کنند.
در این شرایط شناسایی شدن و از بین رفتن این واحدها عملا چشم واحد توپخانه را به نوعی کور کرده و یا در صورت اسیر شدن این تیم ها در نقاط جلویی میدان امکان لو رفتن اطلاعات مهمی وجود دارد.
پهپاد مهاجر ۲ از گزینه های پر استفاده در بحث دیده بانی توپخانه در کشور
با ورود پرنده های بدون سرنشین و توسعه فناوری های مربوط به آنها، بحث استفاده از پهپاد در نقش یک سیستم دیده بان در خط جلویی میدان نبرد به عنوان یک طرح ایده آل مطرح شد. پرنده های بدون سرنشین به لطف سیستم های اپتیکی که هر روز قوی تر می شوند، می توانند از فاصله ای دورتر مسافتی بیشتر را پوشش داده و به صورت زنده و در خطوطی بسیار امن تر، تصویری زنده را برای فرماندهان میدانی آن هم از بالا و در زاویه دیدی بسیار باز و بزرگ ایجاد کنند.
از مهمات هدایت شونده تا سیستم های بارگذار خودکار در پای توپ ها
در بحث خود توپ ها یکی از پروسه های معمولا طولانی، بارگذاری توپ ها و تغییر سمت و زاویه آنها در میدان نبرد است. حجم زیادی از نیروهای انسانی در بسیاری از موارد در سیستم سنتی پای هر توپ قرار دارند و نیازمند همکاری سطح بالایی با دقت و سرعت زیاد هستند تا بتوانند به دقت و سرعت کار هدف گیری و شلیک را انجام دهند. در اینجا نیز در فناوری های مدرن بحث سیستم های بارگذار خودکار و حتی سیستم های خشاب گونه برای گلوله گذاری توپ ها یا پادهای راکتی آماده برای راکت اندازها مطرح شدند و در مواردی توپی که در حالت عادی بین ۵ تا ۸ نفر خدمه داشته امروز شاید با ۳ و حتی ۲ نفر امکان انجام عملیات سریع و دقیق را داشته باشد.
حیدر ۴۱ - ارتقاء جهاد خودکفایی نزاجا بر روی توپ های سری D-۳۰
در بحث مهمات توپخانه نیز در چند دهه اخیر انواع سامانه های هدایتی لیزری، اینرسیایی و ماهواره ای برای گلوله ها و راکت های توپخانه ای توسعه پیدا کرده و باعث افزایش قابل توجه دقت آنها در شلیک ها شده است. باید توجه کرد در شکل سنتی توپخانه به عنوان یک سلاح با دقت پایین شناخته می شد که به لطف شلیک های زیاد یا موج انفجار سنگین هدف خود را نابود می کرد ولی با فناوری جدید توپخانه نیز به صورت واحدی با مهمات هوشمند و دقت بالا بدل شده است.
گلوله هدایت لیزری بصیر
در کشور ما در موضوع اتوماسیون توپخانه، سامانه هایی مثل حیدر ۴۱ وجود دارد که سیستم خشاب گذار و اتوماسیون را روی توپ ۱۲۲ میلی متری سری D ۳۰ اعمال کرده و در بخش مهمات هدایت شونده نیز طیف گسترده راکت های هدایت شونده در سری فجر، کیت هدایت برای راکت های سری گراد و گلوله های هدایت لیزری توپخانه سری بصیر و کراسنوپول در کشور ما توسعه پیدا کرده یا به صورت تحت لیسانس تولید می شود.
هدایت آتش ایرانی دیجیتال در آستانه ورود به خدمت نزاجا
اما موضوع قابل توجه دیگری که اخیرا از مراحل آزمایشی آن در نیروی زمینی ارتش رونمایی شده یک واحد هدایت آتش دیجیتال است. در خصوص جزییات این سیستم اطلاعات خاصی منتشر نشده اما بر تصاویر منتشر شد، نمایانگر توسعه یک واحد محاسبه دیجیتالی و کامپیوتری است که اطلاعات لازم در خصوص هدف را از پهپاد یا دیگر واحدهای دیده بانی دریافت کرده و عملیات محاسباتی و هدف گیری برای انتقال به هر قبضه برای اعمال روی توپ یا راکت انداز را به سرعت انجام می دهد.
آنچه اتفاق افتاده جایگزین کردن واحد هدایت آتش سنتی و محاسبه بر مبنای مغز انسانی و نقشه ها با کامپیوتر و سیستم های دیجیتالی است که سرعت محاسبه و واکنش یگان را شدیدا افزایش خواهد داد.
واحد هدایت آتش نزاجا در سالهای دفاع مقدس
انجام آزمایش واحد هدایت آتش دیجیتال نزاجا در منطقه عمومی نصرآباد اصفهان
در حقیقت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در حوزه توپخانه یک روند رو به رشد آرام ولی قابل توجه را از اوایل دهه ۹۰ شمسی شروع کرده و امروز نیز بحث دیجیتالی کردن واحد هدایت آتش به آن اضافه شده است. بحث استفاده از پرنده های بدون سرنشین و مهمات هدایت لیزری از جمله مسائلی بود که در ابتدای این دوره به سیستم رزمی توپخانه کشور اضافه شد.
افزایش تحرک و بدل کردن توپ های کششی به مدل خود کششی، توسعه راکت های هدایت شونده، سیستم اتوماسیون بارگذاری توپ همه مسائلی بوده که در این سالها انجام شده و حالا با اضافه شدن واحد هدایت آتش دیجیتالی یک گام مهم دیگر در مدرن سازی توان توپخانه ای کشور برداشته شده است. در عین حال، مسئله حضور در عملیات های مستشاری در سوریه و عراق و کسب تجربه های عملیاتی در حوزه عملیات توپخانه صحرایی با استفاده از این مولفه های جدید اثر مهمی در افزایش سرعت مدرن سازی واحدهای توپخانه در داخل کشور داشته است.
اگر بخواهیم برای بحث نهایی یک جمع بندی کلی داشته باشیم می توانیم به سامانه مورد استفاده در تمرین و رونمایی اخیر نزاجا اشاره کنیم که راکت انداز ۱۲۲ میلی متری گراد است. در حال حاضر راکت های هدایت شونده برای این سامانه در کشور وجود دارد، پرنده های بدون سرنشین برای بحث هدف گیری و براورد خسارت به دشمن و واحد هدایت آتش دیجیتالی به یگان راکت انداز اضافه شده است.
در این مرحله هنوز مشخص نیست که بحث سیستم کنترل آتش مخصوص هر قبضه راکت انداز از نوع جدید توسعه یافته است یا خیر اما در صورت انجام این مرحله می توان گفت که دوره مدرن سازی سیستم های توپخانه تقریبا در کشور کامل شده و سیستمی حتی قدیمی مثل گراد نیز می تواند تا سالها به عنوان یک واحد اثر گذار در میدان نبرد و در خدمت واحدهای توپخانه ای ارتش و سپاه خدمت کند.
