تهران: آذرنگ: تصاویر جنگ هیچ‌گاه مرا رها نمی‌کند/ مسئله جهان امروز هویت است

به گزارش حلقه وصل، برنامه تلویزیونی «چشم شب روشن» به تازگی میزبان حمیدرضا آذرنگ کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر و ساناز بیان نویسنده و کارگردان تئاتر و همسر او با موضوع «تئاتر و نقد اجتماعی» بود.

در ابتدای برنامه ساناز بیان طی سخنانی گفت: انسان یک موجود اجتماعی است.  اثر هنری یک اتفاق اجتماعی است. تجربه زیست که در اختیار عنصر پردازشگری انسان است و مهم‌ترین بخش محیط و پرورش فکر و این وجود خلاقه، اجتماع انسان است.

وی در ادامه افزود: من هیچوقت این فضاهای انتزاعی هنر برای هنر را نفهمیدم. به‌رغم اینکه مخاطبش بوده‌ام اما هیچوقت پردازش هنری به این شکل در ذهن من نبوده است. همواره آدم حساسی بودم و دوست داشته‌ام اتفاقاتی را ببینم که در سایه رخ می‌دهد. عموما دوست داشتم سایه روشن‌ها را ببینم نه آنچه در نور و به شکل واضح و مشخص اتفاق می افتد.

این کارگردان تئاتر یادآور شد: این موضوع قدری فراتر از تعهد اجتماعی بلکه تجربه زیستن ما است. من هیچوقت فکر نکردم متعهد یا مسئول هستم، بلکه اینگونه زیست می‌کنم و هنر من بخشی از زندگی‌ام است.

* تصاویر جنگ هیچ‌گاه مرا رها نمی‌کند

حمیدرضا آذرنگ نیز اظهار کرد: اولین شعر بشری می‌گوید که او آمده است رنج بکشد و برود. کار از همین جا آغاز می‌شود و آدمیزاد چیزی جز این تجربه نمی‌کند. به من برچسب زده می‌شد که تو دفاع مقدسی هستی. من دارم درباره جنگ کار می‌کنم. گاهی اوقات پشت شانه‌ام دست می‌خورد که تو که... ولی می خواهم اینجا بگویم من متاثر از حال و هوای جامعه‌ام هستم.

این بازیگر ادامه داد: من تمام نوجوانی و جوانی‌ام در کوران جنگ گذشته است. مگر می‌شود این تصاویر و اجتماع بعد از جنگ مرا رها کند؟ اتفاقاتی که شاهدش هستم. از همه اینها گذشته به رسالت هنر برمی‌گردد که در عصر حاضر انگار هویت خود را از دست داده است.

وی توضیح داد: به باور من بزرگترین وظیفه هنر و به ویژه تئاتر پر کردن آدم است نه کاتارسیس و تخلیه روانی. در جامعه‌ امروز به بهانه اینکه مردم سرزمینمان به تبسم نیاز دارند به بخش کاتارسیس تنها و تنها فکر می کنیم.

بازیگر فیلم «بیداری رویاها» ادامه داد: اما درام زمانی اتفاق می افتد که شما چیزی را به امانت تحویل مخاطب می دهید که او آن را با خودش می برد و این به یک فعل منتج می‌شود. عرق اجتماعی یک وظیفه است و از دل همان هم هنر بیرون زده است.

ساناز بیان در پاسخ به این سوال رایانی مخصوص که آیا با افراد مبتلا به اختلال جنسی مواجه بوده که درباره‌شان تئاتری کار کرده است، توضیح داد: من واقعا هرگز به اینکه چه موضوعی را انتخاب کنم فکر نمی‌کنم. نمایشنامه‌های من در یک بستر زمانی طولانی نوشته می شوند. مثلا نگارش «آبی مایل به صورتی» از پروسه تحقیق تا بازنویسی چهار سال طول کشید.

وی یک لحظه، نگاه، جرقه یا شعری را که در سکوت گفته شده و در خلا شِمایی از آن باقی مانده است، منشا نمایشنامه هایش دانست و گفت: مادر من روزنامه نگار بوده و بخشی از نمایش براساس واقعیت است و به خاطرات خودم برمی گردد. به هر حال بحث هویت جنسی یک مسئله مهم است. کار قبلی من درباره زن بودن بود و این کار مشخصا درباره پدیده ای است که در نگاه روانشناسی اختلال جنسی و در دین یک بیماری تلقی می شود.

مسئله جهان امروز هویت است

بیان تصریح کرد: مسئله جهان امروز هویت است. حال باید بدانیم چه اتفاقی می افتد که بخشی از این هویت دستخوش سرگردانی و پیچیدگی و سوال می شود. اسلام شیعی این موضوع را پذیرفته و ما فتوای امام خمینی(ره) را داریم اما بسیاری از علمای سنی این موضوع را نپذیرفته اند.

ما مردمی که بعد از انقلاب اسلامی یک رهبر مذهبی کاریزماتیک داشتیم که خیلی ها به او اقتدا می‌کنیم اما چطور است که در این یک حوزه مشخص اینقدر قضاوتگر هستیم، برچسب می زنیم و حق حیات را از گروه مهمی از انسان‌ها سلب می کنیم؟

این کارگردان تأکید کرد: من یک زن هستم. دنبال این بودم که ببینم مرز این نقش های جنسیتی کجاست؟ کجاست که ما از زن بودن و مرد بودن رها می شویم و می توانیم انسان باشیم. آدم‌هایی را که در طیف آبی و صورتی قرار می‌گیرند کجا می‌بینیم؟ مسئولان هم برای ما مهم بوده‌اند و خیلی تلاش می‌کنیم کسانی که به این قضیه مربوطند نمایش را ببینند. اما از آنها مهم تر برای من تماشاگر مهم‌تر است. مخاطبی که در صفحات اجتماعی پایین عکس‌هایی که از این افراد منتشر می شود چقدر بی رحمانه و خشونت تمام می تازد، قضاوت می کند و برچسب می زند...

«چشم شب روشن» به تهیه کنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا، شنبه تا چهارشنبه‌ها هر شب ساعت 23 از شبکه چهار سیما روی آنتن میرود.